جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فتنه واقفیه از جریان‌های انحرافی مهدوی بوده که در زمان امام رضا؟ع؟ شکل گرفت. عمق این جریان و مدیریت امام در خاموش کردن آن زمینۀ این پژوهش را فراهم نمود. در این پژوهه ابتدا به تحلیل جریان واقفه و زمینه پیدایش آن پرداخته شد و در مرحله بعد به اقدامات امام در هنگامه ظهور فتنه اشاره شده و در مرحله سوم امام در زمان ظهور فتنه، با تبیین دقیق معارف امامت و مهدویت، آشکار کردن چهره سران قتنه و انگیزه آنان، بهره‌گیری از نخبگان به مقابله با آن پرداخت. در مرحله چهارم و بعد از افول فتنه، امام با بازشناسی اندیشه فتنه‌گران و پاسخ به شبهات، معرفی الگوهای دینی و تحلیل عاقبت شوم فتنه‌گران واقعی توانست این فتنه اعتقادی را خاموش کرده و جامعۀ شیعی را نجات بخشد. از همین رو این پژوهه به روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل این مسئله پرداخته است تا الگویی جهت مواجهه با فتنه‌های اعتقادی در همانندی جریانات تاریخی باشد.

سیوطی از جمله دانشمندان عامه می‌باشد که با جمع‌آوری احادیث مهدویت در کتاب«العرف الوردی فی اخبار المهدی» به این موضوع ورود نموده و تألیفی از خود به جای گذاشته است. اما با مراجعه به کتاب روشن می‌گردد این تألیف صرفاً به جمع‌آوری احادیث اقدام نموده که به تبع آن عاری از باب بندی موضوعی می‌باشد. این معضل باعث گردیده تا پژوهشگران با مراجعه به این کتاب برای یافتن موضوع مورد نظر دچار سردرگمی و با مجموعه احادیث وارده در یک موضوع روبه‌رو نشوند تا بتوانند تحلیل‌هایی از آن باب ارائه نمایند. تحقیق حاضر با روش گونه‌شناسی توصیفی _ تحلیلی و با بررسی ساختار و محتوای کتاب می‌کوشد تا با واکاوی کل کتاب و جداسازی احادیث آن در باب‌های مختلف به نظام‌مند نمودن روایات مطرح شده بپردازد. عنوان کتاب دارای مفهوم و مراد خاص است؛ «العرف» دارای دو معنی مکان و شیء مرتفع و بو و عطری پاک و خوشبخو و «الوردی» نور و درخشش می‌باشد که در مجموع به معنای احادیث و روایات عالی، مشهور که همچون نور می‌درخشد و عطر خوش او همه‌ مکان‌ها را فرا گرفته است. کتاب برگرفته شده از الاربعین ابونعیم اصفهانی و دارای نه نسخه خطی در کتابخانه‌های مختلف و سه نسخه چاپ شده در عصر حاضر می‌باشد. 120حدیث از مجموع 255روایت مأثور بوده و این روایات در باب‌هایی نظیر اوصاف ظاهری حضرت مهدی؟عج؟ مردی از خاندان رسالت بودن، حوادث زمان ظهور و نشانه‌های آن، رویدادهای پس از ظهور و مدت حکومت دسته‌بندی شدند. در بخش دیگر به ماخذیابی از احادیث در کتاب پرداخته شد که مشخص گردید از 100 روایت نقل شده، 50 روایت از صحاح سته و باقی احادیث از منابع متفرقه بیان شده است. نکته حائز اهمیت آن‌که نیمی از مطالب موجود در کتاب روایت مأثور نمی‌باشد؛ بنابراین در این پژوهش از دسته‌بندی آنها صرف‌نظر شده و تمرکز اصلی بر احادیث نقل شده از نبی مکرم اسلام می‌باشد.

چگونگی غیبت امام زمان پرسشی است که گاه و بیگاه ذهن جامعه شیعی را به خود مشغول ساخته و مسئله­ای است که پیروان آن حضرت با انگیزه­های ارزشمند و دشمنان با اهدف مُغرضانه آن را مورد واکاوی قرار داده­اند. نوشتار حاضر با روش تحلیل ادله وحیانی و با استفاده از گزارش­های تاریخی، نشان داده است که انحصار چگونگی غیبت و تفسیر آن، به دو شیوه: یکی دیده نشدنِ امام و دیگری دیده شدن و شناخته نشدن امام، تصویر کامل و دقیقی از چگونگی غیبت نیست و نه تنها می­توان مواردی را بر این دو شیوه افزود، بلکه براساس دلیل عقلانی، بایستی امام را دارای قدرتی دانست که نه تنها از شیوه­های نهان­زیستیِ پیامبران و حجت‌های پیشین و پیامبر و اهل‌بیت برخوردار است، بلکه قدرت بر هر شیوه نوینی از غیبت را داراست و هیچ‌گونه انحصاری در شیوه­های نهان­زیستیِ امام زمان وجود ندارد.

یکی از مهم‌ترین و پرثمرترین مباحث مهدویت، «انتظار فرج» است. بی­گمان درک اهمیت و جایگاه انتظار در مباحث مهدویت به درک کامل­تر این مسئله اساسی خواهد انجامید. پیرامون انتظار فرج، روایات فراوانی وجود دارد که در برخی از آنها به بیان آثار متعدد آن تصریحاتی شده است. از میان آثار فراوانی که برای انتظار گفته شده است، آثاری نیز به چشم می‌خورد که به عنوان آثار دنیوی آن می‌تواند مطرح شود. بی‌گمان شناخت این آثار موجب درک بهتر جایگاه این مسئله خواهش شد. تحقیق پیش رو با رویکرد توصیفی _ تحلیلی و با روش کتابخانه­ای به بررسی آثار دنیوی انتظار فرج در روایات پرداخته است. در کلام معصومان موارد متعددی از آثار دنیوی برای انتظار شماره شده است. در طور کلی آنها به آثار دنیوی معنوی و مادی تقسیم می‌شوند که از جمله مهم‌ترین آنها می­توان به: گشایش، تضمین روزی، مشمول دعای ائمه شدن، طول عمر، دوری از خوف و حزن، شرح صدر، یاری خداوند متعال و... اشاره نمود.

شیخ بها الدین عاملی از علمای بزرگ جهان تشیع نقشی مهمی در گسترش فرهنگ اصیل شیعه داشته‌اند، از جمله نقشی که در صفحات شخصیت علمی شیخ بهایی جلوه‌نمایی می‌کند نقش شعر و ادب اوست. ایشان از لحاظ ذوق شعری و سخن‌پردازی در حد کمال بود، و تقریبا در همه انواع: قصائد، غزلیات، مثنویات، مستزاد، مخمّس، قطعات، رباعیات به فارسی و عربی شعر سروده است. بیشتر سروده‌های او در حول مضامین دینی، اخلاقی و بیان معانی بعضی از آیات و آحادیث وارده از معصومین و در مدح پیامبر اکرم، مناقب اهل‌بیت و توسل به آن بزرگواران، و در مدح امام عصر است. در این مقاله ما در پی تحلیل و بیان ابیاتی هستیم که شیخ بهایی در باره جایگان و شأن امام زمان سروده است.

انسان به عنوان اشرف مخلوقات و خلقت بدیع الهی از زمین بی ارزش و بی مقدار آفریده شد و آبادی زمین را خداوند به عنوان مسئولیت و وظیفه بدو واگذار نمود کهG... هو أنشأکم من الأرض و استعمرکم فیها...F (هود: 61). وقف واژه‌ای نام آشنا در سیر زندگی بشر، به عنوان یک نهاد اجتماعی دینی در ابعاد و زوایای این زندگی در چهره‌های مختلف و متفاوتی، نقش سازنده و تعالی‌بخشی را در راستای این مسئولیت ایفا نموده است. این سنت حسنه را می‌توان در تعالی و پیشبرد اهداف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی، سیاسی و... یافت و به عنوان یکی از مسیرهای عمران و آبادانی تمام عیار در نظر گرفت. لذا پرداختن به این مفهوم و زوایای آن‌که جایگاه ویژه‌ای در تشریع دارد ضرورت می‌یابد. یکی از آن زوایای مورد نظر که از قدیم‌الایام مورد نظر بوده، فروش مال موقوفه است که نظرات و استنادات خاص خود را بنا به نظر فقیه داشته است و توقیع شریف حضرت ولی‌عصر؟عج؟ یکی از آن استنادات، می‌باشد که در این وجیزه بدان پرداخته شده و استنادات برخی فقهاء به آن مورد تبیین قرار می‌گیرد.