جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم «خرد» در متون پهلوی دارای مراتب و درجات مختلفی است؛ چنانکه گاه سخن از خردی به میان می‌آید که اکتسابی است و نسبت به مرتبۀ فردی تعالی ندارد و گاه خردِ فطری و ذاتی در نظر است که حقایق را شهوداً می‌بیند و گاهی هم به بالاترین درجۀ خرد، خردِ مینوی متعلّق به اورمزد اشاره می‌شود. متن پهلویِ دادستان مینوی خرد که زبان و بیانی حکمی و عرفانی دارد، به‌ویژه بر «آسْن خرد» (خرد فطری، ذاتی، مطبوع) و «مینوی آسْن خرد» یا به‌طور خلاصه «مینوی خرد» تأکید می‌ورزد و خویشکاری‌های این مینو را در نسبت با اورمزد و جهان مِنوگ و گِتیگ برمی‌شمارد. این نوشتار با اتّخاذ نظرگاه حکمت و عرفان اسلامی و با رجوع به متن فارسی میانه مینوی خرد، تأملاتی چند راجع به مفهوم خرد مینوی و چیستی و کیستی مینوی خرد طرح می‌کند و مطابقت آن را با سْپَنْتَه‌مَینیوی گاهانی نشان می‌دهد.