جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که داستان پایه اصلی تفکر و ارتباط است، یکی از ابزارهای پرورش تفکر نقادانه به شمار می‌رود. از این رو در این پژوهش، پس از تبیین مؤلفه‌های تفکر انتقادی و معرفی معیارهای ارزیابی داستان، به روش تحلیل مضمون به بررسی و ارزیابی 30 داستان نوجوان در گروه سنیِ 12 تا 15 سال، مربوط به سال‌های 90 تا 98، در سه گرایش رسمی، نخبه‌گرا و بازارپسند، اعم از تألیف یا ترجمه پرداخته شد تا داستان‌های برخوردار از محتوای فکری و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی شناسایی شود. معیارهایی که مبنای تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند شامل پرسش‌گری، استدلال‌و‌رزی، داوریِ مستند، تجزیه و تحلیل، حل مسئله، هم‌ذات‌پنداری، درون‌مایه فلسفی، کند و کاو اخلاقی، و گفت‌وگوی هدف‌مند هستند. آنها از دیدگاه‌های متخصصان حوزه تفکر انتقادی، همچون چت مایرز، رابرت فیشر، رابرت انیس، ریچارد پاول و پیتر فسیونه، استخراج شده‌اند. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که تنها چهل درصد از داستان‌های بخش نخبه‌گرا و بازارپسند و ده درصد از داستان‌های بخش رسمی از محتوای فکری برخوردار، و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی هستند.

تحلیل خواص و ویژگی‌های فضاهای طراحی‌شده در بازی‌های رایانه‌ای، می‌تواند منجر به شناسایی و کنترل اثرات متفاوت آن‌ها بر دنیای کودکان گردد. دراین‌بین بازی‌های خشونت‌آمیز هیجانی نقش پررنگی دارا می‌باشد که به‌واسطه فضاسازی موجود در آن، فرد از دنیای حقیقی خارج گردیده و به دنیای ناشناخته دیگری که بخش قابل‌توجهی از حواس وی را درگیر می‌نماید، پا می‌‌گذارد. پژوهش با هدف شناسایی عوامل محرک در بازی‌های رایج رایانه‌ای کودکان و نوجوانان، پس از تحلیل اجمالی بازی‌های پرمخاطب در میان این گروه سنی، اجزای آن‌ها را با روش پدیدارشناسی و از زاویه دید معماری و فضا تحلیل می‌نماید و با استفاده از مؤلفه‌های استخراج گردیده از روش فوق به بررسی بازی‌های رایانه‌ای از حیث شدت هیجان و درگیری حواس پرداخته است. نتایج بیان می‌کند که بازی‌های رایانه‌ای عموماً از طریق حواس بصری و شنوایی مخاطب را با خود همراه گردانیده و با وی ارتباط برقرار می‌سازد اما علاوه‌براین، محیط کالبدی فضای بازی نیز از حیث عواملی نظیر مصائب پنهان شدن در فضاهای نیمه شفاف و رؤیت پذیر می‌تواند بر میزان هیجان و استرس ناشی از بازی تأثیرگذار بوده و حس مکانی کاربر نیز در فضای بازی درگیر گردانده و وی جهت ترس از دیده شدن، کندوکاو در دیدن و شناخت محیط خود را با چالش‌های بازی همراه می‌نماید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین کارکردهای اجرایی مغز با هوش و خلاقیت مربیان پیش دبستانی و به روش توصیفی- همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر مربیان مراکز پیش دبستانی آموزش و پرورش و بهزیستی شهرستان آران و بیدگل بوده که از این تعداد 97 نفر براساس جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه­گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش عبارتند از: آزمون نرم افزاری ویسکانسین و نرم افزار استروپ (1935) برای سنجش کارکردهای اجرایی، آزمون هوش ماتریس­های پیشرونده ریون (1956) و آزمون خلاقیت تورنس تصویری فرم ب (1974). تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط روش‌های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون با نرم­افزار SPSS22 انجام شد. طبق نتایج بین مولفه­های توجه، بازداری و انعطاف پذیری کارکرد اجرایی و هوش رابطۀ آماری معناداری دارند (0.05P<). همچنین نتایج حکایت از آن دارد که متغیرهای کارکرد اجرایی با مولفه­های انعطاف­پذیری، سیالی و ابتکار خلاقیت رابطه معناداری دارند (0.05P<). بنابراین بین مولفه­های کارکرد اجرایی با هوشبهر و خلاقیت در مربیان پیش دبستانی همبستگی معنادار وجود دارد. نتایج مطالعه حاضر از نقش کارکرداجرایی در هوش و خلاقیت حمایت می­کنند و به درک بیشتر ما در رابطه کارکردی بین هوش و خلاقیت کمک می­نماید.

مسئولیت­پذیری، به تعهد و پاسخگویی فرد نسبت به امور فردی و اجتماعی اشاره دارد. افراد مسئولیت­پذیر بر تفکر، عواطف و اعمال خود کنترل دارند و خود را در قبال پیامدهای رفتارشان مسئول می­دانند. بنابراین مسئولیت­پذیری با مسائل فردی و اجتماعی مرتبط است و از رویکردهای آموزشی نیز تاثیرپذیر است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش فلسفه برای کودکان (فبک) بر مسئولیت­پذیری اجتماعی دانش آموزان ششم ابتدایی انجام شد. روش پژوهش از نوع شبه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون – پس­آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمام دانش­آموزان ششم ابتدایی شهرستان سقز بود که از میان آنها دانش­آموزان مدرسه ابتدایی سما به صورت نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. نمونه انتخاب شده به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره گواه و آزمایش جایگزین شد. پیش از مداخله، مسئولیت­پذیری دانش­آموزان به وسیله پرسشنامه مسئولیت­پذیری اندازه­گیری شد. سپس گروه آزمایش به مدت 8 جلسه، آموزش فلسفه برای کودکان را دریافت کرد و پس از آن پس­آزمون برای دو گروه اجرا شد. در پایان داده­ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش فلسفه برای کودکان به طور معناداری باعث افزایش مسئولیت­پذیری دانش­آموزان پایه ششم ابتدایی شده است. به عبارتی محتوا و روش برنامه فبک، مسئولیت­پذیری اجتماعی کودکان را بهبود می­بخشد.

پساانسان­گرایی پارادایمی انتقادی و متنوع است که بینشی نو از معنای انسان در دوره مدرن به­دست می­دهد. پساانسان­گرایی با پساانسان­محوری در تلاقی است چرا که در اولی انسان به­عنوان دال برتر و در دومی انسان به­عنوان گونه­ی برتر در میان دیگر گونه­ها مورد پرسش قرارمی­گیرد. مبتنی بر همین تلاقی و با استفاده از آرای انتقادی مارتین هایدگر درباره­ی انسان­گرایی و تکنولوژی، در کنار اندیشه­های او در باب تفکر، یادگیری و هنر، در مقاله پیش­رو تلاش کرده­ام نشان دهم برخی نمونه­های کتاب­های داستانی­تصویری و تصویری بی­کلام که ویژگی­هایی پساانسان­گرایانه دارند، کودکان را دعوت می­کنند تا در باره­ی نسبت خود با دیگر موجودات، طبیعت و هستی به­شیوه­ای تاملی، پساانسان­گرایانه و پساانسان­محورانه بیندیشند. این کتاب­ها در جایگاه اثر هنری، زمینه­­ی بنیان­فکنی از تقابل­های دوتایی (همچون خود/دیگری، انسان/حیوان، تمدن/طبیعت و مانند آن) را فراهم کرده و راهی می­گشایند برای مواجهه با دیگر موجودات و طبیعت، آنگونه که هستند و نه آن گونه که انسان بازنمایی می­کند. مواجهه­ی پیوسته با این گونه آثار ادبیات کودک می­تواند به پیدایش و شکل­گیری سوژه­هایی پساانسانی کمک کند که برای آنان تفکر زمینه­ساز حیرت و مجذوب­شدن است و نه صرفا ابزاری برای تقویت مجموعه­ای از مهارت­ها یا قابلیت­ها در خدمت خود.

ادبیات کودکان با توجه به نیازهای مخاطبان آن شکل می‌گیرد. نویسنده کودک باید ویژگی‌ها، نیازها و علایق مخاطب را بشناسد. این شناخت، از طریق مطالعه درباره کودک، بررسی کتاب‌های مورد علاقه‌ کودکان و نظرسنجی از آنان و کسانی که با آنان سروکار دارند، به وجود می‌آید. هدف از انجام این پژوهش، بررسی کتاب‌های پرخواننده کودکان، نظرسنجی از کودکان و مربیان ایشان، به‌منظور یافتن ویژگی‌های کتاب مطلوب از دیدگاه کودکان است و در پایان مقایسه‌ای میان دیدگاه‌ها و مشخصات کتاب‌ها صورت گرفته است. در مرحله نخست، به روش میدانی و حضور در کتابخانه‌های کانون پرورش فکری به استخراج پرخواننده‌ترین آثار کانون دربازه زمانی (1385-1395) پرداخته شد و تحلیل آثار به روش تحلیل محتوا صورت گرفت. در مرحله دوم، دو پرسشنامه محقق‌ساخته از کودکان (6-12ساله) و یک پرسشنامه برای مربیان کودک تنظیم شد و پس دریافت پاسخ‌ها، مقایسه‌ای میان دیدگاه‌های کودکان و مربیان کودک، انجام گرفت. براساس پاسخ‌های مندرج در پرسشنامه کودکان، می‌توان گفت کودکان می‌خواهند از کتاب‌شان بیاموزند و لذت ببرند و در عین حال که برای فهمیدن تلاش ذهنی می‌کنند، زبان کتاب را بفهمند. درحقیقت، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای ترویج کتاب‌خوانی و علاقه‌مند کردن کودکان به خواندن، ارتقای کیفیت کتاب‌های کودکان و نوجوانان براساس نیازها و علایق ایشان است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی قصه خوانی دیالکتیکی بر بهبود خلاقیت دانش آموزان ابتدایی انجام شد. این پژوهش از نوع مطالعات نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر ارومیه در سال 1398 بود. نمونه آماری شامل 60 نفر بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش (30 نفر) و کنترل (30 نفر) جایگزین شدند. آزمودنی های گروه آزمایش طی 8 جلسه 45 دقیقه ای در ساعت مربوط به درس انشاء برنامه قصه خوانی دیالکتیک را دریافت کردند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه خلاقیت عابدی جمع شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری در برنامه SPSS نسخه 26 انجام شد. با توجه به داده ها قصه خوانی دیالکتیک منجر به تفاوت معنی‌دار بین گروه‌ها در خلاقیت (001/0=, p34/22=F) و ابعاد آن شامل سیالی (001/0=, p68/88=F) و انعطاف پذیری (01/0=, p19/7=F) شده است، با این حال بر مولفه های ابتکار و بسط خلاقیت اثربخش نبود (05/0p>). با توجه به یافته ها برنامه قصه خوانی دیالکتیک می تواند در مدارس برای پرورش خلاقیت دانش آموزان ابتدایی مورد استفاده قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی مقایسه اثربخشی دو برنامه فلسفه برای کودکان و بازی درمانی گروهی به شیوه شناختی رفتاری برانعطاف پذیری روانشناختی درکودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی بود. روش پژوهش؛ نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری، کودکان 6 تا 12 سال مراجعه کننده به مرکز مشاوره شمیم شهر کرمانشاه در سال 1399-1398 بود. گروه نمونه، 30 نفر از کودکان مبتلا به اضطراب جدایی بودند. انتخاب بصورت نمونهگیری هدفمند وجایگزینی بصورت تصادفی بود. ابتدا پرسشنامه اضطراب جدایی و آزمون کارت های ویسکانسین برای هر 3 گروه اجرا شد (پیش آزمون). سپس شرکت کنندگان گروه اول ، برنامه فلسفه برای کودک را دریافت نمودند. و گروه دوم بازی درمانی گروهی را دریافت کردند درحالیکه گروه کنترل مداخله آموزشی دریافت نکردند. سپس هر 3 گروه مجدد با پرسشنامه های مذکور مورد ارزیابی قرارگرفتند(پس آزمون). مرحله پیگیری 2 ماه بعد برگزار گردید. تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل کواریانس چند متغییره انجام شد. که هر دو روش برنامه فلسفه برای کودکان و بازی درمانی شناختی رفتاری به شیوه گروهی بر افزایش انعطاف پذیری روانشناختی تأثیر معناداری داشته اند (031/1 F= ،05/0> p). البته در این پژوهش اثربخشی برنامه فلسفه برای کودک نسبت به بازی درمانی بیشتر بود.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش فلسفه به کودکان بر خودکارآمدی خلاق و خودتعیین گری دانش آموزان انجام شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی شهر ماکو در سال تحصیلی 1400-1399 به تعداد 6520 نفر بود. از این جامعه 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه خودکارآمدی خلاق و مقیاس خودتعیین گری دانش آموز بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغیری در برنامه SPSS انجام شد. تحلیل داده ها نشان داد که آموزش فلسفه به کودکان منجر به تفاوت معنی‌دار بین گروه‌ها در خودکارآمدی خلاق (46/0=2, h81/22F=)، و خودتعیین گری (63/0=2, h38/6F=) و ابعاد آن شامل شناخت خود، شناخت ارزش ها، اجرا و تجربه نتایج شده است (05/0P<)، همچنین، ضرایب اتا نشان داد که آموزش فلسفه به کودکان اثربخشی بیشتری بر خودتعیین گری نسبت به خودکارآمدی خلاق داشته است. با توجه به نتایج، آموزش فلسفه به کودکان مداخله مناسب و موثری بر بهبود خودکارآمدی خلاق و خودتعیین گری و ابعاد آن در دانش آموزان است.

هدف پژوهش حاضر، فراتحلیل تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر ابعاد رشدی (شناختی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی) کودکان و نوجوانان در ایران بود که از روش فراتحلیل و شاخص اندازه اثر g هجز به‌عنوان یک مقیاس مشترک در این پژوهش استفاده شد. در جامعه آماری مورد نظر، ۱۱۹ پژوهش شناسایی شد که بر اساس ملاک‌های خروج، تعداد ۴۸ پژوهش حذف شد و درمجموع ۷۱ پژوهش با ۲۳۷ اندازه اثر وارد فراتحلیل شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد میزان اندازه اثر ترکیبی کل (877/0) باتوجه‌به معیار هاتیه مطلوب و معیار کوهن بزرگ ارزیابی می‌شود. همچنین در بررسی نقش متغیرهای تعدیل‌کننده، نتایج اثربخشی مطلوب بر هرکدام از بازده‌های شناختی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی؛ و گروه‌های جنسیتی مختلط، پسران، و دختران را نشان داد اما تفاوت بین آن‌ها معنی‌دار نبود. از طرفی سن آزمودنی‌ها با ضریب 033/0 به‌صورت معنی‌داری (001/0> P) مقدار اندازه اثر را پیش‌بینی می‌کند. باتوجه‌به اثربخشی بالای اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر ابعاد رشدی کودکان و نوجوانان به‌صورت کلی و بازده‌های شناختی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی در گروه‌های جنسیتی، پیشنهاد می‌شود که این برنامه با پیروی از اصول و مبانی اساسی آن در آموزش‌های رسمی و غیررسمی به کودکان و نوجوانان گنجانده شود.