جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با شیوع گسترده ویروس کرونا در مناطق مختلف جهان، مسئولان بهداشتی برای مقابله با ویروس کرونا مقررات و محدودیت‌هایی وضع کردند که اِعمال این محدودیت‌ها تأثیرات چشمگیری بر مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و سیاسی مردم جهان گذاشته است. مقاله حاضر موضوع مراقبت‌های بهداشتی در دوران شیوع کرونا را از منظر فقهی بررسی می‌کند و نتیجه می‌گیرد که در سطح فردی چنانچه حفظ نفس و صیانت از جان و سلامتی دیگران منحصر در رعایت فاصله اجتماعی و مقررات بهداشتی باشد، به استناد بسیاری از آیات و روایات واجب است. چنانچه فردی با رعایت‌نکردن مقررات بهداشتی سبب ورود ضرر به جان و مال دیگران شود، در صورت فقدان قصد ضرر موجب دیه می‌شود، اما اگر شخص از بیماری خود مطلع باشد و مقررات بهداشتی را رعایت نکند، در ورود ضرر به جان افراد مسئولیت دارد.

مفتخرم که عهده دار ایراد دومین سخنرانی سالانه «عبد الرزّاق سنهوری» در این مرکز معزّز علمی هستم ، کسی که او را «احیاگر و مجدّد بی منازع حقوق عرب در قرن بیستم» خوانده اند . درست تر آن است که بگوییم نه تنها قانونگزاری نوین عرب بل تبویب و تدوین حقوق مدنی اسلامی به زبان علمی امروز تا حدّ زیادی مرهون و وامدار کوشش احیاگرانه اوست .برای من اضافه بر این ، نام او موجب تجدید خاطرات گذشته های دور است . وقتی در بهار سال 1966 برای اوّلین و آخرین بار (تا کنون) در زندگی خود وارد نجف شدم . در حوزه علمی آن شهر که از کهن ترین حوزه های علمی اسلامی است برخی از اساتید آن ، دانشجویان فقه را به خواندن آثار سنهوری تشویق می کردند ، نه تنها مصادر الحق فی الفقه الاسلامی یا نظریّة العقد فی الفقه الاسلامی که مستقیماً با فقه در تماس بود بلکه مشخّصاً کتاب الوسیط فی شرح القانون المدنی که شرح متوسط او بر قانون مدنی مصر بود ، تا شاگردان با طرز کارکرد فقه در حقوق مدرن و مباحث روز در حقوق عرب آشنا شوند و با مساهمتی که هر یک می توانست در دیگری داشته باشد آشنا گردند

آلیزا شنیزر، در مقاله «قداست و گردآوری قرآن» با اتّکا و استشهاد به روایات موجود در منابع اسلامی، از برخی مباحث مطرح در حوزه تاریخ قرآن سخن می‌گوید. هرچند رویکرد وی در عموم مباحث، توصیفی است، اما در صدد است نشان دهد که با وجود تأکید مسلمانان نخستین بر قداست قرآن و منشأ آسمانی‌اش، در دسته‌ای از روایات تاریخ قرآن، تفکیک میان دو نسخه قرآن، یکی در آسمان و دیگری مصحف عثمانی، به شفافیّت انجام شده است. وی با استشهاد به گزارش‌های اسلامی و کنار هم نهادن آنها به نحوی معیّن، در گام نخست، تصاویری از قدسی‌انگاری قرآن آسمانی را، که منشأ قرآن زمینی بوده است، به نمایش می‌گذارد. در گام دوم، قداست نسخه زمینی و رسمیت‌یافته قرآن را با رویکرد هواداران مصحف عبدالله، که با مصحف عثمانی مخالفت می‌کردند، نقض‌شده معرفی می‌کند. مقاله حاضر نظرگاه‌های شنیزر راجع به تاریخ قرآن را تقریر، تبیین و نقد می‌کند.

این مقاله به تجزیه و تحلیل شکل‌گیری اسلام‌شناسی روسی در نیمه دوم سده 19 تا اوایل سده 20 اختصاص دارد. دانشکده زبان‌های شرقی دانشگاه سن پترزبورگ به سال 1855 افتتاح شد و شعبه ضداسلامی آکادمی دینی کازان در سال 1854 شروع به کار کرد و هر یک مکتبی در اسلام‌شناسی پایه‌گذاری کردند. از این دو مکتب معمولاً با تعابیر مکتب «آکادمیک» و «مسیونری کازان» یاد می‌شود. شخصیت‌های کلیدی مکتب آکادمیک الکساندر قاسِمُویچ کاظم‌بیگ (1802-1870)، ویکتور راماناویچ رُزِن (1894-1908) و واسیلی ولادیمیرویچ بارتولد (1869-1930) ایگناتی یولیانویچ کراچکُفسکی (1883-1951) هستند که مطالعاتشان از مذهب‌گرایی دور بود؛ زیرا آنان بررسی عینی اسلام و فرهنگ مسلمانان را دنبال می‌کردند. اگرچه مانند سایر نقاط اروپا، بسیاری از آنها برتری مسیحیت بر اسلام را در نظر داشتند. در مقابل، مکتب مسیونری کازان قرار داشت که آثار ضداسلامی منتشر می‌کرد. میخاییل الکساندرویچ ماشاناف (1852-1924) و یئوفیمی الکساندرویچ مألف (1835- 1918) از نمایندگان این مکتب‌اند. برخی از نمایندگان این مکتب به‌تدریج جدال‌های مستقیم ضداسلامی را کنار گذاشتند.

در میان مسیحیان سراسر خاور نزدیک و مدیترانه، ارتباط خاص خسرو دوم با مسیحیان و قدیسان مسیحی موجب مطرح‌شدن گزارش‌هایی درباره تغییر دین پنهانی وی شد، تا آنجا که حتی امپراتور روم در پندار تشکیل دولتی ایرانی‌مسیحی بود. از نظر زرتشتیان، احتمال وجود شاهنشاهی مسیحی، حتی به اندازه مقطعی کوتاه از تاریخ سلسله ساسانی، تصورناپذیر بود و استفاده خسرو دوم از نمادهای مسیحی به ‌هیچ ‌وجه موقعیت وی را به عنوان حاکمی ایدئال و ایرانی تضعیف نمی‌کرد. بنابراین، تناقض‌های آشکار سلطنت خسرو دوم نتیجه سوءتعبیرهای مسیحیان از اقدامات نمادین ایرانیان بود. شخص شاهنشاه که از قدیسان مسیحی درخواست دعا داشت، آنها را به همراهی با خود در سفرها و جنگ‌ها دعوت می‌کرد، صلیب راستین را ارج می‌نهاد، یهودیان را از اورشلیم اخراج، و تحقیق درباره مباحث اختلافی عقاید مسیحی را سازما‌ن‌دهی می‌کرد، به نظر می‌رسید به‌وضوح مسیحی است، اما زرتشتیان این درک منحصر به ‌فرد و خاص از هویت دینی را در منافات با به‌دینی زرتشتی نمی‌دیدند. در مرام‌نامه به‌دینی پرسش اصلی این نبود که آیا کسی مانند شاهنشاه ایران می‌تواند در سنت‌های دین دیگری شرکت کند یا خیر، بلکه این بود که آیا چنین مشارکتی مخالف سنت‌های به‌دینی زرتشتی بود یا مکمل آن به شمار می‌آمد.

از زمان نهضت اصلاحات دینی، متفکران فمینیست پروتستان، صدای اعتراضشان را بلند کرده‌اند. آنها به عنوان مؤمنان راستین دین مسیح، ضمن اشاره به اصول اعتقادی پروتستان، خواستار شرکت‌دادن زنان در کلیه حوزه‌های زندگی شده‌اند. این متفکران، عاشق این سنت بوده‌اند، از آن انتقاد کرده‌اند و در شکل‌گیری‌اش سهیم بوده‌اند. در بررسی رابطه فمینیسم و تاریخچه آیین پروتستان، جنبش‌ها و اشخاصی که هدفشان ارتقای انسانیت کامل زنان یا شکوفایی آنان بوده است بررسی می‌شوند. طبق نظر فمینیست‌های پروتستان، پیشرفت واقعی و نمود در این جهان، صرفاً زمانی میسر است که خلقت برابر زنان در تصور خدا عملاً و نظراً تأیید شود. اعتقادات پروتستان‌ها راجع به ویژگی آفرینندگی خداوند، اساس تلاش برای پذیرش زنان به‌ عنوان مبلّغ، رأی‌دهنده و اعضای منصوب‌شده کلیسا را شکل می‌دهد. در این بخش پس از مطرح‌کردن گزارشی تاریخی، متون، موضوعات و اشخاص برجسته دوران اخیر را بررسی می‌کنیم و در آخر با به تصویر کشیدن آینده، رابطه بین فمینیسم و آیین پروتستان را بررسی خواهیم کرد.

تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، از تفاسیر روایی شیعه با نزدیک به یکصد نسخه خطی است، که در نوع خود کم‌نظیر است. درباره نسخ خطی این تفسیر، تاکنون کار مستقلی انجام نشده و غیر از معرفی مختصر نسخه‌ها در فهارس، مطلبی یافت نشد. بنابراین، لازم بود تحقیق مستقلی درباره کهن‌ترین نسخه خطی این تفسیر با پیش‌کشیدن پرسش‌هایی انجام شود: 1. کهن‌ترین نسخه خطی مستقل و غیرمستقل تفسیر عسکری کدام است؟ 2. این نسخ خطی، اصیل هستند یا خیر؟ 3. ویژگی‌های قدیمی‌ترین نسخ خطی تفسیر کدام است؟ در نوشتار حاضر، ضمن پاسخ به این پرسش‌ها، مشخص شد که قدیمی‌ترین نسخه مستقل تفسیر، نسخه خطی دانشگاه تهران، به تاریخ 808 ه.ق. است؛ و از آن سو، قدیمی‌ترین نسخه خطی (با تاریخ 736 ه.ق.) غیرمستقل از تفسیر که حدود چهل روایت از 363 روایت موجود آن را در بر دارد، نسخه خطی کتاب احتجاج است. همچنین، روشن شد که نسخه کهن تفسیر، دوخطه و ترمیمی است؛ و در 16 برگ اول، به صورت حرفه‌ای، ترمیم شده است؛ و به نظر می‌رسد نام کاتب و تاریخ کتابت، مخدوش و نونویس باشند؛ هرچند با توجه به متن اصلی نسخه، این نسخه متعلق به قرن هشتم یا نهم است؛ و کاتب نسخه، حلی‌ کیاء یا علی کیاء، احتمالاً از نسل شیعیان زیدی گیلان، بوده است.