جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سنت اشتقاق در شکل کلاسیک آن در بسیاری از متون فارسی قابل ردیابی است. در دورۀ قاجار نیز این سنت در آثار متعدد حضور دارد و از آن جمله در کتاب تاریخ وقار شیرازی موسوم به «روزمه خسروان پارسی». موضوع این کتاب، تاریخ باستان ایران بر اساس سنت گذشتگان است. وقار شیرازی در ضمن کتاب، به سنت اشتقاق، همانگونه که در سنت قدمایی آمده نظر کرده و به واقع، به تاثیر از متون گذشتگان به نوعی علم فقه اللغۀ عوامانه گراییده است. در این کتاب به بررسی اجمالی تاریخ پادشاهان باستانی ایران بنا به سنت کهن ایرانیان و نقل سخنان و حکمی از ایشان پرداخته است. وقار در ضمن شرح وقایع از جملات و عباراتی استفاده کرده است که ملهم از آیات قرآنی، احادیث و آموزه های عرفانی است.

در بستر جامعه و فعالیت‌های اجتماعی و عمومی، از اخلاق فردی نمی‌توان انتظار داشت در حوزة حرفه‌ای کارایی کافی داشته باشد؛ هرچند می‌تواند هم‌افزایی ایجاد کند. اخلاق حرفه‌ای از نگاه قرآن و سیرة معصومان (علیهم‌السلام) به طور کلی مبتنی بر چند اصل عمده است که احترام به شأن و آزادی انسان‌ها، توجه به ارزش‌های جامعه، سودمندی و عدم آسیب رسانی، عدالت و مسؤولیت‌پذیری از جملة آن‌ها است. بر اساس آموزه‌های غنی اسلام رعایت این اصول بر عموم جامعه واجب است. عواملی همچون تقویت ایمان، تعلق سازمانی، تعهد، خودداری از تعارض منافع، صداقت و امانتداری، نوعی ضمانت اجرایی برای آیین‌نامه‌ها و کدهای اخلاقی محسوب می‌شوند. بسته به نوع تفکرات و پایبندی یک مهندس به ارزش‌ها و مبانی اخلاقی، عملکرد او متفاوت است؛ در واقع، نمی‌توان منکر باورهای عقیدتی و اجتماعی یک مهندس در عملکرد حرفه‌ای او بود؛ بنابراین، در عرصة اخلاق مهندسی ناگزیر از مطالعة تجربیات موفق اندیشمندان جهان، بومی‌سازی آیین‌نامه‌ها متناسب با فرهنگ و ظرفیت‌ جامعه، تربیت اساتید مجرب و آموزش در دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی هستیم.

در پژوهش حاضر بر اساس نظریۀ معنادرمانی فرانکل به تحلیل مفهوم معنی و شوق زندگی در مثنوی معنوی پرداخته می‌شود. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و از نوع کتابخانه‌ای است. در این پژوهش مؤلّفه‌های رنج، تحمّل‌پذیری، مسئولیت‌پذیری، عشق و دین‌داری نظریۀ فرانکل در مثنوی معنوی تبیین و تفسیر شده است. در روان‌شناسی معنی‌گرای فرانکل و تعالیم عملی عرفان مولانا به رنج و سختی با دید مثبت نگریسته می‌شود و هردو استقامت و تحمّل را در برابر مصائب و مصاعب عامل پختگی و وسیلۀ کمال انسان می‌دانند.دیگر مؤلّفۀ معنادرمانی فرانکل عشق است که به زندگی معنا و شوق می‌بخشد. از رهگذر نگاه عارفانۀ فرانکل و مولوی به عشق، زندگی هدفی والا می‌یابد و از مادیات و ظواهر عالم مادی فراتر می‌رود، فرد به تهی بودن و بی‌مقداری خویش در برابر ذات الهی پی می‌برد و در دریای لایزال او محو می‌شود تا به جاودانگی ابدی برسد. معنادرمانی و عرفان جز با دین‌داری با عشق الهی میسر نمی‌شود و تجربۀ درک خدا تنها از راه شهود و قلب ممکن است.

دگرگونی‌هایی که مدرنیته در سبک زندگی ایجاد نموده، شیوة اجرای بسیاری از آیین‌های دینی را نیز تحت تاثیر قرار داده و دچار تحول نموده است. میشائیل اشتاسبرگ به عنوان یک دین‌پژوه پدیدارشناس، الگویی برای تحولات احکام آیینی در میان زرتشتیان معاصر را در دایره المعارف ایرانیکا تعریف کرده که مبتنی بر موازینی چون: حذف، جایگزینی، فروکاهش، اصلاح و ابداع احکام است. تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی صورت پذیرفته، نشان می‌دهد که القاء بعضی الگوهای اشتاسبرگ بر تحولات جدید در آیین‌های معاصر زرتشتی، تا اندازه‌ای ناکارآمد بوده و این الگوها لزوما همة جوانب تحولات را نشان نمی‌دهند. برای نمونه، ایشان معتقد است که مواردی از احکام مربوط به پاکی و پاک‌سازی «آب»، به مرور زمان «حذف» شده‌اند، در حالی که به نظر می‌رسد انواعی از «جایگزینی» و حتی «تحکیم» احکام قبلی نیز روی داده است. در مورد پاک‌سازی «چوب» نیز به جز «تداوم» پاره‌ای از آیین‌های قبلی، شاهد مواردی از «جایگزینی» هستیم. البته در اموری همچون: آیین برشنوم، اشتاسبرگ به درستی نظر داده و ابعاد گوناگون تحولات را در قالب‌هایی چون: «حذف»، «فروکاهش» و «اصلاح» طبقه‌بندی کرده است.

آشنایی با فرهنگ قرآنی در حوزه معیشت و انطباق نگرش و رفتار و اخلاق با آن امری ضروری و کاربردی است. مقاله پیش رو پژوهشی نظری است که به روش تحلیلی اکتشافی ، درصدد کشف فرهنگ سازهای معیشتی از آیات قرآن می باشد تا با بکارگیری آنها نیل به کسب و مصرف مورد پسند قرآن میسّر گردد . لذا در ابتدا مبانی و نوع نگرش قرآن به موضوع معیشت از جمله باور به رزّاقیت خدا و اعتماد به وعده های الهی ، آخرت گرایی و ترک دنیابسندگی ، نگرش صحیح به اموال و پذیرش سنّت ابتلاء مورد بررسی قرار گرفته و سپس به دلالت های رفتاری اخلاقی در فرهنگ معیشت از منظر قرآن پرداخته می شود که هر کدام به نوعی بیانگر فرهنگ صحیح معیشت می باشند. اولویت دهی به این عوامل و یافتن ساختار مولّفه های معیشتی با توجّه به وزن آیات قرآنی مربوطه از دستاوردهای این نوشتار می باشد.