جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: پژوهش حاضر به شناسایی تیپ‌های انگیزشی دانشجویان دانشگاه تهران در درس انقلاب اسلامی پرداخته است. بررسی تیپ‌های انگیزشی می‌تواند نشان‌دهندۀ تمایل دانشجویان به این درس باشد و سیاستگذار را در راستای ارزیابی و تغییر سیاست خود در دروس عمومی یاری دهد. روش: جامعۀ آماری این پژوهش شامل 1300 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران بوده که طی نیمسال اول سال تحصیلی 98-1397 درس انقلاب اسلامی را اخذ کرده‌اند. نمونۀ تحقیق بر اساس جدول مورگان، 198 نفر برآورد شد. برای تشخیص تیپ‌های انگیزشی، از پرسشنامۀ استاندارد جهت‌گیری انگیزشی استفاده شد و نتایج بر اساس مدل رگرسیون چند متغیّره تحلیل شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج این پژوهش، مدل برازش‌شده شامل نظم‌دهی بیرونی، نظم‌دهی درون‌فکنی شده و نظم‌دهی تشخیص داده‌شده بودکه هر سه در قالب طیف انگیزش بیرونی قرار گرفته‌اند. چنین تمایلی نشان می‌دهد خواستۀ سیاستگذار در درس انقلاب اسلامی تا حد زیادی مرتفع نمی‌شود و نیاز به مداخله و تغییر سیاست ضروری است. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد اولویت اول اساتید درس انقلاب اسلامی در مواجهه با دانشجویان این درس باید تلاش برای ایجاد انگیزه باشد.

هدف: امام خامنه‌ای، عبور از مرزهای دانش در گام دوم انقلاب اسلامی را نیازمند حاکمیت «اجتهاد و مدل‌سازی علمی به همراه تهذیب اخلاقی» در فضای علمی کشور می‌داند؛ لذا بر اساس استناد منظومۀ فکری ایشان به منابع اسلامی، هدف مقالۀ حاضر، واکاوی مستند این دیدگاه در آیات و روایات معصومین و تبیین اصول کلی و بایسته‌های تحقق آن بود. روش: با واکاوی منابع مرتبط با «فضیلت حکمت»، ویژگی‌های دانش‌پژوه حکیم، توصیف شد تا بر اساس تحلیل آن لوازم، اصول تعلیم حکیم پرور استخراج و راهبرد جهش علمی مورد انتظار رهبر انقلاب معرفی شود. یافته‌ها: بر اساس لوازم فضیلت حکمت، دانش‌پژوه حکیم، موحّد و مهذّب است و با بصیرت علمی موهبتی و اکتسابی و شجاعت، در کسب علم مجاهدت می‌کند. اصول تعلیم حکیم‌پرور عبارتند از: توحیدمحوری، نقّادی شجاعانه و مجاهدانۀ روشهای دستیابی به گزاره‌های علمی و حکیم بودن معلّم. نتیجه‌گیری: رعایت اصول تعلیم حکیم‌پرور که از متون اسلامی استنباط شده‌اند، موجب می‌شود تا تلاشهای علمی، اجتهادی و مدل‌ساز، با دستیابی حداکثری به حقیقت دانش و با تکیه بر توحید و تهذیب اخلاقی باشد و جهش علمی مورد انتظار رهبری در گام دوم انقلاب را محقق کند که متناسب با این اصول، روشهای اجرایی تنظیم می‌شوند.

هدف: از انجام این پژوهش، نقد و بررسی جایگاه و نقش فرمهای پروپوزال مقطع تحصیلی دکتری رشته‌های علوم انسانی در تولید علوم انسانی اسلامی بود. روش: روش در این پژوهش از جنبۀ کلی، تعقّلی؛ از ﻟﺤﺎظ ﻫﺪف، ﺑﻨﻴﺎدی؛ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻫﻴﺖ، توصیفی- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و از ﻟﺤﺎظ ﺷﻴﻮۀ ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت، از ﻧﻮع اسنادی ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‌ای بود. یافته‌ها: 1. تفاوت تحقیقات بنیادی و روش داده‌بنیاد؛ 2. مبانی فلسفی، مهم‌ترین مدخل ورود ارزشها، هنجارها و فرهنگ بومی به نظریه‌ها می‌باشند؛ 3. انتخاب روش تحقیق، به پیش‌فرضهای محقق دربارۀ روش‌شناسی برمی‌گردد؛ 4. روش در تحقیقات بنیادین، مقدّم بر نظریه است؛ 5. عوامل اصلی در گزینش روش عبارتند از: مسئله و موضوع تحقیق، هدف از تحقیق و مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و روش‌شناسی. نتیجه گیری: اولاً، فرمهای پروپوزال کنونی، نقشۀ راهی‌اند که نه تنها راهنمای دانشجویان به یکی از رویکردهای تأسیسی و اجتهادی معطوف به تولید علم در چارچوب اندیشه‌های اسلامی نیستند، بلکه اصولاً دانشجویان را در مسیری مخالف تولید علم و نظریه‌پردازی راهبری می‌کنند. ثانیاً، در روش تحقیق بنیادین، پیش‌فرضها دربارۀ مبانی، جایگاه محوری دارند و باید در فرمهای پروپوزال، این مبانی لحاظ شوند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ پایبندی به عفاف و حجاب با رضایتمندی زناشویی و کارایی خانواده با تأکید بر آموزه‌های قرآن کریم در بین دانشجویان زن متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر بود. روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش را دانشجویان زن متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر تشکیل دادند. حجم نمونۀ پژوهش، شامل 291 نفر بود که از طریق نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و با توجه به فرمول حجم نمونۀ کوکران انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه‌های نگرش به حجاب(مهدی‌زاده، 1390)، رضایتمندی زناشویی(اولسون، 1998) و کارامدی خانواده(صفورایی، 1393) بود. پایایی ابزارهای پژوهش با استفاده از ضرایب آلفای کرونباخ به ترتیب 72/0، 82/0 و 83/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل فرضیه‌های پژوهش از ماتریس همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوۀ همزمان استفاده شد. یافته‌ها: رضایتمندی زناشویی به طور معناداری قادر به پیش‌بینی پایبندی به حجاب است؛ به‌گونه‌ای که بین پایبندی به حجاب با رضایتمندی زناشویی، رابطۀ مثبت و معنادار در سطح کمتر از 01/0 وجود دارد. نتیجه‌گیری: بین پایبندی به حجاب و عفاف با رضایتمندی زناشویی و کارایی خانواده مطابق آموزه‌های قرآن کریم در بین دانشجویان زن متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین پایبندی به حجاب توسط رضایتمندی زناشویی و کارایی خانواده قابل پیش‌بینی بود.

هدف: این نوشتار با هدف بررسی توان‌سنجی عقلانیت شیعی در مقایسه با عقلانیتهای اسلامی غیر شیعی در مواجهه با عقلانیت مدرن نگاشته شد. روش: در این نوشتار با تمسّک به روش توصیفی و تحلیلی، مؤلفه‌های عقلانیت مدرن و سه عقلانیت اعتزالی، اشعری و نواعتزالی در اهل سنّت، به علاوۀ عقلانیت شیعی، به عنوان عقلانیت اسلامی بررسی شد. یافته‌ها: بررسی شاخصه‌های عقلانیتهای سه‌گانه، به علاوۀ عقلانیت شیعی نشان داد غلبۀ اشعریت بر جهان اسلام، خلأ عقلانی حادّی را پدید آورد که سبب اقبال نواندیشان مسلمان به عقلانیت مدرن، به عنوان راهکار برون‌رفت از عقب‌ماندگی‌های این جوامع شد؛ در حالی که عقلانیت مدرن با ابتنا بر مادی‌گرایی و نسبیت‌گرایی، در تقابل با عقلانیت اسلامی است. نتیجه گیری: بررسی شاخصه‌های عقلانیت شیعی نشان داد این عقلانیت، واجد توان لازم در برخورد با عقلانیت مدرن است.

هدف: هدف این نوشتار، بررسی نقش رسانه‌ها در میزان آشنایی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل با فرقه‌های شیطان‌پرستی بود. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ روش، از نوع همبستگی است و برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامۀ محقق‌ساخته با سؤالات بسته‌پاسخ در طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت استفاده شده است. یافته‌ها: آشنایی با شیطان‌پرستی در بین دختران و پسران به صورت معناداری پایین‌تر از میانگین نظری است؛ میزان آشنایی دانشجویان پسر به صورت معناداری بیشتر از دانشجویان دختر است؛ تفاوت میانگین مشاهده‌شده در بین گروههای تحصیلی معنادار نیست؛ بین منابع رسانه‌ای آشنایی دانشجویان دختر و پسر با فرقه‌های شیطان‌پرستی تفاوت معناداری وجود ندارد؛ همچنین بین متغیّرهای پایگاههای اجتماعی- اقتصادی دانشجویان و میزان آشنایی با فرقه‌های شیطان‌پرستی رابطۀ‌ معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری: در میان منابع آشنایی دانشجویان با فرقه‌های شیطان‌پرستی، رسانه‌ها نقش مؤثری دارند. تعدّد منابع رسانه‌ای، سهولت استفاده و ارتباط فوری، عدم محدودیت در تولید محتوا، تعامل مخاطب، غیر رسمی بودن فضای شبکه‌های اجتماعی، نداشتن تیم تحریریه در تولید محتوا، سانسور کمتر و قیمت کمتر، باعث می‌شود نقش این رسانه‌ها در ترویج افکار و شکل‌دهی به فرهنگ و اندیشه پررنگ باشد.

هدف: عفو و گذشت، یکی از توصیه‌های اخلاقی است که در تعاملات اجتماعی کاربرد فراوان دارد. دغدغۀ اصلی این پژوهش، تبیین آثار عفو در روابط اجتماعی از طریق بازخوانی آیات قرآن کریم بود. روش: این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است؛ یعنی پس از گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به تحلیل یافته‌های تحقیق پرداخته است. یافته‌ها: اغلب مفسّران اجتماعی در تفسیر آیات مرتبط با عفو اجتماعی، به خصوص آنچه ناظر به مسائل حقوقی و کیفری نظیر مسئلۀ قصاص و عفو یا مشکلات خانوادگی و طلاق می‌باشد، با رویکرد اجتماعی به تفسیر پرداخته‌اند. با این وجود، اغلب اهمیت، خاستگاه، مراتب و شرایط عفو مورد توجه بوده و کمتر کارکردها و آثار عفو اجتماعی به طور مفصّل بررسی شده است. نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان داد آثار عمدۀ عفو در روابط اجتماعی از منظر قرآن عبارتند از: تنش‌زدایی، تبدیل دشمن به دوست، انسجام جامعۀ اسلامی، تبلیغ اسلام، کسب محبوبیت، اصلاح خاطی و همزیستی مسالمت‌آمیز.

هدف: هدف از انجام مقالۀ حاضر، بازسازی معنایی نظام اسلامی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری بود. روش: پژوهش حاضر بر اساس روش‌شناسی کیفی است و از روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد ثانویه برای انجام عملیات تحقیق استفاده شده است. مهم‌ترین پرسشهای تحقیق حاضر این بودند که: کدام مدل نظری نظام اسلامی را از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین می‌کند؟ چه تغییراتی در ایران رخ داد که نظام اسلامی صورت گرفت؟ راهبردهای کنشی آن چیست؟ پیامدهای این راهبردها چه خواهد بود؟ یافته‌ها و نتیجه گیری: یافته‌ها شامل چندین مقولۀ عمده به این شرح است: متعیّنهای تعیین نظام‌سازی از طریق نظام جدید از طریق همه‌پرسی، تدوین و تصویب قانون اساسی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی به عنوان شرایط علّی درونی؛ تعرّض به عنوان ولایت و تحریف در معنای آن، القای ناسازگاری مردم‌سالاری با دین‌سالاری، جدا کردن دولتمردان از روحانیت به عنوان موانع و شرایط علّی بیرونی؛ نظام‌سازی بر مبنای فقه، طرح مردم‌سالاری دینی، طرح مسئلۀ ولایت فقیه به عنوان بستر و شرایط مداخله‌گر؛ ضدیت با ایدئولوژی سلطنت و استبداد، مردمی بودن انقلاب و نظام، احیای هویت اسلامی در دنیای اسلام به عنوان پیامدهای نظام اسلامی و تکمیل مبانی معرفتی و بنای نظام اسلامی، جریان داشتن نظام‌سازی، امکان تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی، نقش اجتهاد و مجتهد در تکمیل نظام‌سازی همبستگی داخلی به عنوان راهبرد مقولۀ هسته‌ای این بررسی نظام اسلامی است که مقولات عمدۀ مذکور را در بر می‌گیرد.

هدف: طاغوت یکی از مفاهیم اصلی در تربیت قرآنی است که کفر نسبت به آن، بر ایمان به خدا مقدّم شده است. از این رو در این پژوهش، با هدف مشخص ساختن مفهوم طاغوت در قرآن و چگونگی موضع‌گیری انسان در رابطه با آن، آیات قرآن بررسی شدند. روش: در این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی باردن، ابتدا شبکۀ مفهومی طاغوت بیان شده و متناسب با آن، آیاتی به عنوان واحدهای تحلیل مشخص شدند. سپس این آیات در سه مقولۀ بُعد هستی‌شناسی طاغوت، بُعد انسان‌شناسی طاغوت و بُعد ارزش‌شناسی طاغوت، تقسیم‌بندی و تحلیل شدند. یافته‌ها: بر خلاف اینکه در فرهنگ عامه، طاغوت به عنوان مفهومی جامعه‌شناختی مطرح می‌شود؛ قرآن طاغوت را از نگاه هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و جامعه‌شناسی مورد بحث قرار می‌دهد. نتیجه‌گیری: منشأ طغیان، نفس و خواسته‌های نفسانی است که خود را در آنچه دارد، بی‌‏نیاز از خدا پندارد و در نتیجۀ این استغنا، سرکشی کرده و حدود الهی را زیر پا بگذارد. ولایت طاغوت در مقابل ولایت الهی قرار دارد و می‌تواند پیروان خود را از نور به تاریکی سوق دهد و موجبات گمراهی آنان را فراهم آورد. از این رو، لازم است در تربیت قرآنی ابتدا نسبت انسان با طاغوت، در قالب کفر به آن مشخص شود.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی برساخت هویت ملی دانشجویان دکتری با رویکرد کیفی و تکنیک نظریۀ زمینه‌ای بود. روش: ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبۀ نیمه ساخت‌یافته بود. برای انتخاب مصاحبه‌شوندگان، از روش نمونه‌گیری هدفمند و برای تشخیص تعداد افراد، از نمونه‌گیری نظری استفاده شد. جامعۀ بررسی‌شده، دانشجویان دکتری مشغول به تحصیل در رشته‌های انسانی طی دهۀ گذشته بودند. یافته‌ها و نتیجه گیری: بر اساس یافته‌ها، شرایط علّی این پژوهش، زبان، مذهب، ارزشمندی تمدن و اقوام موجود در ایران می‌باشند. ارزشمندی ملیت در عین نارضایتی، مقولۀ محوری است که در بستر ایدئولوژی و دموکراسی و موقعیت راهبردی ایران شکل گرفته است و دو مقولۀ سلطۀ جهانی و انسانیت ارجح بر ملیت، عوامل مداخله‌گر در این زمینه‌اند. آموزش مناسب و مطالبه‌گری و جایگاه مردم و تصمیم آگا‌هانۀ شخصی نیز مقوله‌های راهبردی معرفی شدند که پیامد و نتیجۀ این هماهنگی، انتخاب وطن برای زندگی و تمامیت ارضی و هویت ملی است.