جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان پسر بی‌سرپرست بود. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی بر اساس پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود که به همین منظور 32 نفر از پسران بی‌سرپرست گروه سنی ب (نه و ده‌ساله) و ج (یازده و دوازده‌ساله) مرکز شبانه‌روزی شهرستان ازنا به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جای‌داده شدند. نمونه آماری پژوهش پرسشنامه‌های ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی که ابزار این پژوهش بودند را پیش از آموزش و پس از آموزش تکمیل کردند. دوره آموزشی فلسفه برای کودکان در طی هشت جلسه هفتگی به مدت 2 ساعت برگزار شد. یافته‌های حاصل از این تحقیق با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد که اجرای برنامه فلسفه برای کودکان با اطمینان 95 درصد (05/0P<). منجر به افزایش ادراک شایستگی (شناختی 64%، اجتماعی 54% و جسمانی 51%) و انعطاف‌پذیری شناختی 70/. در گروه آموزش شده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش می‌توان برنامه فلسفه برای کودکان را به‌عنوان راهکاری مناسب به‌منظور افزایش ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان پسر بی‌سرپرست مورداستفاده قرارداد

فلسفه برای کودکان، گرایشی است که رایج ترین روی آورد آن رهیافت «متیو لیپمن» و محور آن افزایش مهارت تفکر منطقی است. اندیشه ی لیپمن درجریان فلسفه تحلیلی قابل فهم تر است، ولی محدود کردن این برنامه تنها در پرورش استدلال و تفکر منطقی، با دیدگاه هرمنوتیک فلسفی «هایدگر» که فلسفه ورزی را بر محور هرمنوتیک قرار می دهد قابل جمع نمی باشد. هایدگر، بر آن بود که راه جدیدی را در فلسفه بر مبنای تلاش برای درک معنای هستی از طریق هرمنوتیک بگشاید. حال، چگونه می توان خوانشی هرمنوتیکی از برنامه فلسفه برای کودکان در پرتو اندیشه­های هایدگر ارائه داد؟ نوشتار حاضر سعی دارد، این برنامه را از منظر هرمنوتیک فلسفی هایدگر از لحاظ «فهم» و «تفکر» به عنوان دو مولفۀ اصلی این برنامه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیلی استنتاجی بهره گرفته شد. بر اساس مبانی نظری هرمنوتیک فلسفی هایدگر، الگویی پیشنهاد شد که در قالب آن چگونگی رخداد فهم و تفکر در این برنامه نشان داده می شود. نتیجه این بررسی نشان می دهد تحت تاثیر آراء هایدگر، نظریه پردازی، پژوهش و برنامه ریزی برای برنامۀ فلسفه برای کودکان ماهیتی هستی شناسانه، تفکر مدار و پرسشگر خواهد داشت.

هدف از این مقاله مطالعه مبانی هستی شناسی رویکرد مرلوپونتی و لیپمن به منظور تدوین الگوی تلفیقی در برنامه فلسفه برای کودکان است. سؤال اساسی تحقیق عبارت است از اینکه مبانی هستی‌شناسی رویکردهای مرلوپونتی و لیپمن چه بوده و بر اساس آن الگوی تلفیقی دو رویکرد در برنامه فلسفه برای کودکان چیست؟ در این مقاله، در بحث شناخت مبانی هستی‌شناسی از روش پژوهش تحلیلی-استنتاجی و در ارائه الگوی تلفیقی از روش پژوهش ترکیب سازوار استفاده‌شده است. نتایج بیانگر وجود وجوه اشتراک و افتراق میان رویکرد مرلوپونتی و رویکرد لیپمن است. با توجه به اشتراکات پایه‌ای در مبانی هستی‌شناسی و تأکید بر اهمیت دوران کودکی و تأثیر آن بر بزرگسالی در دو رویکرد، می‌توان با حذف عناصر ناهمسان و همپوشانی نقاط اشتراک با انجام اصلاحات لازم، از تلفیق دو رویکرد برای بهبود برنامه فلسفه برای کودکان استفاده نمود.

از جمله وظایف نظام تربیت رسمی و غیررسمی در دوره ابتدایی، آموزش اخلاق به کودکان است چرا که دارای قلبی پاک و زلال و آماده دریافت بذری چون کسب فضایل هستند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی اهداف آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان دوره دوم ابتدایی(سنین 10 تا 12 سال) بر اساس دیدگاه­های آیت‌الله جوادی آملی انجام شد. روش پژوهش تحلیلی–استنباطی بود. نتایج نشان داد که قرب الی الله هدف غایی و مواردی مانند خودشناسی، پرورش خداجویی و خدابینی، تفکر در مسائل اخلاقی، روی آوردن به مسئولیت‌پذیری، افزایش آستانه صبر و بردباری، توفیق در اکرام، احترام و محبت به انسان‌ها، بهبود حس زیبایی گرایی ازجمله اهداف واسطه‌ای آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان هستند که می‌توان از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی شناسایی نمود. رسیدن به این اهداف در دوره دوم ابتدایی بشارت‌دهنده ورود متخلقانه و معتقدانه به دوره نوجوانی است که اگر آن هم از برنامه‌ریزی منسجمی برخوردار باشد می‌تواند در شکل‌گیری هویت پایدار اخلاقی مورد نظر اسلام مؤثر باشد.

این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، به دنبال تحلیلِ مفهوم خداشناسی از جنبه­های ساختاری و محتوایی در آثار داستانی کلرژوبرت است. خداشناسی، یکی از اصول اساسی مکتب اسلام و از مهمترین مسائل زیربنایی زندگی معنوی و دینی انسان­هاست و اگر توحید و خداشناسی، مطابق شناخت و ادراک کودکان به دور از تقلید و تحمیل در ادبیات داستانی بیان شودادراک اصول اساسی دیگر مانند نبوّت و معاد به راحتی برای کودکان میسّر می­گردد.این نویسندة مسلمان، در تبیین مفهوم خدا و خداشناسی اسلامی با آگاهی دقیق از ظرفیّت روح و روان و زبان کودکان و فهم کودکانة آنان و دشواری انتقال مفهوم خدا برای گروه سنّی ب و ج، از روش­های غیر مستقیم­گویی و مثال­های ملموس و عینی استفاده نموده است واز طریق هنر داستان­نویسی و به زبانی روان و شیوا و با جملاتی کوتاه و قابل فهم و تصاویری شاد و جذّاب و الهام گرفتن از آیات و روایات و از طریق محسوسات و پدیده­های آفرینشو با کنار هم گذاشتن شخصیّت­های انسانی و حیوانی به نحوی شایسته به پرسش­های کودکان در خصوص مفهوم خداشناسی پاسخ داده و حسّ خداپرستی را در آنان برانگیخته است.

فکرورزی در نگاه صاحب­نظران برنامه «فلسفه برای کودکان» مهارتی آموزشی است که فکرورزی کودکان و نوجوانان را با شرایط تحت کنترل فراهم می‌آورد و داستان ابزاری چند وجهی است که می­تواند توانایی شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک را غیر مستقیم پرورش دهد. پژوهش پیش­روی چگونگی بسندگی و بسامد گونه‌های فکرورزی فلسفی خلّاق، مراقبتی و انتقادی را در داستان‌های کودکانة گروه «الف، ب و ج» فرهاد حسن‌زاده و توانش و قابلیت پرورش فکرورزی فلسفی آن‌ها را در کودکان بر پایة برنامة فبک در انگارة لیپمن با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی کرده‌است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد، بسندگی و بسامد فکرورزی فلسفی خلّاق در داستان­های مورد مطالعه با مولفه­های استدلال و آزمون­نگری، نوآوری در رفتار بیشترین بسامد را در این مهارت دارد. تفکرورزی انتقادی با مؤلفۀ دیگر اصلاحی و حساسیت به متن و تفکر مراقبتی با مؤلفۀ رشد مهارت تفکر مسئولانه در رده­های بعدی هستند. وجود این مؤلفه­ها و نیز تکنیک زبانی و ادبی داستان‌ها سبب توانش و قابلیت ایده­های عمل­گرایانۀ «اجتماع پژوهشی» برنامة فبک در قصه­های مورد پژوهش است.

شعر کودک و نوجوان به عنوان یک ژانر ادبی، دارای بُعد آموزشی گسترده‌ایست. از مهمترین جنبه‌های آموزشی این ژانر پرداختن به مفاهیم و مضامین دینی است. شاعران فارس و کردزبان به فراخور درک کودک به آموزش این آموزه‌ها پرداخته‌اند. پژوهش حاضر برآن ‌است تا از طریق بررسی و تحلیل تطبیقی مضامین دینی در شعر کودک و نوجوان فارسی و کُردی این مهم را محل توجه قراردهد. بدین منظور، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تحلیل محتوا به بررسی مضامین دینی در 40 مجموعۀ شعر کودک فارسی و 40 مجموعۀ شعرکُردی پرداخته تا پاسخی علمی برای سؤالات پژوهش به دست دهد. سؤالاتی چون: 1- وجوه اشتراک و افتراق در مضامین دینی شعر دو زبان چگونه است؟ 2-بسامد مضامین دینی در شعر دو زبان به چه میزان است؟ از مهمترین یافته‌های پژوهش این است که شعر کودک و نوجوان فارسی بیشتر به مفاهیم مربوط به معصومین و ائمۀ اطهار (65 %)، سپس مفاهیم مرتبط با ذات الهی، پیامبران و قرآن پرداخته‌است. اما در شعر کُردی بیشترین بسامد از آنِ ‌ مفاهیم مرتبط با خداوند (72 %) و سپس مضامین مرتبط با پیامبران و قرآن است.در شعر کودک و نوجوان هر دو زبان به مفهوم معاد پرداخته ‌نشده‌است.

هدف پژوهش حاضر، پیش‌بینی انواع قلدری بر اساس زیرمقیاس‌های گسست اخلاقی و هویت اخلاقی، در دانش‌آموزان ابتدایی بود. به این منظور ، از بین کلیه دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی شهر تهران، با روش‌های خوشه‌ای و تصادفی ساده 420 دانش‌آموز انتخاب گردید، که شامل، 203 دانش‌آموز پسر و 217 دانش‌آموز دختر بود که 240 نفر در پایه پنجم و 180 نفر در پایه ششم تحصیلی بودند. شرکت‌کنندگان در این پژوهش به سه پرسشنامه قلدری (تورنبرگ و جانگرت، 2014)، گسست اخلاقی (تورنبرگ و جانگرت، 2014) و هویت اخلاقی آکویینو و رید (2003) پاسخ دادند. این پژوهش با روش رگرسیون و با کمک نرم‌افزار spss22 تجزیه و تحلیل شد. با توجه به سطح معناداری یافته‌ها و همچنین استاندارد بودن دیگر شاخص‌های مورد بررسی، هر دو فرضیه پژوهش تأیید شده و نشان داده شد که زیرمقیاس‌های گسست اخلاقی و هویت اخلاقی هر دو تأثیر معناداری در پیش‌بینی قلدری دانش‌آموزان دارند (05/0≥α). بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مطابق با مفهوم عاملیت اخلاقی، جهت بررسی قلدری دانش‌آموزان، می‌توان به میزان گسست اخلاقی و هویت اخلاقی آنان توجه نمود. بدین صورت که قلدری با گسست اخلاقی رابطه مثبت، و با هویت اخلاقی رابطه منفی دارد.