جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دین اسلام در دوران بعد از رحلت پیامبر(ص) شاهد قرائت‌های مختلفی از خود بوده و فهم ناقص از این شریعت مقدس سبب تفرقه، نفاق و درگیری بین امت شده است. یکی از قرائت‌های مهم و اثرگذار که دارای پشتوانه نظری و عملی در سیره معصومین(س)، متکلمین، فقها و فلاسفه دارد، قرائت اسلام اعتدالی است. اعتدال به معنای دوری از افراط ‌و تفریط در فهم و عمل به آموزه‌های شریعت مقدس اسلام است. امام خمینی(ره) در مقام یک نظریه‌پرداز سیاسی با پشتوانه علمی اقدام به نوآوری در عرصه سیاست نظری و عملی کرده است. این پژوهش با روش اسنادی و کیفی سعی دارد به این سؤال پاسخ دهد که اعتدال چه نسبتی با اندیشه امام خمینی(ره) دارد و نتایج سیاسی آن کدام است؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، امام خمینی(ره) با قرائتی اعتدالی از مبانی فلسفی، اخلاقی، فقهی و کلامی دین اسلام به نظریه‌پردازی و رهبری یک نظام سیاسی در دوران معاصر پرداخته است که شکل‌گیری نظام سیاسی بر پایه ولایت‌فقیه و مردم‌سالاری ماحصل آن بوده است.

تاریخ معاصر ایران از جنگهای ایران و روسیه در ابتدای قرن 19 میلادی عرصه کشاکش مداوم سنت و مدرنیته بوده است. در این برهه از تاریخ کشور سنت در سه نهاد بازار ، روحانیت و نظام سیاسی پادشاهی مطلقه تمرکز یافته بود. در چارچوب تقابل سنت و مدرنیته، روشنفکری به عنوان نهادی برآمده از مدرنیته به رویارویی سه نهاد برآمده از سنت برخاست. در­ این میان اما تعامل و تقابل روشنفکری و روحانیت سرانجامی دیگر یافت و به تولد نواندیشی دینی انجامید و بر سرنوشت دو نهاد دیگر یعنی بازار و سلطنت تأثیرات شگرفی بر جای نهاد. رابطه توام با تعامل و تقابل بین روشنفکران و روحانیون تا حدود زیادی در اندیشه­های دکتر علی شریعتی به عنوان نماد نواندیشی دینی در ایران معاصر انعکاس یافته است. از این روی، در مقاله حاضر برآنیم تا با به کارگیری نظریه پروتستانتیسم اسلامی و روش توصیفی - تحلیلی، ابعاد مختلف رویکرد علی شریعتی به نهاد روحانیت را بررسی کنیم و از این طریق راهی برای باز اندیشی روابط نهاد روشنفکری و نهاد روحانیت در ایران معاصر بگشاییم. یافته های مقاله نشان می دهد رویکرد محوری علی شریعتی اصلاح گری دینی بوده و در این چارچوب تقابلش با نهاد سنتی روحانیت راهبردی و تعاملش با آن تاکتیکی بوده است.

با توجه به اهمیت روز افزون نقش جنبشهای نوین اجتماعی در عرصه جهانی و تاثیر اساسی اندیشه‌ها و رویکردهای ناشی از انقلاب اسلامی در تعیین سیاست‌های جهانی ایران، این مقاله بر این مسئله متمرکز شده­است که فمینیسم به عنوان یکی از مهمترین جنبشهای نوین اجتماعی در عرصه جهانی چه نسبتی با حضور انقلاب اسلامی در این عرصه دارد، آیا کاملا متضادند و یا زمینه­هایی برای تعامل دارند؟ در این راستا این مقاله با توجه به مبانی نظری «آلن تورن» و با روشی کیفی به مطالعه تطبیقی انقلاب اسلامی و جنبش­ فمینیسم از منظر مولفه­های جنبش­ساز آنها پرداخته است. با توجه به یافته­­های این تحقیق می­توان گفت که انقلاب اسلامی در عرصه جهانی هویت، هدف و رقیبی فراتر از جنبش­ فمینیسم دارد با این وجود انقلاب اسلامی مبتنی بر فمینیسم اسلامی یا جنبش­ زنان مسلمان دارای زمینه‌‌هایی برای همراهی با جنبش فمینیسم است لذا فمینیست­­های مسلمان می­توانند مبتنی بر هویت، هدف و رقیب خاص خود به دنبال کنشگری و خودتحقق بخشی بوده و از زمینه مشترکی که میان انقلاب اسلامی و جنبش فمینیسم برای احیای حقوق زنان و نفی سلطه وجود دارد به عنوان فرصتی برای ابراز هویت، شکل­دهی به مقاومت در برابر رقیب و پی­گیری اهداف خود در عرصه جهانی بهره­برداری نمایند.

یکی از مسائل مهم انقلاب ها ، مسأله تعامل با محیط بین المللی می باشد . با توجه به این که در همه انقلابهای بزرگ که داعیه جهان شمولی دارند ، انقلابیون براین باور هستند که اصول انقلاب خود برای دیگر جوامع هم کاربرد دارد و این امر مسأله صدور انقلاب را بعد از پیروزی انقلاب ها به وجود می آورد . انقلاب اسلامی ایران یکی از انقلاب های بزرگ در جهان معاصر است که با توجه به ماهیت خود، موضوع صدور انقلاب در آن از همان ابتدا مورد توجه قرار گرفته است . صدور انقلاب اسلامی با تأکید بر جهانی بودن انقلاب اسلامی و تعریفی جهانشمول از رسالت های انقلابی خود، فضای مشخصی از صدور انقلاب اسلامی را در دهه شصت ترسیم نمود. رهبری کاریزماتیک امام خمینی و تأثیر اندیشه های ایشان در ساختار کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی و به تبع آن، مسأله صدور انقلاب اسلامی ایران را نیز تحت تأثیر قرار داد. غلبه آرمانهای ایدئولوژیک محور منبعث از بنیان های جهان شمول اسلامی در مسأله صدور انقلاب باعث به حاشیه رفتن مفاهیم نژادی و ملی در شکل بندی غالب صدور انقلاب در ده ساله نخستین انقلاب گردید . این مقاله تلاش دارد تا جایگاه ملی گرایی و مفاهیم ملی را در گفتمان مسلط صدور انقلاب اسلامی در دهه شصت بررسی نماید و در این راستا مسألة صدور انقلاب را در دهه شصت از منظر شخصیت های انقلابی مورد بررسی قرار خواهد داد.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی چگونگی بازتاب مهمترین ارزش های انقلاب اسلامی ایران در وصیت نامه‌ شهدای جنگ تحمیلی بوده است. برای نیل به این منظور، پس از مرور ادبیات مفهومی و نظری «ارزش»، چارچوب مفهومی تحقیق که شامل چهار بعد و 17 مولفه ی مهم ارزشهای انقلاب اسلامی بود ساخته شد. روش تحقیق مناسب برای انجام این پژوهش، تحلیل محتوا بوده است .جمعیت این تحقیق کلیة شهدای استان ایلام که دارای وصیت­نامه می باشند را شامل گردید که با توجه به این موضوع ، حجم نمونه تحقیق 462 مورد از وصایای شهدای این استان می­باشد. یافته های تحقیق دال بر این بوده اند که از حیث تأکید بر ارزش های مورد نظر در بین شهدایی که وصیت نامة آنها موجود بوده، بیشترین تأکید بر ارزش های اجتماعی با 40 درصد و کمترین میزان اهمیت مربوط به ارزش های اقتصادی با 6 درصد بوده است . از حیث اهمیت به مؤلفه های مربوط به هرکدام از ارزش ها، بیشترین میزان تأکید و اهمیت، مربوط به مؤلفة استکبارستیزی با 9/64 درصد و کمترین میزان نیز مربوط به مؤلفة عدالت با 1/3 درصد بوده است.