جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مناظره، بحث و گفت و گو از ابزارهای مؤثر در دفاع از مبانی و ارزش‌هایی دینی است. یکی از شیوه‌های تبیین معارف دینی در مکتب اهل بیت: در مواجهه با اندیشه‌هـای مخالفـان اسلام، مناظره‌ها و احتجاج‌هایی بوده است که ائمه معصومین: یـا تربیـت یافتگـان آنهـا در طول تاریخ انجام دادند. مناظره یکی از فنون منطقی و روش‌مند در مباحثات علمی و کلامی است که همواره مورد توجه عالمان و متکلمان اسلامی بوده است. در طول تاریخ، بحث و مناظره با مخالفان اغلب پیرامون مسائل اعتقادی و کلامی بوده است. مهمترین شهرهای جهان اسلام و مراکز فرهنگ تمدن اسلامی، به علت حضور گروه‌های مختلف سیاسی، مذهبی شاهد مناظرات بسیاری بین گروه‌ها، خصوصاً میان شیعه و اهل سنت در طی قرن‌های هفتم تا یازدهم هجری بوده است. ما در این پژوهش بر اساس روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی با رجوع به منابع کتابخانه‌ای در صدد بررسی تاریخی و کلامی زمینه‌ها و عوامل شکل گیری این مناظرات هستیم. بر اساس مستندات تاریخی می‌توان اذعان کرد که زمینه‌هایی همچون انحرافات سیاسی، اجتماعی، فکری و عقیدتی باعث شکل‌گیری این مناظرات شده است.

همه آنانی که با فرهنگ اسلامی آشنایی دارند، می‏دانند که در این فرهنگ یکی از مقدّس ترین و محبوب ترین بناها، بنیان خانواده است و خانواده گریزی و یا سست کردن نهاد خانواده از زشت ترین کارها دانسته می‏شود. در بعضی از ادیان و مکاتب دیگر دنیا شاید تجرّد و ترک ازدواج نشانه فضیلت باشد، آن چنان که در مسیحیّت برای مردان و زنان راهبه چنین شرایطی را نیکو می‏شمارند ولی ما در اسلام کمتر عملی را میشناسیم که در آثار و برکات دنیوی و پاداش و ثواب اخروی به پایه ازدواج برسد. ازدواج سنّت رسول خدا(ص) و نصف دین انسان و وسیله پاک زیستن و پاک با خدا ملاقات کردن است. در همین رابطه از امام رضا(ع)روایت شده: «عَن أبی الحَسَن(ع)، قالَ: جاءَ رجلٌ إلی أبو جعفر(ع)، فقال أبو جعفر(ع): هَل لَکَ مِن زوجة؟ قال: لا، ثُمَّ قالَ أبو جعفر(ع): رَکعَتین یُصَلِّیهما رَجَلٌ مُتزَوِّجً أفضلُ مِن رجلٍ یَقومُ لیلَه و یَصومُ نهارَه أعزَبُ.» تسریع در تشکیل خانواده آثار ارزشمندی دارد، که از جمله آنها: 1. سلامت روحی و روانی دختران و پسران و جلوگیرس از فشار‏های عصبی و روانی؛ 2. حفظ سلامت اخلاقی جوانان و در نهایت سلامت اخلاقی جامعه؛ 3. پایان بخشیدن به دغدغه‏های والدین نسبت به سرنوشت و آینده جوانانشان.

شفافیت و عدم احتجاب، ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ، ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻛﻼﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ و به عنوان یک رکن بنیادین در جهت تقویت رابطه حکومت با شهروندان و یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد میشود. شفافیت و آگاهی عمومی مردم از آنچه در حکومت میگذرد، موضوعی نیست که به جوامع مدرن امروزی اختصاص یابد بلکه در رویکرد دینی نیز به مفهوم و محتوای شفافیت اشاره شد، همچنان که سنّت پیشوایان اسلام مؤیّد اصل شفافیت و عدم احتجاب آنها در تعامل با جامعه است، ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﻼﻡ، ﻣﺮﺩﻡﺳﺎﻻﺭﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﺑﺮ ﺁﺭﺍﻱ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻮﻫﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪﻱ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﺩﺍﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺷﻔﺎﻑ ﻭ ﺻﺎﺩﻗﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ. باید دید حقیقت این مقوله چیست و چه آثاری به بار دارد و در چه محدوده‏ای ‏تعریف شده و آیا همه امورات حاکمیتی باید در معرض افکار عمومی قرار گیرد؟ یا اینکه به عنوان یک اصل، دارای جایگاه مشخصی و محدودی در دایره حکومت می­باشد.

نهضت تحریم تنباکو یکی از مهم‌ترین جنبش‌های تاریخ معاصر ایران است که توانسته تأثیر زیادی بر تحولات سیاسی اجتماعی پس از خود داشته باشد. در این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که نهضت تحریم تنباکو به ‌صورت مستقیم و غیرمستقیم چه پیامدها و تأثیراتی بر عملکرد سیاسی اجتماعی روحانیت شیعه در ایران داشته است؟ برای پاسخ به سؤال فوق به روش توصیفی تحلیلی، عملکرد و موضع گیری‏های علما و روحانیت در قالب تحولات سیاسی اجتماعی بعد از پیروزی نهضت تنباکو در متون تاریخی این دوره مورد بررسی قرار گرفت که این نتایج را به دنبال داشت: نهضت تحریم تنباکو در سه بعد مبارزه با استبداد، مبارزه با استعمار و تقویت جایگاه سیاسی اجتماعی علما تأثیرات فراوانی بر مدل موضع گیری و تصمیم گیری‏های کلان و راهبردی ایشان در حوزه مسائل سیاسی اجتماعی داشته است. ازجمله تأثیرات این نهضت در بعد مبارزه با استبداد می‌‌توان به شکسته شدن ابهت شاهی و قتل ناصرالدین‌شاه توسط یکی فرد روحانی، محدود کردن اختیارات شاه در نهضت عدالت‌خانه و مشروطه به رهبری علما و نهایتاً نفی اساس استبداد در نهضت امام خمینی اشاره کرد. در بعد مبارزه با استعمار می‌توان به حمایت علمای شیعه از کالاهای داخلی و تولید ملی و تحریم کالاهای خارجی و مقابله با تهدیدات نظامی استعمار اشاره کرد و در بعد سوم نیز می‌توان به تقویت رابطه سیاسی اجتماعی علما با مردم، تقویت جایگاه علما در داخل و خارج از کشور و نهایتاً تأسیس نظام مبتنی بر ولایت‌فقیه اشاره کرد. لذا می‌توان گفت این نهضت یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نهضت‌ها و تحولات سیاسی اجتماعی معاصر بر موضع گیری‏های علما و روحانیون بوده است.