جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به گسترش بحران معنویت، ضروری است تا راهکارهای برون­رفت از آن براساس مبانی اسلامی تبیین شود. از جمله این راهکارها به­کارگیری صنایع مختلف چون صنعت توریسم است. بنابراین، نوشتار حاضر با هدف تبیین نقش صنعت توریسم در رشد و احیای معنویت در جامعه ­جهانی با روش تحلیلی – توصیفی گردآوری شده است. نگارندگان پس از جمع­آوری اطلاعات به­صورت کتابخانه­ای دست­یافتند که دستاوردهای معنوی صنعت توریسم عبارت است از: احیای معنویت به­وسیله اعتلای سطح علمی افراد جامعه­ به­صورت مستقیم (گردشگری علمی) و غیر مستقیم (احیای اقتصاد اسلامی)، اعتلای اخلاق اسلامی در سایه تعامل نیکو براساس آموزه­های معنوی اسلام بین گردشگر و جامعه معنوی، اعتلای اقتصاد اسلامی به­وسیله­ حل مشکلات اقتصادی برای نوع بشر و ایجاد فراغت بال برای تحصیل امور معنوی، اعتلای سطح عدالت و امنیت به­وسیله­ ژئوپلیتیک گردشگری و ایجاد فضای رقابت میان کشورها در راستای سرمایه­گذاری در توسعه پایدار گردشگری و ایجاد فضای مناسب برای ترویج معنویت اسلامی و اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی با ارائه­ صحیح آموزه­های فرهنگ­ساز و تمدن­ساز معنوی به گردشگران.

در فقه زنان و احکام فقهی به اتفاق تمام مذاهب، پیوند زناشویی حقوقی را برای هریک از همسران به­همراه می‌آورد که متناسب با جایگاه اجتماعی او است. در قبال این امتیاز از زن خواسته شده است که برای انجام برخی فعالیت‌ها و رفت­وآمدها نظر همسر و اجازه‌ وی را کسب کند. گستره مواردی که در آنها زن موظف به کسب اجازه از شوهر است موضوعی است که میان مذاهب مختلف اسلامی و بلکه میان مجتهدان یک مذهب، آرا و فتاوای مختلفی را پدید آورده است. از نظر مبانی فقهی، مسئله اذن زوجه از زوج در آیات به­صورت اشاره و در روایات به­طور صریح مطرح شده است. به مقتضای آیه سی­وچهار سوره نساء مرد به­دلیل برخورداری از توانمندی‌هایی که دست آفرینش در خلقت او به ودیعت نهاده و نیز به­دلیل پرداخت نفقه و تأمین هزینه‌های زندگی، قیم و سرپرست خانواده و همسرش است. در مقابل از زن خواسته شده است از شوهر خود اطاعت کند. از لوازم پذیرش این نظام مدیریتی آن است که زن از کارهای غیر واجبی که مزاحم حق شوهر است، اجتناب کند و برای بیرون رفتن از منزل از شوهر کسب اجازه کند. مسئله مورد نظر با صراحت و تأکید بیشتری در روایات شیعه و اهل سنت مورد توجه قرار گرفته است. برخی از این روایات، احکام اطاعت زن از شوهر را مطرح کرده است و خروج زن از منزل بدون اذن شوهر را موجب سقوط نفقه‌ وی می­داند. باتوجه به مبانی فقهی، نوع نگاه فقهای اسلامی در ادوار هشتگانه فقه شیعه و مقاطع چهارگانه فقه اهل سنت به مسئله « اذن همسر متغیر بوده، فرازوفرودهایی را تجربه کرده است. اگرچه عموم فقهای متقدم امامیه و اهل سنت، مسئله اذن همسر را موضوعی مستقل از حق تمتع زوج و بحث تمکین دانسته‌اند، ولی با این حال، فقهای متأخر از زاویه دیگری به مسئله نگریسته‌اند و ضرورت کسب اجازه از شوهر را منحصر در مواردی می‌دانند که با حق تمتع وی در ارتباط است. در پرتو دیدگاه اخیر، هرگونه فعالیتی که مزاحمتی با حقوق شوهر نداشته باشد و از این رهگذر تهدیدی برای بنیان خانواده محسوب نشود نیاز به اجازه شوهر ندارد. عبادت‌های مستحبی، هبه، صدقات و موضوع اشتغال زن نیز همگی مشمول این اصل کلی‌ است. از سوی دیگر با توجه به اینکه تمام فقها نشوز را بیزاری و تصمیم به طلاق دانسته‌اند، نمی‌توان مخالفت‌های ناچیز همسر و خارج­شدن‌های جزئی وی از منزل را مصداقی از نشوز دانست. همچنین راهکاری که تحت عنوان شرط ضمن عقد در نظام فقهی-حقوقی اسلام تعبیه شده است، می‌تواند در مسئله حاضر راهگشا باشد. اگرچه مدیریت مرد در خانواده از احکام اولیه فقهی است، اما شارع حکیم احکام ثانویه‌ای را نیز پیش‌بینی کرده است که به تناسب شرایط، زمان و مکان، ظرفیت‌هایی را برای تغییر در احکام اولیه فراهم می‌کند. شروط ضمن عقد درواقع بهره‌گرفتن از این ظرفیت‌هاست که با استمداد از آن زن می‌تواند ضمن عقد ازدواج، شروطی چون تعلم، انجام فعالیت­های اجتماعی، اشتغال، انجام عبادت­های مستحبی و... را لحاظ کند و مرد را در طول زندگی زناشویی به پذیرش آن پایبند کند.

یکی از مسائل مهم فرهنگی در جوامع اسلامی از دیرباز تاکنون، مسئله مفهوم‌شناسی عفاف جنسی است. شناسایی هر واژه، نقش مهمی در ترتب احکام آن دارد. مهمترین نهاد اجتماعی، خانواده است که رفتار اعضای خانواده با یکدیگر، پایه‌گذار عفاف جنسی است و تأثیر زیادی در جلوگیری از انحرافات جنسی دارد. اهدف نوشتار حاضر، واکاوی مفهومی عفاف جنسی خانواده در فقه و زمینه‌سازی برای تدوین باب مستقلی در فقه با عنوان فقه عفاف است. به همین دلیل نوشتار حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای گردآوری شده است. دستاوردهای پژوهش حاضر این است: عناوینی در فقه وجود دارد که در شناسایی مفهوم عفاف جنسی مؤثر است از جمله در آیات و روایات برخی مصادیق فردی و اجتماعی انحرافات جنسی بیان شده است و به‌وسیله‌ سیره‌ عقلا که معتقدند حفظ نظام حکومتی با حجاب و عفاف حاصل می‌شود. همچنین به‌وسیله‌ عوامل حکومتی چون بیانات رهبری و اهتمام ایشان به گسترش حجاب و عفاف بین مردم و جامعه و قوانینی که در این باب به‌وسیله‌ کارگزاران دولتی برای تمام ارگان‌های حکومتی وضع‌شده جزء مهمترین این عناوین هستند. مهمترین راهکارهای فقهی مؤثر بر شناخت مفهوم عفاف جنسی در خانواده مواردی است از جمله: مصلحت‌سنجی زوج برمبنای اصل ولایت و قوامیت نسبت به زوجه و زن نیز براساس اصل نصح و خیرخواهی و امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند همسر خود را از گرفتاری در منجلاب انحرافات جنسی نجات دهد. درباره رفتار والدین با فرزندان بااستفاده از ولایت پدر بر فرزندان، توصیه‌های دینی در مسائل هم‌خوابگی و مسئله استیذان فرزندان، کاشف از اهتمام به زندگی عفیفانه و شناخت مفهوم عفاف در خانواده است. همچنین در مورد رفتار فرزندان به‌ویژه خواهر و برادر با یکدیگر، راهکارهای اسلام در پوشش مناسب و نگاه به یکدیگر از مصادیق بارز عفاف جنسی در خانواده است.

خانواده اولین و مهمترین نهاد اجتماعی است که همواره بخش قابل توجهی از اشتغالات فکری انسان را تشکیل می­دهد. در دین مبین اسلام نیز خانواده جایگاه والایی دارد و اصل، پایه و اساس جامعه است. خانواده، مهمترین وسیله برای اصلاح جامعه معرفی است. بنابراین، استحکام هرچه بیشتر این نهاد مقدس، امری لازم و ضروری است و این امر مهم فقط با تلاش دو رکن اصلی این نهاد یعنی، زن و شوهر به­دست می­آید که با رعایت حقوق یکدیگر نسبت به هم می­توانند پایه این نهاد را مستحکم بنا نهاده و به پیش برند. واضح و روشن است که بی­توجهی به این حقوق (با توجه به نقش محوری و تأثیرگذار آنها در خانواده) علاوه­برآسیب­پذیرنمودن رابطه همسران می­تواند روابط سایر اعضای خانواده را آشفته کند و حتی خانواده را در معرض خطر فروپاشی قراردهد. نوشتار حاضر، حقوق زوجین از دیدگاه امام سجاد (ع) در رساله الحقوق را بررسی می­کند.

بخشی از آیات قرآن کریم به­عنوان پیام جاویدان خداوند برای انسان­ها به توصیف نام­ها و افعال خداوند اختصاص یافته است. از جمله این نام­ها، انتساب صفت مکر به خداوند است. در مورد چگونگی انتساب این صفت به خداوند دیدگاه­های متفاوتی مطرح شده است. گروهی معتقدند که مکر خداونـد جزای ماکر است. برخی مکر الهی را استدراج دانسته و گروهی مکر الهی را برگرداندن مکر مـاکر بـه خـودش یا ابطال مکر ماکر دانسته­اند. مقاله حاضر درصدد است با تبیین معنای مکر و بیان دیدگاه اشاعره و شیعه به شناخت مختصر از چگونگی انتساب این صفت بر خداوند دست یابد. باتوجه به معنای مکر که عبارت است از تدبیر محکم و چاره اندیشی، این اسناد حقیقی است؛ زیرا اگر مکر به قصد اضرار و سوء نیت ایجاد شود، مکر سیئ و مذموم است و اگر ایجاد آن به قصد اضرار و سوء سریرت نباشد بلکه در اصل و ریشه از رحمت و عنایت، نشأت­گرفته باشد چنان مکری، نیکو و محمود است.

نوشتار حاضر درصدد است با استناد بر روایات، جایگاه اثباتی سوگند در دعوا را بررسی کند. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با رویکرد تفسیری و مقارنه­ای به واکاوی ادله­های نقلی و عقلی پرداخته و مهمترین دستاورد آن، اثبات این امر است که از آنجا که اثبات به معنای ‌اقامه دلیل نزد دادرس برای اثبات ‌وجود واقعه­ای قانونی است، سوگند بنابر نظر اکثریت، جایگاه اثباتی تام ندارد و به عنوان فصل خصومت و یا تکمیل ادله محسوب می­شود. با این اختلاف که از نظر فقه امامیه، شافعی و مالکی یمین از طرق اثبات شمرده شده است، ولی احناف، احمد و پیروانش آن­را به عنوان بینه بر اثبات حق نمی­دانند و فقط فصل خصومت دانسته­اند. با این بیان که در اثبات یا نفی حق­الناس در امور مالی مفید واقع است و در اثبات یا نفی حق الله، تأثیری ندارد.