جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت و جایگاه نهاد خانواده به عنوان هسته اولیه جوامع بشری و نقش محوری تشکیل خانواده در جوامع اسلامی ارتباط مستقیمی با امر ازدواج دارد. همزیستی دو جنس مخالف در کنار هم صرفاً در چارچوب شرعی و به صورت رسمی موجد ضمانت اجرایی بوده و قانونمند تلقی می گردد. لذا هرآنچه بواسطه غیر این مبانی محقق شود در زمره ارتباطی ناپایدار بوده و چه بسا تحدیدی برای اقوام و اصالت خانواده محسوب می­گردد. ازدواج ، یعنی ایجاد زوجیت بین زن و مرد که در عرف ، شـرع و قانون، پیمان مهم و مقدس زناشویی اسـت کـه بـرای مـرد و زن در برابـر هـم تعهـدات اخلاقـی، حقوقی و اجتماعی پدید می آورد. از مصادیق بارز و ملموس این قضیه می توان به عقد ازدواج دائم، رایج در بین ادیان ابراهیمی اعم از یهود و مسیحیت و اسلام اشاره کرد که البته بین مسلمان ها در فقه شیعه بر خلاف فقه اهل سنت ازدواج موقت هم با احکام و قواعد مشخص خود پذیرفته شده و مشروعیت دارد که در این پژوهش محل بررسی و کم کاش بیشترین خواهد بود. از طرف دیگر در خصوص پدیده­ی نوظهور ازدواج سفید بایستی به نظام اجتماعی و تشکیلاتی کشورهای غربی رجوع کرد، جایی که در سالیان اخیر و برقراری پیوند عاطفی و زناشویی در این ساختاری خارج از مباحث حقوقی و سنت­های مرسوم ترویج پیدا کرده است مقوله­ی ازدواج غیررسمی و غیر حقوقی از جایگاه خاصی برخوردار شده است که در اثر تبادلات فرهنگی در جوامع اسلامی هم از جمله کشور خودمان کم و بیش رواج یافته است از دیدگاه نگارنده ازدواج موقت و ازدواج سفید دو مقوله جدا از هم می­باشند. بطوریکه یکی برگرفته از مبانی اعتقادی جوامع اسلامی و دیگری نشأت گرفته از عرف نابسامان و اقتضائات اجتماعی جوامع دیگر بودند و ضمن اینکه از ابعادی با یکدیگر انطباق داشته لکن در جهاتی نیز شاهد تفاوت های شدید این دو موضوع بایکدیگر می باشیم.

یک نظام کیفری به صورت طبیعی و با در نظر گرفتن اهداف و فلسفه آن قابل بحث وبررسی است. در سیاست کیفری اسلام مجموعه متنوعی از مجازاتها یافت می شود که شامل قصاص،حدود،تعزیرات ودیات است وهریک با منطقی خاص تشریع گردیده اند. به عنوان مثال، قصاص را می توان کیفر بزه دیده محور دانست وتعزیرات را مسیری برای اجرای اصل فردی کردن مجازاتها ونیز انطباق با مقتضیات زمان ومکان دانست، درمقابل حدود را می توان مجازاتهایی جرم محور تلقی نمودکه در پی حراست از بنیادهای اخلاقی ودینی جامعه است ودیات را می توان ترمیم خسارت وارده بر مجنی علیه دانست. تئوریهای گوناگونی تاکنون در باره فلسفه مجازات ارائه شده است ازجمله، دیدگاههای گذشته گرا وآینده نگر که در رویکرد اول، مجازات به دلیل تأمین هدف آتی ونتایج سودمند آن توجیه شده است ونظریه تلافی جویانه است در حالی که، در رویکرد دوم به خطایی که مجرم مرتکب می شود نظرداردونظربه تقلیل جرایم ،باز پروری واصلاح است، ولی دیدگاه اسلام در مورد توجیه عقلانی واخلاقی مجازات یک دیدگاه تر کیبی است واین دیدگاه بر کل نظام کیفری اسلام حاکم است وهمه مجازاتهااعم از حدود وقصاص وتعزیرات براساس این تئوری قابل توجیه هستند. این تئوری به عدالت واستحقاق از یک طرف ورسیدن به آثار ونتایج مطلوب فردی واجتماعی از طرف دیگر در سطح بسیار عمیق وواقع بینانه مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله می کوشیم تا با تحلیل وتفسیر فلسفه وهدف کیفر در اسلام دیدگاههای گذشته گرا وآینده نگر را تبیین نموده وآثار و ویژگی های هر یک را بیان کنیم و با استدلال وذکر نمونه هایی از حدود، قصاص، تعزیرات و حتی دیات اثبات کنیم که اسلام تر کیبی از این دو دیدگاه است و دارای ویژگی های خاص خود می باشد.

ضمانت اجرا عبارتست از وسیله مستقیم یا غیرمستقیم برای انجام دادن الزامات قانونی (اعم از امر و نهی) و یا جبران خسارت زیان‌دیده یا به عبارت دیگر ابزاری است که اجرای موثر قواعد حقوقی را تضمین مینماید و ازطرف قوای عمومی در جامعه بکار گرفته میشود.از این رو به ضمانت اجرای مدنی و کیفری تقسیم می شود. تدلیس اصطلاحی در فقه و حقوق به‌معنای فریفتن دیگری و ترغیب او به ‌انجام دادن عمل.هنگامی صدق می کند که سوء نیت و قصد فریب وجود داشته باشد؛ یعنی یک طرف عمدا با اعمال متقلبانه خود، طرف دیگر را فریب دهد.از آنجایی که مدلس با تدلیس موجب اختلال در نظم عمومی حاکم بر روابط اجتماعی و اقتصادی می گردد استحقاق کیفر پیدا می کندکه از منظر فقهی به استناد قاعده« التعزیر لکل عمل محرم » می توان آن را از مصادیق کیفر تعزیری تلقی نمود. قانونگذار نیز در مواد5 و647 قانون مجازات اسلامی تدلیس را جرم تلقی کرده و مدلس را مستحق کیفر دانسته است.

قرآن، کلان متنی است با ویژگی­هایی منحصر به خودش؛ با بیانی فصیح و بلاغتی در خور تأمّل؛ از همین­روست که منبع الهام و استخراج قواعد بلاغت نیز قرار می­گیرد. از دیگر سو، از آنجا که این کتاب آسمانی به تناسب فهم مخاطب­های خود، چشم­انداز و افق‌های گوناگونی را برای­شان می‌گشاید، نقطه‌ی عزیمت و آبشخور توجّه به تفسیر و تأویل در عالم اسلام محسوب می­شود. لذا مترجم و مفسّر این متن باید از شایستگی­ها و بایستگی­های لازم علمی و آگاهی کافی بر ظرایف زبانی و علوم بلاغی برخوردار باشد؛ و فقدان تسلّط کافی بر موارد یاد شده و عدم برخورداری از دانش چگونگی نطق به الفاظ قرآن و مدلولات و احکام فردی و ترکیبی و معانی در آن الفاظ و.‏‎.. سبب نقص در ترجمه و تفسیر درست و دقیق آیات خواهد شد. این پژوهش که به شیوه­ی توصیفی ـ تحلیلی (‏‎‏‎و با بهره­گیری از ابزار کتابخانه­ای نوشته شده­است­، می­کوشد تا ضمن تشریح شیوه­ی صحیح نقد، با تکیه بر موضوع «حصر و قصر» (‏‎‏‎شاخه­ای از علم معانی)‏‎، به بررسی و مقایسه­ی پنج ترجمه­ از سور مکی بپردازد. بر اساس این واکاوی و قیاس، ابتداء به فهم دقیقتری از آیه مورد نظر برسیم ،و در نهایت میزان رعایت مترجمان متقدم و متأخر (‏‎‏‎طبری، رازی، فولادوند، مکارم و انصاریان)‏‎ در بحث حصر مشخص می­گردد.

مقاله حاضر با هدف بررسی معیارهای تمایز قتل از دیدگاه مذاهب خمسه ، به روش توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است، نظر فقیهان مذاهب پنج گانه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن، تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند مطالعه شده و سپس مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته است. مذاهب پنج گانه فقهی مشهور (امامیه ، شافعی، حنفیه ، مالکیه و حنبلیه) در مساله قتل و انواع آن بر اساس ملاک­هایی که برای هر نوع در نظر گرفته­اند، علیرغم اشتراکاتی که دارند در برخی موارد دچار اختلاف نظر نیز می­باشند. در این مقاله ابتدا نظر مشهور یا اجماع فقیهان امامیه درباره ملاک و صور و مصادیق عمد، شبه عمد و خطایی بودن قتل و به تبع آن تقسیماتی که برای هر یک ارائه کرده اند بیان شده و سپس دیدگاه فقیهان هر یک از مذاهب چهارگانه اهل سنت درباره آن ملاکها درنظرگرفته شده و وجه تمایز آن مورد بررسی قرار گرفته است چون بر اساس ملاک تمایز نوع قتل تعیین می شود و مسئولیت کیفری هر کدام مشخص می گردد .