جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث حاضر حاصل نشست علمى با موضوع صورت‌بندى امنیت ملى در حوزه فقه سیاسى است که در تاریخ 12/3/84 در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى برگزار شده است.

استراتژى دفاعى در اندیشه امام خمینى(س) 2. اطلاعات در اسلام 3. لزوم وزارت اطلاعات در حکومت اسلامى 4. تجسّس و اطلاعات از دیدگاه فقه اسلامى 5. اطلاعات نظامى در اسلام 6. الإسلام والأمن الاجتماعى

دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامى» کتابى دربردارنده مجموعه‌اى از آیات و روایات درباره امنیت و اطلاعات است. این مجموعه در سه جلد تدوین شده است. نویسنده در بیان علت نگارش کتاب آورده است که موضوعات مهم زیادى مانند اطلاعات و امنیت وجود دارد که محققین تا امروز به آنها نپرداخته‌اند. این در حالى است که آنها در این مرحله از رشد حکومت اسلامى و افزایش حرکت‌هاى اسلامى در جهان اسلام داراى اهمیت بسیارى هستند. تنوع و پراکندگى‌هاى بسیارى در کتاب‌هاى حدیثى وجود دارد و کسى نیست که اقدام به جمع‌آورى، مرتب و تنظیم نمودن آثار و متون اسلامى کند. ضرورت مشخص شدن چهارچوب تحقیق در مورد این مسائل و ارائه نمونه‌هایى از متون نظرى و عملى مربوط به آنها سبب شده است تا وى به نگارش اثر حاضر اقدام کند. به گفته نویسنده، «این کتاب مهم‌ترین آثار و متون قرآنى و روایى و تاریخى را که یا به صورت مستقیم در کار اطلاعات و امنیت و مسائل آنها و امور مربوط به آنها دخیل است و یا این که مى‌شود از آنها در این زمینه‌ها به گونه‌اى استفاده کرد، عرضه مى‌دارد. این کتاب اصلى را بنا نهاده است تا مدخلى باشد براى تحقیق پیرامون امور فقهى، تاریخى و برنامه‌ریزى براى مسائل تجسسى و مراقبتى و امنیتى و ضد جاسوسى و آن چه در ارتباط با آنها مى‌باشد از قبیل: روش‌ها و پرداختن‌ها و توجهات عملى

سید قطب را به منزله یکى از رهبران فکرى جنبش‌هاى اسلام‌گراى معاصر مى‌شناسند. نوشته‌هاى وى مواد فکرى مورد نیاز گروه‌هاى مذکور را فراهم نمود، که عبارتند از: 1. تنفر شدید نسبت به فرهنگ غربى؛ 2.ساخت جامعه براساس شریعت اسلامى؛ 3. استفاده از جهاد براى برانداختن حکومت‌هایى که بر اساس شریعت عمل نمى‌کنند.

پرسش اساسى مقاله حاضر آن است که آزادى و امنیت کدام یک بر دیگرى تقدم دارد و پاسخ داده شده که اگر مراد تقدم زمانى هر کدام از این دو باشد، طرح سئوال غلط است و اگر تقدم شأنى مقصود باشد، در این نوشتار استدلال شده که آزادى سیاسى بر امنیت ملى تقدم شأنى دارد. با آزادى مى‌توان به امنیت رسید، ولى امنیت لزومآ به آزادى منتج نمى‌گردد. به نظر نویسنده راهکارهاى جمع بین امنیت و آزادى عبارتنداز 1) نظام‌هاى مردم سالار؛ 2) تشکل‌هاى سیاسى؛ 3) قانون گذارى معقول و عادلانه؛ 4) نقش اساسى تعلیم و تربیت.

عمدتآ گفته مى‌شود که اندیشه سیاسى شیعه بر محور عدالت و اندیشه سیاسى اهل سنت بر محور امنیت متمرکز است. اما بررسى و کاوش در متون سیاسى اهل سنت، این نکته را آشکار مى‌کند که عدالت دغدغه خاطر اندیشوران اهل سنت هم بوده است. مقاله حاضر مى‌کوشد دلالت مفهوم عدالت و امنیت را در این اندیشه، تحلیل محتوایى کند و آن را برجسته سازد. یافته‌ها حاکى از آن است که در اندیشه ایرانشهرى نیز عدالت داراى اهمیت است، اما منظور از این عدالت در واقع همان امنیت حاکم و حکومت است؛ به عبارت روشن، وقتى گفته مى‌شود حاکم باید عادل و رعیت باید مامون باشد، بدین معنا است که حاکم باید مامون و رعیت باید عادل باشد و عدالت رعیت هم به معناى مطاوعت و اطاعت امر سلطان در اوامر و نواهى اوست. و در نتیجه واضح است که این عدالت هم مربوط به دوران استقرار و تثبیت قدرت است و حاکم در فرایند رسیدن به قدرت نیازى به عدالت ندارد؛ زیرا اساسآ مفهوم عدالت و استیلا به یک جا ختم نمى‌شوند.

یکى از اهداف هر حکومت، تأمین امنیت شهروندان است. نگاه به امنیت ملّى از دیدگاه معصومان به ویژه آنها که حاکمیّت جامعه را در دست داشته‌اند همانند امیرالمؤمنین على 7 بسیار مهم و راه‌گشا خواهد بود. امنیت یکى از مهم‌ترین دغدغه‌هاى امام على 7 بوده است و در این راستا اقدامات امنیتى، نظامى و سیاسى مهمى را انجام داده‌اند. در این نوشتار اشاره‌اى به برخى از این اقدامات شده است.

هم چنان که عرب‌هاى جاهلى بر اساس اهداف ومنافع خویش تعریفى از امنیت ارائه مى‌کردند پیامبر اکرم 9 نیز بر اساس اهداف ومنافع دین اسلام که رهبر آن به شمار مى‌رفت تعریفى از امنیت داشته است که بر اساس آن تعریف در ظرف مدتى کوتاه امنیتى ایجاد کرد که همه مسلمانان در سایه آن از هر جهت در آرامش به سر مى‌بردند. پیامبر براى ایجاد امنیت برنامه‌هایى به اجرا درآورد که هم در کوتاه مدت وهم در دراز مدت توأم با موفقیت بوده است واین برنامه‌ها علاوه بر ایجاد امنیت در جامعه به گسترش روزافزون دین اسلام نیز کمک شایانى نموده است. در این مقاله با هدف بررسى گفتمان امنیتى پیامبر اکرم 9 ابتدا به صورت مقدمه مفهوم امنیت وگفتمان‌هاى موجود در آن را به اختصار مورد بررسى قرار داده، سپس در دو بخش به بررسى دیدگاه امنیتى آن حضرت پرداخته‌ایم. در بخش اول تلاش‌ها وزمینه‌هاى ایجاد امنیت توسط ایشان در مکه وقبل از هجرت ودر بخش دوم که بحث اصلى مقاله است برنامه‌هاى پیامبر در ایجاد امنیت در مدینه وپس از تشکیل حکومت را پى گرفته‌ایم.

امنیت از نیازهاى اساسى فرد و اجتماع است. در این مقاله سعى مى‌شود تا به موضوع امنیت در قرآن و ابعاد آن شامل عوامل ایجاد امنیت، تهدیدات امنیت و تعریف امنیت پرداخته شود. در ادامه مقاله به امنیت از بعد واحد امنیت و نیز انواع امنیت از حیث موضوع، محتوا و مفهوم پرداخته مى‌شود و در پایان مدل و الگوهاى امنیت مانند شهر امن و تشکیلات امن ارائه مى‌گردد.

همانطور که در حدیث شریف وارد شده، نعمت «امنیت» یکى از مهمترین نعمت‌هاى الهى است. در میان منابع متنوع امنیت آفرین، منبع الهى مهمترین، ارزشمندترین و بهترین نوع آن است. پیروزى حزب الله لبنان بر ارتش مشهور به شکست‌ناپذیر رژیم اشغالگر قدس، مقاومت اعجاب‌انگیز هشت ساله رزمندگان ایرانى در برابر کفر جهانى و حماسه‌هاى مسلمین صدر اسلام به رهبرى حضرت ختمى مرتبت محمد مصطفى 9 از نشانه‌هاى تأیید مدعاى مذکور است. علت اصلى این مسأله به تأمین تام و تمام امنیت درونى و روانى، با اتصال به منبع لایزال برمى‌گردد، که پایه دیگر انواع امنیت است. بنابراین منبع تأمین تعادل روحى و امنیت روانى افراد یک جامعه و تداوم حیات با نشاط یک ملت و امت، ارزشمندترین سرمایه آن جامعه محسوب مى‌شود که پى‌جویى آرمان‌هاى مردم را امکان‌پذیر مى‌سازد. با این اوصاف هنوز گامى جدى در جهت تبیین دیدگاه اسلام در این زمینه برداشته نشده است و نوع متون مورد استفاده در مباحث امنیتى در کشور ما متون ترجمه‌اى است. در طرح حاضر گوشه‌اى از مباحثى که نشان دهنده ضرورت پرداختن به مباحث امنیت در اسلام در مراکز آموزشى و پژوهشى است نمایانده مى‌شود. در حالى که در سطح دنیا مراکز مستقلى براى پژوهش در زمینه تروریزم تشکیل شده‌اند، مایه شگفتى است که در کشورى که خود قربانى تروریزم است هنوز حتى یک اثر پژوهشى قابل توجه در این زمینه منتشر نشده باشد. اولویت رشته فقه امنیت در این طرح از آن رو قابل توجیه است که در کشور ما فقه مبناى نظم است. توجه مقام معظم رهبرى به بحث جهاد، دراولویت درس خارج فقه، شایسته بود که به موجى از امنیت پژوهى، با رویکرد اسلامى، در جامعه ما منجر مى‌شد، اما مع الاسف چنین نشد.