جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين پژوهش در پي تحليل تربيتي حرکت جوهري، به‌عنوان يکي از ابتکارات ملاصدراست. بدين منظور، نخست اصل حرکت در منظومة فکري و فلسفي ملاصدرا، به‌گونه‌اي‌ اجمالي تبيين، سپس در راستاي رويکرد امتداد اجتماعي فلسفه، به استنباط و استنتاج تربيتي از آن پرداخته شده است. ملاصدرا، با طرح نظريۀ حرکت جوهري معتقد است که جهان مادي و طبيعت با تمام ذات خويش پيوسته در حال تکاپو و شدن است و از قوه به‌سوي فعل با رويکردي تشکيکي و اشتدادي در حرکت است و روي به‌سوي کمال و بقا دارد. پيوند ميان حرکت و تربيت، از سنخ ابتناي تشريع و اعتبار بر تکوين، و تعميق تربيت با محوريت گوهر وجود متناظر با حرکت است. رهاورد ارتباط ميان اين دو، مؤلفه‌ها و اصولي همچون تحول و تکامل، تدريج و تداوم، نظام‌مندي و تناسب خواهد بود. اين الگوي تربيت، واجد عناصري همچون پويايي، پيوستگي، امتداد و عمق است که نتيجة حرکت و فعاليت مربي و متربي در يک رابطة تعاملي است. براين‌اساس، تربيت حرکتي تراکمي است که داراي حقيقتي رشددهنده در همة ابعاد وجودي انسان از بعد جسماني تا روحاني است.

قرآن، مناسب با ساختار وجودي آدمي، شامل برنامه‌هاي تربيتي براي هدايت و تعالي انسان‌هاست. در تحقيقات تربيتي‌ـ قرآني، گزاره‌هاي مختلفي مانند مباني، اصول، روش، اهداف و... از آيات قرآن استخراج مي‌شود. براي استفاده بهينه از اين تحقيقات، لازم است الگويي ارائه و ارتباط گزاره‌هاي تربيتي با اين الگو بيان شود تا زمينۀ کاربست آنها فراهم شود. اين پژوهش، تلاش دارد تا به الگوي تربيتي آيات حج دست‌ يابد؛ چراکه مناسک حج برنامۀ فشردۀ انسان‌سازي است. براي اين مهم، با روش توصيفي‌ـ تحليلي، پس از استنطاق از آيات حج با تکيه بر تفسير الميزان‌ـ‌که غني‌ترين تفسير شيعي است‌ـ الگو‌سازي شده‌ است. اين الگو به گزاره‌هاي تربيتي دست‌يافته از آيات حج مستند است. برخي عناوين تربيتي عبارت‌اند از: «مباني»‌اي همچون خلوص و اختيار، «اصولي» مثل عمل‌گرايي و وحدت‌گرايي، «روش‌هايي» چون آسان‌سازي و تمثيل، «عواملي» مانند دعا و امنيت، «موانعي» چون شرک و مأيوس کردن و «نتايجي» مانند اميدواري و زندگي طيب. در نتيجه، ارتباط اين يافته‌ها در چهار الگو روشن شده‌ است. رابطۀ ميان «مباني، اصول و اهداف» و رابطة ميان «مربي، متربي، نتايج، عوامل و روش‌ها».

اين تحقيق با هدف بررسي عناصر اصلي آموزش رسمي قرآن دورة ابتدايي و وضعيت فعلي آن در ايران، بر اساس اسناد بالادستي نظام تعليم و تربيت و نظرات کارشناسان ارشد و معلمان نمونه، با روش تحليل محتواي کيفي انجام‌ شده است. جامعه آماري، تمام اسناد بالادستي نظام تعليم و تربيت ايران و کارشناسان ارشد حوزه آموزش قرآن دورة ابتدايي و نيز کلاس‌هاي آموزش رسمي قرآن دورة ابتدايي، و نمونة آماري شامل کلاس‌هاي آموزش رسمي قرآن دورة ابتدايي استان قم بوده است. روش نمونه‌گيري هدفمند بوده و انتخاب افراد نمونه تا به حد اشباع نظري ادامه يافته است. روش گرد‌آوري داده‌ها نيز فيش‌برداري از اسناد و مصاحبه با کارشناسان ارشد اين حوزه بوده است. از نتايج اين تحقيق، تعيين نقش محتواي آموزشي و معلم به‌عنوان اصلي‌ترين عناصر آموزشي و فاصله نسبتاً زياد اين عناصراز استانداردها و شاخص‌هاي منتج از اسناد بالادستي و نظرات کارشناسان ارشد اين حوزه است.

اين پژوهش، با هدف بررسي و تحليل محتواي کتاب‌هاي درسي دورة ابتدايي و متوسطه اول از نظر توجه به مؤلفه‌هاي فريضه امر به معروف و نهي از منکر انجام شده است. روش پژوهش، توصيفي و از نوع تحليل محتواست. جامعه آماري شامل کليه کتاب‌هاي درسي دورة ابتدايي و متوسطه اول است که با روش نمونه‌گيري هدفمند، شش عنوان کتاب «هديه‌هاي آسماني»، «مطالعات اجتماعي»، «فارسي»، «تفکر و پژوهش»، «پيام‌‌‌هاي آسماني» و «تفکر و سبک زندگي»، با 27 جلد در نمونه تحقيق قرار گرفت. ابزار پژوهش، سياهه تحليل محتواي محقق‌ساخته بوده است که براي تعيين روايي آن از روش روايي صوري، و براي تعيين پايايي آن از روش ويليام اسکات استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان داد که در کتاب‌هاي درسي پايه‌هاي اول، دوم و سوم ابتدايي و پايه هشتم متوسطه اول، هيچ اشاره‌اي به مؤلفه‌هاي امر به معروف و نهي از منکر نشده است. در مجموع، يافته‌هاي پژوهش بيانگر اين است که در کتاب‌هاي بررسي‌شده، توجه متعادل و متوازني به مؤلفه‌هاي فريضه امر به معروف و نهي از منکر نشده است.

تربيت دوجنسيتي، شيوه‌اي تربيتي است که در آن پيشنهاد مي‌شود هر دو جنس بدون توجه به ويژگي‌هاي زيستي، به يک صورت پرورش يابند و داراي مجموعه‌اي از ويژگي‌ها و رفتارهاي زنانه و مردانه باشند تا متناسب با موقعيت، زنانه يا مردانه رفتار کنند. پرسش اساسي اين است که اين رويکرد با چه چالش‌هايي روبه‌روست؟ در پاسخ، با رجوع به منابع مرتبط به موضوع، از جمله كتاب‌هايي در زمينه مطالعات زنان و روان‌شناسي و منابع روايي، مطالب با روش توصيفي‌ـ تحليلي جمع‌آوري شده است. با بررسي‌هاي انجام‌شده اين نتيجه به‌دست آمد که اين رويکرد در سه زمينه زيستي و روان‌شناختي و ديني با چالش روبه‌روست. در زمينه زيستي، تفاوت‌هاي ظاهري و عملکردهاي هورموني متفاوت زن و مرد، رفتارهاي متفاوتي را به دنبال دارد. در زمينه روان‌شناختي، تفاوت در حرمت خود و يادگيري و علايق و احساسات، موجب بروز رفتارها و عکس‌العمل‌هاي متفاوت مي‌گردد. مغايرت رويکرد تربيت دوجنسيتي با آموزه‌هاي ديني نيز از ديگر چالش‌هاي اين رويکرد است.