جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

»دوستی»، هم یک نیاز فطری انسان و هم یک ضرورت برای زندگی اجتماعی اوست. این نیاز در دوران نوجوانی اهمّیت ویژه و افزونتری دارد. پژوهش حاضر با هدف پر کردن خلا ناشی از نبودِ یک نظریۀ منقّح و منسجم در موضوع دوستی در میان مطالعات اسالمی، گام در راه نظریه پردازی گذاشته و از همین رو، از روش تحقیق کیفیِ « نظریه پردازی داده- بنیاد» مدد گرفته است. بر همین اساس، در مرحلۀ کدگذاری باز برای گردآوری داده ها به شیوة اسنادی به منابع شیعی مراجعه شده است. در دو مرحلۀ کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی نیز، برای تجزیه و تحلیل یافته ها (مفهومسازی از دادهها و آرایش آنان در شکل و شمایل یک نظریه) به عنوان یک نوآوری، از الگوی مدیریت راهبردی (استراتژیک) بهره گرفته شده است. این بدان معناست که هر کدام از مقولات حاصلۀ نهایی به مثابۀ جزئی از یک عنصر الگوی مدیریت راهبردی (چشمانداز، مأموریت، خطمشی و ..) در نظر گرفته شده اند. این امر سبب شده است تا ارتباطی نظام مند و منطقی بین مفاهیم اصلی نظریه برقرار شده و متعاقباً فهم انبوهی از داده ها و آموزه ها در خصوص موضوع مقاله برای مخاطبان تسهیل گردد. حاصل تحقیق بر مبنای جوهرة بنیادین دوستیابی و دوستی در دیدگاه اسلامی، »نظریه دوستی تعالی بخش» نامیده شده است

تأملات حکمی و اخلاقی حکیم نظامی در باب تربیت نفوس انسانی و گرایش به سیر و سلوک معنوی وی مقولهای انکارناپذیر است. در پژوهش حاضر که با رویکرد تعلیمی- تربیتی سامان » پنجگنج « در یافتهاست، با هدف تبیین اندیشههای تربیتی حکیم نظامی، نقش و جایگاه زبان بهعنوان ابزاری سودمند یا زیانبخش در تهذیب نفس بررسی میشود. اهمّیت پژوهش در آنجاست که همسویی اهداف تربیتی شاعر را با آموزههای اسلامی و نیز، پیوند شعر و ادب را با حوزة تعلیم و تربیت اسلامی برای مخاطب بازمینماید. یافتههای تحقیق نشان میدهد که زبان در نگاه نظامی دو جنبۀ خیر و شر دارد؛ از یک سو، علمدار دیوان سخن و ابزار تسبیح و تحمید و سخنپروری است و از دیگرسو، پارهگوشتی است که چون بیهنگام به جنبش درآید، مستمع را به ملال آورده و گوینده را در دام آفاتی چون غیبت، دروغ، سخن- چینی و دیگر گناهان زبان گرفتار میکند. توجه به تربیت نفس در پرتو شناخت فواید و آسیبهای ناشی از گفتار در رابطه با خود و دیگری نیز، نکتهای است که نظامی بدان روی آوردهاست. وی منشأ برخی گناهان زبانی را در ابتلای صاحب آن به حسادت، تندخویی، بیآزرمی، جهالت و حتی تأثیر مثبت یا منفی طبع و گوهر میداند؛ بنابراین،آنچه شاعر در اینباره بدان توصیه میکند، رعایت اقتضای حال و مقام و اعتدال و میانهروی در کاربست زبان است.

نگاه به گناه و فرد گناهکار موضوع مورد بحث تمامی جوامع بشری و ادیان بوده و در مورد برخورد با آن اختلاف‌نظر وجود داشته‌است. هدف این پژوهش بررسی نگاه اسلام به گناه و گناهکار از منظر قرآن‌کریم و متون دینی اسلام و نیز بررسی پیامدهای گناه بر تربیت از منظر قرآن بود. در این راستا از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بهره‌گرفته‌شد. ابتدا به مطالعۀ مبانی-نظری در مورد گناه و گناهکار و همچنین نگاه به فرد گناهکار پرداخته شد و در مرحلۀ بعد تمام آیات قرآنی مرتبط با گناه و گناهکار و واژه‌های مترادف آن استخراج شد، مبانی موجود مربوط، جمع‌آوری و با شیوۀ کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌است. واژۀ گناه در لغت و معنی، منشأ گناه، برخورد اسلام با گناهکار و آثار گناه بر تربیت مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد واژه‌های قرآنی مترادف گناه و پیامدهای شناسایی شده گناه در تربیت از منظر قرآن‌کریم عبارتند از: نگرانی و اضطراب،عذاب‌وجدان، غفلت، رسوایی، مانع کسب‌معرفت، عذاب و عقوبت، مانع استجابت‌ دعا، کفر و بی‌دینی و قساوت‌ قلب، البته نگرانی و اضطراب و عذاب‌وجدان وجه مفیدش در آن است که این اضطراب و عذاب وجدان احتمال بازگشت انسان گناهکار و توبه او را فراهم می-آورد و از عوامل تاثیرگذار توبه و طلب بخشش می‌تواند عذاب‌وجدان و اضطراب ناشی از ارتکاب به گناه باشد.