جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مهم‌ترين مفاهيم در فلسفة اخلاق، سعادت به‌عنوان زيربناي ذهني تمام اعمال آدمي است. با اين ‌حال، بنا به اخلاق کانتي، سعادت نمي‌‌تواند مبنا يا انگيزه‌اي براي اخلاق کلي و مطلق باشد. هدف در اين نوشتار، بررسي چرايي طرد سعادت از اخلاق کانتي است. مقاله با تعريف سعادت آغاز مي‌شود و در ادامه، انتقادات و اصول اخلاق کانتي که در تضاد با سعادت‌خواهي هستند، بررسي مي‌شوند؛ و در نهايت، با انتقاداتي پايان مي‌يابد. هدف اخلاق، تنظيم قوانيني مطلق و نامشروط است که اصل تجربي سعادت نمي‌تواند چنين قانوني را فراهم کند. اخلاق صوري کانت با تکيه ‌بر عينيت قوانين عقل آدمي، هرگونه توجه به ماده و غايت تجربي را زيان‌بار مي‌داند؛ اما سعادت امري ذهني و فردي است که احکام آن، نه مي‌توانند کلي باشند و نه ضرورتاً سعادت را به‌عنوان نتيجه در پي داشته باشند؛ چراکه سعادت تا حد زيادي به دست طبيعت فراهم مي‌شود. مهم‌ترين انتقاد به چنين اخلاقي، در نظر نگرفتن جايگاهي براي سعادت‌انديشي در ترغيب به عمل اخلاقي است. عمل اخلاقي، يا به پشتوانه‌اي همچون خداوند براي اوامر و نواهي خود نياز دارد يا به لحاظ سعادت شخصي، که اخلاق کانت فاقد آنهاست.

يکي از مهم‌ترين مسائل معرفت‌شناختي حوزة فلسفة اخلاق، مسئلة توجيه گزاره‌هاي اخلاقي است. در باب توجيه گزاره‌هاي اخلاقي، نظريات متفاوتي از منظر فيلسوفان اخلاق ارائه ‌شده است. از ميان اين نظريات، دو نظرية وجدان‌گرايي و شهودگرايي به ‌صورت ظاهري بيشترين شباهت را به هم دارند. وجدان‌گرايان اخلاقي معتقدند: براي انجام امور اخلاقي نياز به تفکر منطقي نيست؛ بلکه وجدان به‌تنهايي انسان‌ها را به اعمال اخلاقي دعوت مي‌کند. از سوي ديگر، شهودگرايان نيز چنين ادعايي را با بيان ديگري مطرح مي‌کنند. اين دو نظريه، با تمام شباهت‌هايي که به هم دارند، به علت اختلاف در معناشناسي، اختلافاتي در معرفت‌شناسي گزاره‌هاي اخلاقي دارند. اين مقاله با روش توصيفي تحليلي، نظريات ژان‌ژاک روسو سردمدار وجدان‌گرايي و جي‌اي مور سردمدار شهودگرايي را بررسي کرده و به نقد آن پرداخته است. حاصل اين پژوهش اين است كه نظريات وجدان‌گرايي روسو و شهودگرايي مور در مسئلة توجيه گزاره‌هاي اخلاقي، از سه منظر با يکديگر اختلاف دارند. ابتدا آنکه اگرچه هر دو فيلسوف به‌عنوان درون‌گرايان معروف‌اند، روسو وجدان را يک حس دروني معرفي مي‌کند، ولي مور شهود را مشاهدة عقلاني مي‌داند و تأکيد دارد که شهود، حسي نيست. افزون‌براين، شهود و وجدان در دائمي بودن يا نبودن و طبيعي بودن يا نبودن، اختلافاتي نيز دارند.

تبليغ دين امر بسيار مقدس و داراي اهميت ويژه است؛ در عين ‌حال با چالش‌هاي فراواني مواجه است. از مهم‌ترين اين چالش‌ها، چالش‌هاي اخلاقي تبليغ براي جنس مخالف و نيز تبليغ در مناطق با تکثر ديني و فرهنگي است. اين پژوهش با در نظر گرفتن اخلاق اسلامي و با هدف تبيين و حل يکي از اين چالش‌ها، يعني تبليغ براي جنس مخالف، نگارش يافته است. دغدغة اصلي در اين پژوهش، پاسخ دادن به اين پرسش است که چالش‌هاي اخلاقي تبليغ دين براي جنس مخالف و راه‌هاي برون‌رفت از آن کدامند؟ بر اساس پژوهش انجام شده، راهکارهاي برون‌رفت از چالش‌هاي اخلاقي تبليغ براي جنس مخالف عبارتند از: رعايت عفت عمومي در گفتار، رفتار، پرهيز از نگاه حرام، پرهيز از اختلاط، پرهيز از مواضع تهمت، و برخورداري از غيرت اجتماعي. روش اين پژوهش، از حيث گردآوري مطالب و اطلاعات، کتابخانه‌اي، و از حيث تجزيه‌وتحليل اطلاعات، توصيفي ـ تحليلي است. همچنين اين تحقيق از حيث اهداف، يک تحقيق کاربردي محسوب مي‌شود.

موازين و معيارهاي اخلاق حرفه‌اي، يک الگو و سرمشق واضح از رفتار درست حرفه‌اي پيش روي کارگزاران است که به کارگزاران و فعالان نظام اداري کمک مي‌كند در انجام وظايف خود از اين الگو استفاده کنند و راه درست را برگزينند. رعايت اين معيارها در هر نظام اداري شايسته، امري لازم و ضروري است. براي داشتن هويت اسلامي رفتار حرفه‌اي، مناسب است به شايسته‌ترين نظام اداري اسلامي، يعني حکومت علوي توسل جست. پرسش اصلي آن است که در حکومت علوي به‌عنوان شايسته‌ترين نظام حکومتي پس از پيامبر، رعايت چه موازيني از اخلاق حرفه‌اي به سبب تصدي مناصب حکومتي و کارگزاري مورد تأکيد بوده است؟ هدف آن است که با شناسايي معيارهاي اخلاقي حاکم بر رفتار کارگزاران در نظام شايستة علوي، قواعد حاکم بر رفتار کارگزاران و مديران در نظام‌ها و ساختارهاي اداري ديگر را بر همين اساس بنا نهاد و به يک نظام اداري مطلوب در چارچوب انديشة اسلامي دست يافت. اين پژوهش يک مطالعة توصيفي و تحليلي است و نتايج آن نمايانگر آن است که رعايت موازين اخلاقي در حکومت علوي، در چهار بخش معيارهاي کلي حاکم بر رفتار کارگزاران، معيارهاي حاکم بر وظايف کارگزاران در برابر مردم، در برابر مقام مافوق و در مقابل کارکنان تحت مديريت، قابل شناسايي و تبيين است.

مفاهيم اخلاقي، از اين جهت که مثل مفاهيم فلسفي مشهور جزو معاني‌اند، نه صور و مابازاي خارجي دارند، نه ذهني، شباهت زيادي به معقولات ثانية فلسفي دارند؛ اما ازآنجاکه اولاً تحقق خارجي‌ محکي مفاهيم اخلاقي، دائرمدار فعل ارادي‌ انسان است، و ثانياً مصداق‌يابي آنها دائرمدار قصد فاعل است، از مفاهيم فلسفي مشهور فاصله پيدا مي‌کنند. اين تفاوت باعث شده حکماي مسلمان، مفاهيم و گزاره‌هاي فلسفي مربوط به فضاي هستي‌شناختي را ذيل حکمت نظري، و مفاهيم و گزاره‌هاي مربوط به فضاي ارزش‌شناختي را ذيل حکمت عملي بحث کنند. در اين مقاله، ضمن تحقيق دربارة حقيقت مفاهيم فلسفي، سنخ مفاهيم اخلاقي و فرق آنها با مفاهيم فلسفي مشهور را بررسي کرده‌ايم. وجود تمايز اساسي بين اين دو دسته مفاهيم، باعث شده است، از مفاهيم فلسفي مشهور با عنوان «معقولات ثانية هستي‌شناختي»، و از مفاهيم اخلاقي و هر مفهوم مربوط به وادي عمل ارادي همراه با قصد انسان، با عنوان «معقولات ثانية ارزش‌شناختي» تعبير شود.

قرآن کريم يک الگوي کامل براي رفتار‌هاي سالم و اخلاقي در روابط اجتماعي و فردي است و آگاهي اخلاقي منجر به رفتار اخلاقي خواهد شد. هدف اين پژوهش، تبيين تأثير معنويت بر رفتار اخلاقي در خانواده، در ميان دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي ‌واحد بين‌الملل سولدوز و واحد نقده مي‌باشد. روش پژوهش، به لحاظ هدف کاربردي، و از حيث جمع‌آوري داده‌ها، توصيفي – همبستگي با استفاده از الگوي معادلات ساختاري است. از جامعة آماري تحقيق با استفاده از فرمول کوکران و نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌بندي شده، تعداد 302 نفر براي نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌هاي پژوهش، شامل پرسش‌نامة معنويت پارسيان و دونينگ، و پرسش‌نامة رفتار اخلاقي لوزير مي‌باشد. به منظور آزمون نيکويي برازش از مدل‌سازي معادلات ساختاري با رويکرد حداقل مربعات جزئي تجزيه‌وتحليل صورت گرفت. نتايج تحليل نشان داد، معنويت بر رفتار اخلاقي در خانواده تأثير مثبت و معناداري دارد. معنويت 39/0 از تغييرات رفتار اخلاقي در خانواده را تبيين مي‌کند. از ميان ابعاد معنويت، فعاليت معنوي 29/0، اهميت اعتقادات معنوي 29/0، خودآگاهي 20/0 و نيازهاي معنوي معادل 16/0 از تغييرات رفتار اخلاقي را تبيين مي‌کند. ضريب معناداري مسير معنويت بر رفتار اخلاقي در خانواده معادل 36/6 مي‌باشد که از مقدار معيار 96/1 بيشتر است.