جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: محققان در این مقاله بر آن بودند تا با مطالعۀ مبانی نظری روش معناشناسی، نسبت آن را با مبانی اسلامی سنجیده و اقتضائات بهره‌گیری از آن را در مطالعات قرآنی کشف کنند. روش: روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- استدلالی- کلامی است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که اولاً، روش معناشناسی برای استفاده در متون مذهبی ایجاد نشده و نوعی از تحمیل نابجای آن توسط ایزوتسو بر قرآن صورت گرفته است. ثانیاً، نظیر این روش با عنوان علم مناسبات، برآمده از اندیشه‌های اسلامی باحثین حوزۀ قرآن در ادبیات علوم قرآنی وجود داشته است، بی‌آنکه نیازی به بهره‌گیری از روشهای دخیل باشد. ثالثاً، اگر اصراری بر بهره‌گیری از روش معناشناسی- به دلایلی نظیر بین‌المللی بودن این روش یا هر دلیل دیگر- وجود دارد، پژوهشگر می‌بایست متوجه مبانی نظری آن باشد و صرفاً به عنوان یک روش و ابزار با آن برخورد کند. رابعاً، روش معناشناسی برای فهم کلام قرآن، ضعفهایی دارد که استفاده از روشهای معین نظیر تفسیر موضوعی در کنار آن ضرورت دارد.

هدف: هدف اصلی این تحقیق، بررسی تأثیر آموزش درس تفسیر موضوعی قرآن کریم به شیوۀ نیازمحور بر تفکر انتقادی دانشجویان دختر دانشگاه ولی عصر رفسنجان بوده است. روش: پژوهش حاضر، تحقیقی شبه‌آزمایشی است که برای دسترسی به اهداف، از طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با یک گروه استفاده شد. جامعۀ آماری، شامل دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاه ولی عصر رفسنجان در نیمسال دوم 97-96 بودند. نمونه (انتخاب شده) به پرسشنامۀ تفکر انتقادی کالیفرنیا(فرم ب) پاسخ دادند. 180 نفر شرایط ورود به تحقیق را پیدا کردند که با استفاده از شیوۀ تصادفی ساده، 30 نفر انتخاب شدند. پس از 14 جلسه آموزش درس تفسیر به شیوۀ نیازمحور، مجدداً آزمون گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سطح توصیفی و استنباطی انجام گرفته است. یافته‌ها: بین نتایج پیش‌آزمون و پس‌آزمون به لحاظ میانگین نمرات خرده‌مقیاسهای تفکر انتقادی و تفکر انتقادی، قبل و بعد از آموزش تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه‌گیری: شیوۀ مناسب تدریس و محتوای مناسب، از عوامل مهم تأثیرگذار بر رشد مهارتهای تفکر انتقادی است. ارائۀ درس تفسیر موضوعی قرآن کریم به شیوۀ نیازمحور، تأثیر معناداری بر افزایش مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان دارد.

هدف: علم فقه در تاریخ بیش از 1400 سالۀ خود، مثل سایر علوم، با توجه به علل و عوامل زیادی فراز و نشیبهایی داشته و با عنایت به ویژگی‌های چندی، به دوران مختلفی تقسیم شده است. صاحب‌نظران در تعداد و چگونگی ادوار فقه هم‌رای نیستند و نویسندگان کمی تصریح کرده‌اند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دوران جدیدی برای فقه شروع شده است و حتی اینها نیز ویژگی‌های فقه در این دوره را(مثل سایر ادوار فقه) برنشمرده‌اند. هدف این مقاله اثبات شروع این دوره بود. روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی به روش کتابخانه‌ای است. یافته‌ها: محقق ضمن اشاره‌ای گذرا به ادوار مختلف فقه از دیدگاه صاحب‌نظران این عرصه، دریافت که با توجه به ویژگی‌های ذیل، پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران سرآغاز دوران جدیدی برای فقه تشیّع محسوب می‌شود: 1. طرح مباحث بسیار زیاد جدید فقهی، به ویژه ولایت مطلقه فقیه؛ 2. ورود فقه به همۀ عرصه‌های اجرایی کشور؛ 3. ظهور فقیهان برجسته و در رأس همه امام خمینی(ره)؛ 4. تحولات همه‌جانبۀ کمّی و کیفی حوزه‌های علمیه و ورود فقه و فقها به دنیای مجازی و صدا و سیما؛ 5. ازدیاد تألیفات فقهی منتشره، به ویژه به صورت مجله و نرم‌افزار. نتیجه‌گیری: ثابت شد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دوران جدیدی برای فقه شروع شده است.

هدف: هدف محققان در پژوهش حاضر بررسی و پاسخ به این سؤالات بود که آیا برخی پیمانها و معاهدات صلح‌آمیز بین‌المللی که پیش روی جمهوری اسلامی قرار دارند، فرصت‌اند یا چالش؟ و چگونه می‌توان چالشها و فرصتهای مذاکرات با دشمنان را مدیریت کرد؟ روش: این مطالعه چارچوبهای صلح در اسلام را تبیین کرده و به همین منظور از تجارب تاریخی پیمانهای صلح حاکمان معصوم در صدر اسلام و شواهد قرآنی و فقهی بهره برده است. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان داد اسلام در بحرانهای جنگ و صلح، برای رهبری جامعۀ اسلامی جایگاه مهمی قایل شده و برای کنترل فرصتها و تهدیدهای مذاکرات صلح‌آمیز دستور داده است مسلمانان به رهبری جامعه مراجعه کنند. نتیجه‌گیری: اگر در جامعۀ اسلامی روحیۀ جهاد و مقاومت حاکم شود و مذاکرات صلح با ارادۀ حاکم مسلمین انجام گیرد، برای جامعۀ اسلامی فرصت محسوب می‌شود؛ ولی این قبیل مذاکرات اگر توسط مردم بر حاکم اسلامی تحمیل شود، جامعه را با تهدید مواجه می‌کند.

مفهوم سبک زندگی از موضوعات بسیار مهم در فضای اندیشگی امروز است و در میان مؤلفه‌های مهم تمدن‌سازی اسلامی، نیل به تحقق این مفهوم از طریق طراحی و تبیین و ترویج برای رسیدن به الگویی معتبر که بخشهای مختلف و شئون اجتماعی را در بر گیرد، نیازی جدّی در پژوهشهای اسلامی است. با توجه به جایگاه سیاست، طراحی سبک زندگی سیاسی جامعۀ اسلامی از اولویت برخوردار است. هدف: محققان در این مقاله در صدد بودند با توجه به آموزه‌های نهج‌البلاغه، به عنوان یکی از ارزنده‌ترین منابع اسلامی در طراحی اندیشۀ اسلامی، سبک زندگی اسلامی را در حوزۀ سیاست استخراج کنند. روش: در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و چارچوب تفسیری علامه محمدتقی جعفری استفاده شده است. یافته‌ها: بر اساس آموزه‌های نهج‌البلاغه، سبک زندگی سیاسی شهروندان جامعۀ اسلامی در سه سطح فردی، اجتماعی و نظام سیاسی، بر اساس اصل ولایت‌محوری موجب تحقق مسئولیت، عدالت، مشورت، وحدت و ایجاد تعادل بین فرد و اجتماع و نظام سیاسی برای دستیابی فرد مسلمان و جامعۀ اسلامی به حیات معقول و طیبه خواهد شد. نتیجه‌گیری: سبک زندگی متأثر از ولایت‌محوری، ما را به جامعۀ علوی نزدیک می‌کند و موجب پدیدار شدن سبک زندگی اسلامی با کارویژه‌هایی مانند خیرخواهی، مشارکت سیاسی، انسجام و وحدت اجتماعی، نظارت همگانی و مسئولیت‌پذیری افراد و حاکمیت در مقابل همدیگر می‌شود و در نتیجه، سبب هدایت و رستگاری می‌شود.

هدف: ضرورت سره‌سازی عقل‌گرایی متکلمان شیعه و تمرکز بر مقاطع پر اهمیت تفکر کلامی در راستای تقویت کارایی و پاسخگویی به موضوعات مستحدثۀ اعتقادی، ایجاب می‌کند تحقیقات منظم و متقن در این حوزه انجام شود. روش: در این تحقیق از روش تحلیلی- توصیفی، کتابخانه‌ای و شناسایی منابع پژوهش اسنادی استفاده شده است. یافته ها ونتیجه‌گیری: شیخ صدوق تمایز واضحی بین عقل و وحی نمی‌بیندو عقل را به مدد وحی راهگشا می‌داند. وی معتقد است که بالاترین درجة عقل در نزد انبیا و ائمۀ معصومین(ع) وجود دارد و عقلا و فلاسفه با نهایت تلاش خود سعی می‌کنند به فهم سخنان ایشان نایل شوند. او می‌گوید: خداوند امری را مقرر نمی‌کند مگر اینکه صورتی از حقیقت آن امر را در عقل انسان قرار می‌دهد. ایشان از عقل در حوزه‌های مختلفی مانند خداشناسی، نبوت و امامت، تقیّه وامور مربوط به رجعت و معاد استفاده می‌کند.

جایگاه تساهل و تسامح(به معنای مدارا و عدم مداخله از روی قصد و آگاهی نسبت به عقاید و اندیشه‌های مخالف، با وجود قدرت سرکوب) با وجود پیشینۀ تاریخی طولانی، هنوز هم محل مناقشه و چالش و نقد و نظر در حوزۀ فکر و اندیشۀ سیاسی است. بررسی اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای حاکی از آن است که ایشان ذیل حکومت اسلامی، قائل به لزوم وجود فضیلت اخلاقی مدارا و تساهل و تسامح نسبت به مخالفان و دگراندیشان نزد حاکمان جامعه‌اند. هدف: محققان در این پژوهش؛ جایگاه، مبانی، اصول و حدود تساهل و تسامح را در اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای بررسی کرده‌اند. روش: روش این پژوهش، مبتنی بر روش داده‌بنیاد است. یافته‌ها: مبانی پارادایمی مدارا در اندیشۀ آیت‌الله خامنه‌ای، اعم از مبنای هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی. نتیجه‌گیری: تساهل و تسامح در اندیشۀ سیاسی اسلام و به تبع آن اندیشۀ سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای، متفاوت از آنچه در غرب مطرح است، وجود دارد و از ویژگی‌های اصلی حاکمان در نظامات مبتنی بر مردم‌سالاری دینی محسوب می‌شود.

هدف: این پژوهش به دنبال ارائۀ راهکاری مؤثر و کاربردی برای تقویت سرمایۀ اجتماعی با استفاده از آموزه‌های مهم‌ترین دارایی معرفتی شیعی، یعنی امامت بود. روش: با توجه به ویژگی‌های موضوع که جنبة اکتشافی دارد، از روش توصیفی- تحلیلی و تاریخی- تفسیری استفاده شده است. یافته‌ها: آموزه‌های امامت شیعه در گسترش مهم‌ترین مؤلفه‌های هنجارهای سرمایۀ اجتماعی؛ یعنی همیاری، همکاری، مدارای اجتماعی، تقویت ارزش زندگی و وساطت و حمایت اجتماعی بسیار مؤثرند. نتیجه‌گیری: امامت شیعه با داشتن شاخصهایی چون: عصمت، علم و ولایت الهی، ضمن ارائۀ بهترین منظومۀ معرفتی و هنجاری سرمایۀ اجتماعی، مشروعیت‌بخش و ضامن اجرا و گسترش سرمایۀ اجتماعی است.