جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توحید مهم‌ترین اصل الاهیاتی نزد یهودیان است. با صراحت می‌توان گفت قوام و دوام یهودیت بر انکار شرک و پذیرش توحید مبتنی است، به‌ طوری که نمی‌توان یهودیت را با دوگانه‌گرایی، یا تثلیث جمع کرد. نویسنده در این مقاله گستره‌ای از تفکر یهودی را در زمینه توحید بررسی کرده است؛ از نهی کتاب مقدس از شرک تا کاوش‌های فلسفی درباره بی‌همتایی و پویایی مفهوم قبالایی و در نهایت اندیشه همه‌درخداییِ مکتب حسیدیسم. ورای این خط سیر خواننده می‌تواند چرخش‌های الاهیاتی در این مفهوم را به روشنی دریابد و فهمی صحیح از این مفهوم در دوره‌های مختلف پیدا کند. به سبب اهمیتی که توحید نزد یهودیان دارد، درک صحیح این مفهوم در هر دوره، به ما کمک می‌کند تا درک درستی از کل دین یهود در دوره مورد نظر پیدا کنیم.

اندیشمندان مسلمان چینی در سده هفدهم میلادی به منظور قابل فهم کردن اندیشه­های اسلامی برای مسلمانان چین، آثار اسلامی را با اصطلاحات آیین‌های کنفوسیوس، نوکنفوسیوس و دائو تبیین کردند، تا اوایل سده بیستم میلادی، صدها کتاب با روش شناساندن اسلام از راه زبان و بیان کنفوسیوسی در چین به نگارش درآمد. اما تا حدود بیست سال پیش پژوهش جدی در این باره انجام نشده بود. در دهه نود میلادی بود که ویلیام چیتیک، اسلام‌شناس و عرفان­پژوه فرهیخته، و ساچیکو موراتا، استاد مطالعات ادیان آسیایی در دانشگاه استونی بروک، پژوهش­هایی را در این زمینه آغاز کردند و تا به امروز آثار متعددی به دست آنها و دیگر پژوهش‌گران در این عرصه به چاپ رسیده است. این مقاله از آخرین دستاوردهای این دو پژوهش‌گر درباره گفتمان مسلمانان کنفوسیوسی در سرزمین چین است.

کلام شیعه استقلال و اصالت دارد و پیدایش آن به عصر حضور امامان برمی‌گردد؛ ولی برخی مستشرقان و مسلمانان، کلام شیعه را متأثر از جریان فکری اعتزال دانسته‌اند. مطالعه متکلمان شیعه و معرفی آنان در عصر حضور امامان، علاوه بر اثبات اصالت و استقلال کلام شیعه، می‌تواند تأثیرات کلام و متکلمان شیعه بر جریان‌های فکری دیگر را تأیید کند، چنان‌که جایگاه کلام و متکلمان را نزد امامان روشن می‌کند. برای تبیین جایگاه متکلمان شیعه نزد امامان شیعه و چگونگی مواجهه امامان با علم کلام و متکلمان مراجعه به کتاب‌های رجالی معتبر ضروری و مفید خواهد بود؛ چراکه کتاب‌های رجالی عهده‌دار معرفی افرادی است که درباره فنون مختلف، از جمله کلام، فعالیت داشته‌اند و چه بسا آثاری از خود بر جای گذاشته‌اند.

آیا می‌توان تعالیم عرفان و تصوف اسلامی و آموزه‌های صوفیانه را به حقیقی و غیرحقیقی، یا مثبت و منفی تقسیم کرد و وجه تمایزی برای عرفان مثبت از منفی قائل شد؟ اگر پاسخ مثبت است وجه تمایز آن کدام است؟ نوشتار حاضر به اختصار در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش‌هاست. بر اساس یافته‌های نگارندگان مقاله، عارفان برجسته اسلامی همواره بر نکاتی تأکید داشته‌اند که آنها را می‌توان عناصر قوام‌بخش و وجه ممیزه عرفان حقیقی و مثبت از عرفان غیرحقیقی و منفی دانست. چهار عنصر اصلی شریعت‌محوری، خلوص، ریاضت مشروع و ولایت از وجوه این تمایز است.

دین زرتشتی، مانند دیگر ادیان جهان، بر اهمیت زن، ازدواج و تداوم نسل‌ها تأکید فراوان داشته، همواره جایگاه بسیار رفیعی برای زن در نظر گرفته است. ترسیم چنین جایگاهی برای زن، فقط به دین زرتشتی باز نمی‌گردد؛ حتی پیش از ورود آریایی‌ها به ایران، ساکنان نخستین فلات ایران به نظام مادرسالاری پای‌بند بودند. بیشتر اندیشمندان غربی که درباره جایگاه زن در دین زرتشتی تحقیقاتی داشته‌اند، سیمایی بسیار ضعیف و فاقد حق و حقوق و قدرت برای زنان در نظر گرفته‌اند. اما با مراجعه به کتب فقهی و حقوقی زرتشتیان می‌توان به جایگاه حقیقی زنان در دین زرتشتی پی برد؛ مخصوصاً با مرور بر نقش آنها در امر ازدواج و مراسم آن، زایش، طلاق و حقوق متقابل زن و مرد نسبت به یکدیگر. این مقاله بر آن است تا با بررسی کتب فقهی و حقوقی زرتشتیان، جایگاه اصلی و حقیقی زن را در دین مزدایی بررسی کند و آداب و احکام مربوط به آنها را توضیح دهد.