جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیدایش آگاهی یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های جهان هستی است که در قرن بیستم و با پیشرفت مباحث فلسفه ذهن، روان­شناسی و علوم شناختی به‌طور جدی مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است. تلاش‌های بسیاری برای توصیف چیستی و تبیین نحوه‌ پیدایش این پدیده رازآمیز صورت گرفته و نظریه‌های گوناگونی ارائه شده است. رویکرد طبیعت­گرایانه و خداباورانه، دو بستر اصلی متافیزیکی برای این‌گونه نظریات هستند. جی. پی. مورلند در این مقاله، نخست دو معیار برای پذیرش یک نظریه علمی بیان می‌کند. سپس نظریه‌های گوناگون طبیعت­گرایانه درباره آگاهی را تقریر می‌کند و نقاط ضعف آن‌ها را نشان می‌دهد. در ادامه، قابلیت رویکرد خداباورانه در تبیین این موضوع را بیان می‌کند و با توجه به دو معیاری که برای ترجیح یک نظریه‌ علمی ارائه کرده است، رویکرد خداباورانه را پذیرفتنی‌تر می‌داند.

مقالة حاضر ترجمة مقالة «فر/فرّه» از دایرة‌المعارف ایرانیکا است. نویسندة آن یکی از متخصصان معروف در رشتة فرهنگ و زبان­های باستانی است و تاکنون چندین اثر از این شرق‌شناس ایتالیایی به زبان فارسی ترجمه شده است. این مقاله یکی از جامع‌ترین منابعی است که در مورد مفهوم «فر» در ایران باستان نوشته شده است. این کلمه که به صورت‌های مختلف به کار رفته است، بر مبنای محتمل‌ترین ریشه‌شناسی و نیز کارکرد معنایی آن، به معنای «شکوه» است. این واژه که همچنان در زبان فارسی به کار می‌رود در سرود ملی ایران نیز به کار رفته است؛ همچنین در فلسفة شیخ اشراق، در اصطلاح «خرّة کیانی» مشاهده می‌شود. در این مقاله ریشه‌های زبان‌شناختی و سیر تحول این کلمه و معنای لغوی و اصطلاحی آن بررسی شده است.

آیین قربانی از کهن‌ترین آیین‌های تمام ادیان، اعم از ابتدایی و پیشرفته، است. انسان‌ها در تمام ادوار کوشیده‌اند تا با تقدیم هدیه و قربانی به خدا یا خدایان، خشنودی آنها را جلب کرده، از خشم و غضبشان جلوگیری کنند. قرآن کریم منشأ قربانی در ادیان را امر الاهی می‌داند: «براى هر امتى قربانگاهى قرار دادیم، تا نام خدا را (به هنگام قربانى) بر چهارپایانى که به آنان روزى داده‏ایم، ببرند». این آیین در طول دوره‌های مختلف به علل گوناگون، دستخوش تغییر و تحول‌های زیادی شده است. آیین قربانی در ادیان مختلف، دارای شباهت‌هایی، از جمله یاد خدا و تقرب به او در قربانی‌، است و در مواردی نیز با یکدیگر اختلاف دارند، مثل جایگاه قربانی در شریعت، نحوه ادای قربانی و... . یکی از ادیان زنده و نزدیک به اسلام، یهودیت است. آیین قربانی در یهودیت نیز فراز و نشیب‌هایی را به خود دیده است. وابستگی مستقیم قربانی به معبد مقدس یهودیان، این آیین را، پس از تخریب معبد، به تعطیلی کشاند. در مراحل بعد یهودیان جایگزین‌هایی را برای قربانی در نظر گرفتند. در این نوشتار بر آنیم تا به بررسی جنبه‌های مختلف قربانی در یهودیت مثل پیشینه و پیدایش قربانی، جایگاه قربانی، گونه‌های قربانی، تحولات قربانی و... بپردازیم.

نوشته حاضر درصدد است به این پرسش بپردازد که «گرایش‌ها و سبک‌های تفسیری شیعه چه طبقه‌بندی و ساختاری دارند؟». دانستن این مسئله، دست‌کم به نوعی وضعیت‌سنجی از فاسیر موجود و شناخت برخی قوت‌ها و ضعف‌های آنها می‌انجامد و به داوری دربارة تفاسیر نیز کمک خواهد کرد. برای دستیابی به پاسخ این مسئله، با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مرور منابع موجود، نخست تعریفی از گرایش و سبک تفسیری ارائه شده است؛ و آنگاه بر اساس این تعریف، تفاسیر موجود شیعی طبقه‌بندی شده‌اند. گرایش تفسیری عبارت است از: جهت‌گیری‌هایی که از هدف‌ها و دغدغه‌های ذهنی مفسر، یا تخصص و دانش او یا نیازها و خواسته‌های مخاطبان برمی‌خیزد. سبک تفسیری نیز یعنی حالت‌ها و چگونگی بیان و عرضه متن تفسیر قرآن. بر اساس این تعریف، گرایش‌های تفسیری شیعه در شش گروه طبقه‌بندی شده‌اند: 1. ادبی، 2. فقهی، 3. کلامی، 4. فلسفی، 5. ترتیبی و 6. اجتماعی. طبقه‌بندی سبک‌های تفسیری شیعه نیز در 1. زبان تفسیر، 2. شکل بیان تفسیر و 3. تفاسیر موضوعی به نمایش درآمده‌اند.

مسئلۀ تاریخ زرتشت همواره یکی از موضوعاتی بوده که نظر دانشمندان و شرق‌شناسان بزرگ را به خود جلب کرده است. عده‌ای از مستشرقان بر این گمان‌اند که زرتشت در حدود 600 قبل از میلاد ظهور کرده است. برخی دیگر این نظر را رد می‌کنند و تاریخ حیات او را به زمانی بسیار دور‌تر می‌رسانند. دکتر علی‌رضا شاپور شهبازی این مقاله را بر اساس شواهد تاریخی و تکیه بر مسائل گاه‌شماری نوشته است. وی در این مقاله، پس از رد نظریه‌های هرتسفلد، تقی‌زاده و هنینگ دربارۀ تاریخ 600 قبل از میلاد، نظر خود را بر اساس گاه‌شماری سنتی زرتشتی ارائه می‌کند و تاریخ حدود 1000 قبل از میلاد را برای زرتشت در نظر می‌گیرد. این نوشته مورد توجه ایران‌شناس بزرگ ایتالیایی گراردو نیولی قرار گرفته و در کتاب ارزشمند خویش، زمان و زادگاه زرتشت