جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشمندان و روشنفکران زیادی دربار‏ه‏ی تاریخ ایران، اسلام و تشیّع قلم زده‏اند که یکی از مهم‏ترین آنان، محمد حسنین هیکل از روزنامه‏نگاران، سیاستمداران و اندیشمندان مصری است. هیکل در مقاله‏ای که درباره‏ی شیعه نگاشته است، به جایگاه امام علی (ع) در تاریخ اسلام و مسئله‏ی امامت، جایگاه امام حسین(ع) در شکل‏دهی به شیعه، حدیث ثقلین و تفسیر شیعی و سنّی از آن، رفتار سوء بنی‏امیه و بنی‏عباس با شیعیان و منابع مالی علمای شیعه پرداخته است.

شناخت باورها و رفتارهای شیعیان در دوران حضور ائمه اطهار به ویژه رفتارهایی که بر پایه باورهای دینی و عقیدتی شکل گرفته از اهمیت بسزایی برخوردار است به کمک آن میتوان به تحلیل صحیحی نسبت به سیره معصومین دست یافت.در نوشتار حاضر آن دسته از سخنان و رفتارهای شیعیان که بیانگر جایگاه اعتقادی امامان نزد شیعیان عصر حضور است مورد بازبینی و بررسی قرار گرفته و علاوه بر بیان نمونه های رفتاری شیعیان به این پرسش پاسخ داده شده است که آیا بین رفتارهای شیعیان و نگرش ایشان نسبت به جایگاه اعتقادی امامان سنخیت و رابطه ای برقرار بوده است؟ این پژوهش عهده دار این مسأله است تا بخشی از آنچه را امروزه به عنوان باورهای شیعی مطرح است در رفتارهای شیعیان عصر حضور جستجو نموده و با بیان مصادیق پیشینه مفاهیم اعتقادی شیعی را در آن دوره اثبات نماید. اطاعت پذیری از ائمه اطهار و تمسک به مقام معنوی ایشان در قالب توسل، شفاعت‌طلبی و تبرک‌خواهی که مهمترین محورهای این پژوهش هستند، به برخورداری امامان معصوم از جایگاه ویژه ای در باور شیعیان در همان دوران حضور دلالت می‌کند.

از جمله مفاهیمی که در عصر حاضر دچار تنوع برداشت و بعضی از انحرافات شده است بدعت و سنت است که لازم است معانی و انواع آن از منابع اصلی شرع قرآن و روایات بررسی شود. از این رو ضرورت دارد که بدعت و سنت در قرآن و روایات گونه شناسی شود. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی به گونه شناسی سنت و بدعت با محوریت نهج البلاغه، بحارالانوار، اصول کافی و غیره مراجعه شده است. با مراجعه به قرآن این گونه استفاده می‌شود که سنت در قرآن حول دو محور یعنی سنتهای الهی و بشری است. روایات سنت را منحصر در قول فعل و تقریر معصومین می‌دانند. بدعتها در قرآن به اعمال عده ای اطلاق شده است که کلام خداوند را تحریف و یا تبدیل می‌نمایند و یا رهبانیتی ابداع می‌کنند. بدعت در روایات به اموری که مخالف فعل قول و تقریر معصومین و خارج از قواعد کلی شرع است اطلاق شده است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی به پژوهش گونه‌شناسی سنت و بدعت با محوریت قرآن و روایات پرداخته است.

دلایل‌نگاری یکی از شاخه ای تاریخ نگاری در سیره نبوی است.محدثان و متکلمان اسلامی در مقابل منحرفان و مخالفان نبوت رسول خدا به دلایل نبوت رسول خدا یا به تبیین معجزات آن حضرت استناد کرده اند و به نگارش کتاب در این موضوع پرداختند شاید بتوان گفت مهمترین و قویترین دلایل‌نگاریها در قرن سوم تا اوایل قرن پنجم به وجود آمد زیرا جریان های مخالف و نیرومند در این دوران در برابر حضور اسلام شکل گرفته بود و لازم بود تا در برابر این جریانهای انحرافی ایستادگی شود. دلایل‌نگاری به عنوان یکی از گرایشهای خاص در کنار سیره‌نگاری پیامبر اسلام و امامان در برابر جریان‌های مخالف ایستادگی کرده و اعتقادات مردم را محفوظ داشته است. شیعیان از جمله کسانی بودند که برای این مهم قدم برداشتند و آثاری را در این راستا خلق کردند. آنچه در این تحقیق ارائه خواهد شد بررسی دلایل‌نگاری شیعیان در سیره پیامبر اسلام در محدوده زمانی صدر اسلام تا قرن هفتم هجری است.

ایثار و شهادت مفاهیمی ارزشمند در همه جوامع بشری هستند. همه ملتها به فداکاران جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می‌نگرند لیکن شیوه های این تقدس و احترام متفاوت است. شهید و شهادت جایگاه والایی در معارف و آموزه های اسلامی دارند از این رو تکریم و تعظیم شهدا از بارزترین مصادیق امر به معروف و تعظیم شعائر الهی است. رویکرد روش و هدف گذاری و اولویت سنجی در تعظیم و تکریم چنین بزرگانی خود دارای ابعاد مختلف دینی اجتماعی فرهنگی و سیاسی بوده و نیازمند پژوهش تحقیق و مطالعات اختصاصی است. در اندیشه اسلامی و به ویژه شیعی سبک سیره و سنت معصومان از مهمترین منابع در موضوع شناسی و روش شناسی بسیاری از موضوعات اجتماعی و فرهنگی هست. از این رو این تحقیق با تکیه بر منابع کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال خواهد بود که رفتار و سیره معصومان در تکریم شهدا چه بوده است؟ در این تحقیق با استفاده از منابع حدیثی و تاریخی گزاره های مرتبط در تکریم معنوی تدوین خواهد شد.