جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مصاحبه به بررسی کلام جدید و مباحث مطرح در فلسفه دین پرداخته می‌شود. نسبت کلام جدید با فلسفه دین و کلام قدیم هم مورد بحث قرار می‌گیرد. در میان این مباحث هم به نظرات اندیشمندان این حوزه و تقسیمات و انشعابات این موضوع اشاره می‌شود. در پایان نیز پیشنهاد عملی به طلاب علاقه‌مند داده می‌شود.

جایگاه کلام در علوم اسلامی، وظایف متکلم و مکاتب مهم علم کلام، سه بحث مهم در مصاحبه با استاد برنجکار است.ایشان بطور خلاصه وظایف متکلم را در شش مورد: استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات، رد شبهات و رد مکاتب معارض می‌دانند. در ادامه نیز در مورد مکاتب مهم کلام هم مانند: کوفه، قم، بغداد، حله، اصفهان، خراسان توضیحاتی بیان می‌فرمایند.

در این نوشتار بطور اجمالی به مباحث مقدماتی علم کلام مانند: روش پژوهش یا سیر مطالعاتی در کلام، علل نیاز به این علم، هدف از فراگیری آن،محتوای دروس آموزش کلام و… پرداخته می‌شود. بررسی تعاریف علم کلام و رسیدن به یک تعریف جدید هم از جمله موضوعات مورد بحث می‌باشد.

در این مصاحبه بطور اجمالی به اندیشه‌ها و فعالیت‌های وهابیت اشاره می‌شود. بیان تمایز بین اهل سنت و وهابیت، رد برخی از شبهات وهابیت و تبیین وظایف طلاب در برابر این شبهات، از دیگر موارد ذکر شده در این مصاحبه است.

از مجلدات وسائل الشیعه به تصحیح علامه که بگذریم تنها هشت عنوان از هفده عنوان کتاب و رساله ای که به قلم علامه به یادگار مانده، تا کنون منتشر شده است. غالب کتابهای منتشر شده به زبان عربی، پس از مدتی توسط بزرگان و برجستگان حوزوی و غیرحوزوی به فارسی نیز ترجمه شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید عناوین مجموعه کتبی است که از علامه امینی برجای مانده است.

آنچه در پیش رو دارید گفتگوی کوتاهی است با فرزند حجت الاسلام والمسلمین رضا امینی فرزند علامه امینی که در آن، به سیره علمی و عملی صاحب الغدیر پرداخته شده است. این مصاحبه برای اولین بار در ۱۲تیر سال۱۳۶۷ منتشر شده است. گفتگوی زیبایی که متن کامل آن در یادنامه علامه امینی با عنوان «امین شریعت» منتشر شده است.

در این مصاحبه استاد به بررسی چیستی فلسفه علم کلام، تعاریف، قلمرو (مسائل عقاید دینی) و مقاصد آن می‌پردازد؛ در ادامه ایشان به بیان روش‌های کشف وتبین کلام (نقلی، عقلی، تحلیلی و…) و ساختارهای علم کلام با توجه به روش تاریخی ـ منطقی می‌پردازد و تفاوت‌های فلسفه و کلام و اینکه آیا فلسفه کلام روش خاصی دارد را مورد بررسی قرار می‌دهد و نظرات خویش را مبنی بر دلائل ضعف فلسفه و عقائد در حوزه علمیه و راه ‌کا‌رهای آن با ارائه پیشنهاد برای شیوه مطالعه کلام در پایه‌های مختلف، را بیان می‌نماید.

جایگاه کلام در علوم اسلامی، وظایف متکلم و مکاتب مهم علم کلام، سه بحث مهم در مصاحبه با استاد برنجکار است.ایشان بطور خلاصه وظایف متکلم را در شش مورد: استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات، رد شبهات و رد مکاتب معارض می‌دانند. در ادامه نیز در مورد مکاتب مهم کلام هم مانند: کوفه، قم، بغداد، حله، اصفهان، خراسان توضیحاتی بیان می‌فرمایند.

جان گرفتن این پرونده مقارن بود با ایام میلاد قافله سالار بندگی و آزادگی محمد مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم و روزهایی که این سالها به برکت بهارِ انقلابِ روحِ خدا، هفته وحدت نامیده شده است. اما دریغ و صد افسوس در ایامی که باید منتظر روییدن جوانه‌های سبز وحدت عالمانه و عاقلانه میان برادران و شیعه و سنی باشیم با بداخلاقی‌های کوته‌فکران و ناآگاهان هر فرقه از یک سو و تحریک دشمنان و بدطینتان از سوی دیگر شاهد سوختن و پژمردن امید مسلمانان جهان بر اثر سرمای دین سوز تفرقه و بداخلاقی هستیم. و باز هم دریغ و افسوس که این همه ماجرا نیست و این روزها بیش از آنچه انتظارش می‌رفت ناجوانمردانه سرد است. روزهای سرد زمستان تکفیر و افراطِ سیاه دلان و ناجوانمردان سلفی که عرصه گمراهی و الحاد را به فتوای رهبرانِ کج اندیش و کافران بد‌اندیش، هموار دیده و خون مرد و زن، کودک و بزرگ و پیر و جوانِ مظلومِ مسلمانِ بی‌گناه را بر خاکِ پاکِ کشورهای اسلامی جاری کرده‌اند. بگذریم که این سخن‌ها فراوان و گوش این دوستان نادان گران است. اما راستی ای کاش پیشینیانِ ما اندکی می‌ماندند تا یادمان بماند آنها چگونه زیستند، چگونه به هر وسیله‌ای هدف خود را توجیه نکردند و چگونه حرف نیک را نیک گفتند. حسن ختام این آغاز دو پیغام است. یکی مکاتبه‌ای است میان سید شرف الدین موسوی عاملی یکی از بزرگترین علمای شیعه و شیخ سلیم بشری از بزرگان علمای اهل تسنن و رئیس دانشگاه الازهر مصر و دیگری از محمد عبدالغنی حسن از علمای بزرگ اهل سنتِ مصر که در جواب هدیه الغدیر علامه امینی برای ایشان ارسال کرده‌اند. این دو نامه خود حدیث مفصلی است بر فاصله گفتگوی عالمانه و عاقلانه و آنچه اکنون در شبکه‌های ماهواره‌ای گوناگون و محافل عمومی و خصوصی به نام دفاع از حق و حقیقت در جریان است.

این مقاله در صدد بیان این مطلب است که اولاً تعریف فلسفه و کلام چیست؟ و این دو علم در پی پاسخ‌ دادن به چه مسائلی‌اند؟ و ثانیاً چه تفاوت‌هایی بین آنها وجود دارد؟ از این رو در آغاز، علم فلسفه و کلام تعریف می‌‌شود و سپس به تفاوت‌ها و احیاناً تشابه‌های آنها پرداخته می‌شود.