جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان مسائل فلسفی قانون علیت از لحاظ سبقت اولین مساله ای است که فکر بشر را به خود متوجه ساخته و او را به تفکر و اندیشه برای کشف معمای هستی وادار کرده است. شناخت جهان و بحث از حدوث و قدم آن نیز همواره مورد نظر دانشمندان بوده وهست. این توجه بر اساس پیوند و رابطه این دو اصل با یکدیگر تبیین بهتری می یابد. لازمه پذیرش اصل علیت، بحث از علت هستی بخش هستی و از ابتدا داشتن یا نداشتن جهان است. بر همین اساس بحث از امتناع تخلف معلول از علت تامه که از لوازم اصل علیت است، پایه اصلی بحث از حدوث و قدم عالم است. علاوه بر آن تبیین حدوث یا قدم عالم وابسته به تبیین ملاک احتیاج شیء به علت است زیرا با نفی علیت پرسش از چرایی پیدایش جهان و حدوث و قدم آن بی معنی خواهد بود. لذا تنها در پرتو اصل علیت ولوازم آن است که بحث از حدوث و قدم عالم تبیین می گردد. دراین نوشتار دو اصل امتناع تخلف معلول از علت تامه و ملاک احتیاج شیء به علت به عنوان اصول پیوند دهنده اصل علیت با مباحث اندیشمندان مختلف درمساله حدوث و قدم عالم مورد توجه قرار گرفته است.

هدف از نوشتار حاضر بررسی رابطه ی اخلاق وسیاست در نهج البلاغه است.این پژوهش با استفاده از روش تلفیقی تحلیل محتوا وتوصیفی- تحلیلی انجام یافته است.یافته های پژوهش حاکی از آنست که رابطه اخلاق وسیاست از مباحث مهم فلسفی واندیشه اجتماعی است ودر اندیشه اجتماعی اسلام توجه جدی به این موضوع صورت گرفته است.به لحاظ تاریخی در چگونگی رابطه اخلاق وسیاست چهار گرایش کلی:جدایی اخلاق وسیاست،تقدم سیاست بر اخلاق،اخلاق دوسطحی ویگانگی اخلاق و سیاست شکل گرفته است که هریک از این رهیافتها اعتقادات وموسسین خاص خود را دارند.نتیجه آنکه از رابطه اخلاق وسیاست در حوزه نظر وعمل سیاسی دو نوع برداشت وجود دارد که یکی بر ترجیح اخلاق سیاسی ودیگری ناظر بر ترجیح وتقدم سیاست اخلاقی است.برداشت اخیر مورد تاکید نهج البلاغه بوده وامام علی نیز مظهر اجرای چنین سیاستی در جهان اسلام پس از پیامبر اعظم(ص) محسوب می گردد.در این مقاله رایطه اخلاق وسیاست در نهج البلاغه بارویکرد سیاست اخلاقی مورد بررسی قرار می گیرد.

سنت فکری – فلسفی غرب از افلاطون و ارسطو و حتی پیشتر از آن ، تا قرن بیستم و در اندیشه و آرای آنان تحت تاثیر رویکردی دو قطبی ، گفتار را بر نوشتار ترجیح می داده است . در این نگره ، انتقال کامل معنا از طریق ، گفتار ، امکان پذیر می نمود ؛ حال آنکه نوشتار تنها فرع و جانشین گفتار قلمداد می شد . با نگاهی گذرا به تاریخ و فرهنگ ایران – اسلامی ، می توان مدعی شد ، که با چنین تجربه و تلقی مشابه ، در گفتمان دینی مواجه ایم ، چنان که به طور خاص ، ناصرخسرو این مهم را سامان بخشیده است . وی به دفاع از کلام محوری می پردازد و سرانجام به برتری گفتار بر نوشتار رای می دهد و دیگر سو ، با تفکیک میان تنزیل به عنوان ظاهر کتاب و شریعت و تاویل به مثابه باطن و روح آن ، حصول به نیت مؤلف، هدف غایی مؤوّل معرفی می نماید ، این مقاله طرح و شرح مبسوط این مدعّا خواهد بود

مفهوم خدا از آغاز خلقت تا کنون (هرچند با واژه های مختلف در میان اقوام و ادیان و به زبان های متفاوت) مفهومی آشنا و رایج است حتی اگر مصادیق آن مورد پذیرش گروهی نباشد. صرف نظر از این که آیا انسان ها در طول تاریخ به مصداق آن توجهی (در خصوص پرستش) داشته اند یا نه، در وجود این مفهوم و کاربرد آن اختلافی وجود نداشته است. بداهت مفهوم وجود خدا مورد اختلاف نظر اندیشمندان غربی و شرقی و صاحبان اندیشه های دینی و غیر دینی بوده و هر کدام برای اثبات عقیده خود استدلالاتی را اقامه نموده اند که صرف نظر از پیش فرض های مذهبی یا علمی، باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. ما در این مقاله - با روش کتابخانه ای و بنیادی- در صدد اثبات این موضوع هستیم که «مفهوم وجود خدا» -که مورد اتفاق نظر است- مفهومی بدیهی و بی نیاز از استدلال است . بی تردید اثبات یا عدم اثبات بداهت این مفهوم می تواند در برطرف کردن برخی ابهامات در خصوص اعتقاد انسان به وجود خدا در گذشته و آینده مؤثر واقع شود.

یکی از مهمترین آسیب هایی تهدیدکننده دین در هر روزگاری، باورهای ناصواب در این حوزه است. از جمله مهمترین باورهای ناصواب دینی، اعتقادات و اندیشه های غلو آمیز می باشد. این اعتقادات می تواند در حوزه های مختلف مرتبط با دین، نتایج سوءی به بار آورد، از آن جمله، می توان به نوعی از ستیز بی پایه میان دین و عقل یا دین و علم اشاره کرد که در پی برخی از باورهای غالیانه بروز می کند. در اسلام، اواسط قرن نخست هجری یعنی دوران خلافت حضرت علی (ع)، مبداء ظهور اندیشه های غالیانه و زیاده روی در باورهای دینی در میان مسلمانان است. این باورها در قرون بعد نه تنها از میان نرفت بلکه آشکارا و نهان به راه خویش ادامه داد، تا اینکه در زمان صادقین(ع) تبدیل به جریان هایی گردیدکه به شکلی نظام مند اقدام به جعل حدیث و ترویج عقاید خویش نمودند. در پژوهش حاضر با گذری بر پیدایش غلو در میان شیعیان و اهم عقاید غالیانه ایشان، مسأله غلو و شیوه مرموز غلات در انتساب حدیث به معصومین (ع)، بیان می گردد. آنگاه با بررسی و تحلیل چند نمونه از احادیث مهمی که تاکنون مستمسکی برای اندیشه های غالیانه بوده، شیوه کشف باورهای غلوآمیز، با تکیه بر روشی که مورد تأکید امامان(ع) بوده است، تبیین می گردد.