جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده بحث دین از دیرباز مورد توجه نحله‌های فکری گوناگون بوده و هرکدام به‌گونه‌ای آن را مورد توجه قرار داده و به چالش کشیده‌اند؛ با همه این برخوردها همواره دین و نمودهای آن، در همه جوامع، از ابتدایی گرفته تا پیشرفته، به شیوه‌های مختلفی به حیات خود ادامه داده و امکان حذف آن از صحنه زندگی اجتماعی بشر وجود نداشته است. این فراز و فرود دین حاکی از این است که نیاز بشر به دین اصیل و فارغ از قراردادهای اجتماعی و اعتباری است. شهید مطهری با طرح ادعاهای تعدادی از اندیشمندان در خصوص منشأ دین و پاسخ به آنها، نظریه فطرت را مطرح می‌کند، و بر همین اساس رویگردانی افراد و حتی برخی از جوامع را از دین، منطبق بر ندای فطرت می‌داند که در طول تاریخ کسانی به نام دین، برخلاف فطرت انسان‌ها رفتار کرده‌اند و درواقع عدم اعتقاد به آموزه‌های دینی متأثر از رفتارهای فطرت‌گریز انسان‌ها بوده و نه برخاسته از احساس بی‌نیازی بشر به دین. از مجموع آثار ایشان درباره دین و دینداری می‌توان معیارهایی را برای کمال دینداری افراد در جامعه بیان کرد که اهم آنها عبارت‌اند از: 1. توأمان دانستن دنیا و آخرت؛ به گونه‌ای که التزام به دین و هنجارهای دینی مستلزم رویگردانی از دنیا نشود؛ درواقع هیچ ناسازگاری میان آخرت‌گرایی و علاقه به دنیا، وجود ندارد و دلبستگی به دنیا و امور مادی است که مورد مذمت واقع شده. 2. قائل بودن به آمیختگی علم و دین؛ یعنی دیندار واقعی کسی است که علم و دین را همانند دو بالی بداند که او را به سوی کمال مطلق که همانا خداوند است رهنمون می‌سازد و نه اینکه میان آن دو تعارضی تصور نماید؛ 3. ملازمت دینداری با مسؤلیت اجتماعی؛ به اینکه انفکاک میان دین و احساس مسئولیت اجتماعی ناممکن است و دینِ منهای پذیرش مسئولیت در قبال خداوند و مخلوقات او، دینِ منهای دین است. 4. توجه به انسان‌ها از مسیر توجه به خداوند؛ درواقع انسان موحد عمل خالصانه‌اش را برای خداوند از طریق خدمت به بندگان او محقق می‌بیند.