جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به منظور معرفی الگوی چندبُعدی مقابله دینی با تکیه بر آموزه‌های مهار خشم طراحی شد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بود و به شیوه اجتهاد دینی انجام گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد که از تحلیل آموزه‌های دینی، دو الگوی تک‌بُعدی مقابله و الگوی چندبُعدی مقابله استخراج می‌شود. در الگوی چندبُعدی مقابله دینی، که مبتنی بر «تلفیق‌گرایی تکنیکیِ نظریه‌محور» است، ابعاد شناختی، رفتاری، هیجانی، زیستی، ارتباطی و معنوی با تکیه بر دیدگاه اسلام لحاظ شده است. در کنار الگوی چندبُعدی مقابله، الگوی تک‌بُعدی مقابله وجود دارد که ناظر به یکی از ابعاد چندبُعدی مقابله است و می‌تواند در غلبه بر مشکلات روان‌شناختی که شدت کمتری دارند، به کار گرفته شود. در مهار خشم و مدیریت آن، هر دو الگوی مقابله تک‌بُعدی و چندبُعدی به کار گرفته می‌شود. در صورتی که هیجان خشم، شدت و مدت بیشتری داشته باشد بر به‌کارگیری الگوی چندبُعدی مقابله نسبت به الگوی تک‌بُعدی، تأکید بیشتری شده است.

پژوهش حاضر به منظور تدوین و عرضه الگوی شکرگزاری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی و بررسی اثربخشی آن بر رضایت از زندگی بررسی شده است. فرض این پژوهش آن است که افزایش میزان قدردانی، باعث افزایش رضایت از زندگی و پیش‌بینی‌کننده آن است. در این پژوهش، پس از بررسی منابع و به‌دست‌آوردن مؤلفه‌های شکرگزاری و مفهوم قدردانی، برنامه آموزشی شش‌جلسه‌ای تدوین شد. با اجرای مصاحبه و گرفتن پرسش‌نامه‌های قدردانی و رضایت از زندگی، 19 نفر از دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی دانشگاه قرآن و حدیث قم انتخاب، و به دو گروه 7 و 12 نفره تقسیم شدند. گروه 7 نفره، برنامه آموزشی شکرگزاری تدوین‌شده را دریافت کردند و گروه کنترل در انتظار دریافت مداخله قرار گرفتند. هر دو گروه در سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری ارزیابی شدند. ابزار استفاده‌شده در این پژوهش، پرسش‌نامه شش‌گویه‌ای قدردانی مک‌کاله و همکاران (2002) و رضایت از زندگی دینر (1985) بود. مقایسه هر دو گروه با استفاده از مدل آماری تحلیل کواریانس انجام گرفت. تحلیل و مقایسه نتایج پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه آزمایش و کنترل نشان داد شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش از نظر قدردانی و رضایت از زندگی افزایش مثبت و معناداری را تجربه کرده‌اند که در پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه کنترل افزایشی دیده نشد و حتی این افزایش پس از گذشت چهل‌وپنج روز نیز باقی ماند نتیجه: مداخله و برنامه آموزشی شکرگزاری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی دارای اثربخشی معناداری است و می‌تواند میزان رضایت از زندگی و قدردانی افراد را افزایش دهد

در پژوهشِ پیش رو، داده‌های سه تحقیق، با هدف کشف جنبه تحولی احتمالی جهت‌گیری مذهبی و رابطه آن با هوش هیجانی، سلامت عمومی و سبک‌های فرزندپروری بررسی شد. از بین چهار بعد جهت‌گیری مذهبی فقط بعد ارزنده‌سازی دینی با سن، تحصیلات و تأهل در ارتباط است. دَه پرسش از مقیاس جهت‌گیری مذهبی، که تشکیل‌دهنده عامل تحولی هستند، استخراج شد. بررسی مفهوم پرسش‌ها و ارتباط عامل استخراج‌شده با سایر متغیرها نشان داد که این عامل سعادت‌جویی مذهب‌محور است و دارای دو جزء سرمایه‌گذاری شناختی- عاطفی و سرمایه‌گذاری رفتاری است. سعادت‌جویی مذهب‌محور از توجه هیجانی مستقل است، اما با تمایز هیجانی و بازسازی خلقی رابطه مستقیم دارد؛ و با سلامت عمومی در تمام ابعاد آن رابطه مستقیم. رابطه جزء سرمایه‌گذاری رفتاری با این متغیرها قوی‌تر از جزء دیگر است. صحت نام‌گذاری عامل مزبور از طریق مصاحبه با پنج نفر متخصص در روان‌شناسی تأیید شد.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر شرکت در مراسم اعتکاف بر مؤلفه‌های هوش معنوی، اضطراب، افسردگی و استرس دانشجویان بود. همه 321 نفر از دانشجویانی که در مراسم اعتکاف شرکت کردند، به عنوان گروه آزمایش در نظر گرفته شدند. گروه کنترل نیز 321 نفر از دانشجویان بودند که در مراسم اعتکاف شرکت نکردند و از طریق نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در شروع و بعد از مراسم، همه شرکت‌کنندگان، پرسش‌نامه هوش معنوی کینگ (2008) و مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس لاویباند و لاویباند (1995) را تکمیل کردند. روش این تحقیق، شبه‌آزمایشی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه بود و نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری بر روی تفاضل نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون بیانگر افزایش همهٔ مؤلفه‌های هوش معنوی و کاهش افسردگی، اضطراب و استرس در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل بود.

پژوهش‌های پیشین گویای رابطه مثبت دین، معنویت، و دینداری با بهزیستی و سلامت روانی است. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی رابطه دین با بهزیستی ذهنی می‌پردازد. این پژوهش به برازش یک مدل علّی بهزیستی ذهنی بر اساس دین می‌پردازد که در آن، دین از طریق امید، هدف در زندگی، و اضطراب مرگ بر شاخص‌های بهزیستی ذهنی اثر غیرمستقیم دارد. ۴۷۲ دانشجو به این پرسشنامه‌ها پاسخ دادند: «مقیاس شادی فاعلی»، «مقیاس رضایت از زندگی»، «مقیاس حرمت خود روزنبرگ»، «مقیاس تجدید نظر شده جهت‌گیری دینی»، «آزمون هدف در زندگی»،« مقیاس امیدواری»، و «مقیاس اضطراب مرگ تمپلر». یافته‌ها نشان داد شاخص‌های دینداری با شادی، رضایت از زندگی، حرمت خود، امیدواری، و هدف در زندگی رابطه مثبت دارند. رابطه دینداری برونی فردی با اضطراب مرگ مثبت بود. نتایج تحلیل مسیر، برازش مدل پیشنهادی را تائید کرد. به طور خاص، نقش‌های واسطه‌ای دو متغیر امید، و هدف در زندگی در رابطه دین با بهزیستی ذهنی تائید شدند. تلویحات نظری یافته‌های پژوهش به بحث گذاشته شد.

پژوهش‌های طولی در حوزه دینداری، که با روش‌های کمّی صورت گرفته، نشان می‌دهد که در دهه اخیر سطح دینداری در جامعه روند کاهشی داشته است. این یافته‌ها تلویحات چندی دارد که یکی از آنها ضرورت مداخله قوی برای رشد و توسعه دینداری است. پژوهش حاضر برای پاسخ به نیاز کنونی به ‌منظور ساخت بسته آموزشی مهارت‌های زندگی در بستر ارزش‌های دینی جهت استفاده در محیط دانشجویی و تسهیل فرآیند تقویت دینداری در دانشجویان انجام گرفته است. روش: در راستای تحقق هدف فوق، با استفاده از الگوی جهانی بهداشت و منابع اسلامی، برنامه‌ای 10 جلسه‌ای تدوین شده و اثربخشی آن در گروه نمونه‌ای پانزده‌نفری از دانشجویان دانشگاه تهران بررسی شده است. در جمع‌آوری داده‌ها، از دو ابزار مقیاس کوتاه دینداری برای جمعیت دانشجویی (خدایاری‌فرد و همکاران، 1392) و مقیاس مثبت‌نگری (خدایاری‌فرد و همکاران، 1391) استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری با طرح اندازه‌گیری‌های مکرر نشان داد که نیم‌رخ دینداری گروه در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت آماری معناداری داشته و اندازه اثر آن متوسط است؛ همچنین، بررسی اثر بین‌آزمودنی نشان داد که دو مؤلفه باور و عواطف دینی به‌ طور معناداری افزایش یافته، ولی رفتار دینی تغییر نکرده است. از سوی دیگر، نتایج حاکی از آن بود که نمودار مثبت‌نگری گروه در بین دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت آماری معناداری داشته و اندازه اثر آن بالا است. نتیجه: بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که امکان افزایش برخی از مؤلفه‌های دینداری با استفاده از برنامه حاضر وجود دارد ولی برای مهیاکردن امکان اعتلای «رفتار دینی» به‌ طور خاص، باید تغییراتی در برنامه ایجاد شود.