جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عشق حالتی است که در همه انسان‌ها وجود دارد و در برهه‌ای از عمر هر فرد به اوج خود می‌رسد. این پدیده همگانی در مورد پیشوایان الهی وضع ویژه‌ای دارد، چرا که عدّه‌ای آنان را در عرصه عشق‌ورزی، الگوی خود قرار می‌دهند و عدّه‌ای آنان را به انتقاد می‌گیرند. در این مقاله معنا و اقسام عشق از دیدگاه نحله‌های مختلف و از منظر وحی بررسی می‌شود و سپس در مکتب و سیره پیشوایان مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در مکتب پیشوایان، عشق و عاشقان حقیقی ستوده است و عاشقان مجازی و کاذب مورد مذمت‌اند. در سیره پیشوایان، عشق حقیقی فراگیر و پرتوافکن بر سراسر زندگی آنان است. عشق مجازی آناندر راستای عشق حقیقی است و عشق کاذب در وجود آنان راهی ندارد. شبهه‌ها و نسبت‌هایی از سنخ عشق کاذب که درباره پیشوایان الهی القا شده، به صراحت آیات قرآن و شهادت اهل‌بیت (ع) طرد شده‌اند و شخصیت و زندگی آنان چنان معرفی شده که از عشق کاذب و هوس پاک و منزه است.

تأثیر قرآن کریم - با بیش از شش هزار آیه - و احادیث نبوی بر ادب گران‌سنگ پارسی بر احدی پوشیده نیست و دو منبع گرانمایه ادب پارسی، همواره تأثیری پنهان و آشکار بر آثار ادبی نهاده است. در این مجال، به بررسی تأثیرگذاری آیات قرآنی و احادیث نبوی بر رباعیّات سحابی پرداخته شده است. سحابی از شاعران دوره‌ صفوی است که بیشترین شهرت او به خاطر سرودن رباعیّات بوده است. سحابی بیشترین بهره‌وری را از آیات قرآنی برده و این آیات به صورت آشکار در اشعار او بازتاب یافته است.

پیامبر گرامی اسلام (ص) الگو و سرآمد انسان‌های تمام دوران‌هاست. یکی از مؤلفه‌های حکومتی آن حضرت ایجاد اعتماد بین حکومت و مردم است که از آن میان می‌توان به روش‌های زیر اشاره کرد: - گسترش فرهنگ اخوت و برادری که از زیباترین جلوه‌های عملی ایمان در حکومت اسلامی است. - پرهیز از تبعیض و برقراری مساوات مورد نظر اسلام که پیامبر اکرم (ص) آن را در حکومتش پیاده نمود و در تاریخ بی‌نظیر است. - مشورت با مسلمانان و اصحاب که جزو سیره پیامبر اکرم (ص) می‌باشد. - عفو و گذشت که پیامبر گرامی اسلام (ص) آن را سرلوحه زندگی خویش قرار داده بود و بدی را با خوبی جواب می‌داد. - پرداخت هدایا نیز به منزله یکی از راه‌های ایجاد اعتماد و نفوذ در جان مخاطبان در حکومت اسلامی می‌باشد که پیامبر اسلام (ص) به این امر توجه خاص داشت.

در زمینه امامت و خلافت بعد از پیامبر اسلام، نظریات متفاوتی در بین مسلمانان مطرح شده است و هر کدام از فرقه‌های اسلامی به یکی از این دو مبنای امامت و خلافت گرایش پیدا کرده‌اند. سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که مهمترین عوامل شکل‌گیری نظریه خلافت در اذهان اهل سنت به خصوص در آراء غزالی چیست؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه را به آزمون گذاشتیم که توجه به واقعیات زندگی سیاسی صدر اسلام و مراجعه به سیره خلفا مهمترین عامل طرح این نظریه است. اهل سنت و به خصوص غزالی خلافت را به منزله پدیده‌ای که در صدر اسلام اتفاق افتاده، همواره مدنظر داشته‌اند و نظریات خویش را با آن و بخصوص عمل صحابه تطبیق می‌دهند و برای خلیفه یا امام همان وظایف و اختیاراتی را متذکر می‌شوند که خلفا از آن برخوردار بودند. نتیجه اینکه اهل سنت نظریات خویش را با امر واقع تطبیق داده و به یک معنی توجیه‌گرا هستند و نکته حایز اهمیّت در نظریات ایشان تقدم عمل بر نظر می‌باشد و به اصطلاح از نظرات پسینی به جای پیشینی سود می‌برند.

در برخی آیات قرآن به شکل مستقیم و غیر مستقیم از اعتراف انسان به وحدانیت خداوند سخن به میان آمده و از عالمی چون "عالم ذر"، "عالم الست" و . . . یاد شده است. در روایات نیز اشاراتی در این زمینه وجود دارد. اندیشمندان در پذیرش این عوالم اختلاف دارند، برخی بر وجود و برخی بر عدم وجود آن استدلال کرده‌اند. نگارنده پس از مرور بر برخی آیات و روایات و بررسی آرای اندیشمندان مخالف و موافق، ضمن پذیرش عالم رتبی قبل از این جهان و وجود انسان مجرد [غیر مادی] در آن، نظریه حضور جمعی انسان‌ها نزد خداوندی را که خارج از زمان و مکان است، برگزیده و با نقد دلایل رقیب، اعتراف انسان به توحید قبل از وجود مادی را انکار کرده است و پذیرش آن را منجر به قبول تناسخ، جبر و عبث بودن تکلیف و بلوغ خوانده است. امتیاز این نگارش نسبت به سایر آثار موجود در این زمینه، علاوه بر نظم و ترتیب جدید، تحلیل آیات و روایات، توصیف نظرات مخالف و موافق و تقویت نظریه منتخب و ارائه آن با انشایی روان است. این نوشته از نوع پژوهش‌های بنیادی است و به روش کتابخانه‌ای و توصیف و تحلیل محتوا با استفاده از آرای اندیشمندان، به تبیین مفهوم وجود انسان در عالم قبل از خلقت پرداخته است.

مقاله حاضر به بحث پیرامون توسعه اقتصادی در قرآن کریم می‌پردازد. در این مقاله ابتدا به تعاریف لغوی توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی، از نگاه دانشمندان، اسلام و قرآن پرداخته شده است و سپس راه کارهایی را که قرآن در زمینه توسعه اقتصادی ارائه داده است و به دو دسته معنوی و مادی (مانند تأثیر تقوی در توسعه اقتصادی، انفاق، نفی ربا به عنوان عامل منفی در توسعه اقتصادی و . . .) تقسیم می‌شود، مورد شرح و بررسی قرار می‌گیرد. آنچه پس از بررسی و تحقیق در این مقاله به دست می‌آید، این است که توسعه اقتصادی بستگی به افراد جامعه دارد که بتوانند با توجه به تفاسیر ارائه شده از قرآن و داشتن ایمان و اعتقاد به خدا و کتاب وحی آنها را در زندگی و جامعه خود به کار گیرند تا در تمام مراحل زندگی به موفقیت دست پیدا کنند و این رشد و توسعه زمانی اتفاق می‌افتد که جوامع اسلامی متکی به خود باشند.

در این مقاله، دیدگاه ابن عربی در باب تفسیر آیه چهار سوره تحریم بیان گردیده است. همچنین، نویسنده مقاله، نظر ابن عربی را در آثار معروف وی در باب شخصیت عایشه و حفصه و پدرانشان مورد تحقیق و بررسی قرار داده و نشان داده که وی این شخصیت‌ها را بیش از حد معقول مدح و ستایش کرده است تا آنجا که عیوب و نقایصشان را حمل بر کمالاتشان نموده و مسیری مخالف جمیع مفسران اسلام پیموده است. خطای دیدگاه ابن عربی در ستایش این اشخاص و نیز خطای او در تفسیر آیه چهارم سوره تحریم به اثبات رسیده و در نتیجه آیه چهار سوره تحریم، بل کل سوره دلیل بر نافرمانی و طغیان‌گری عایشه و حفصه قلمداد شده است.