جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه‌پردازان منطق فازی با وجود شاخصه‌هایی چون عدم قطعیت، نسبیت و کثرت متغیرها، و نیز با پیشرفتی که در سال‌های اخیر در حوزه‌های گوناگون علوم و معارف داشته‌اند، مدعی ارائه نوعی روش جدید در راستای تبیین و رسیدن به نتایج دقیق‌تر در تحقیق هستند. بر این مبنا، می‌توان دریافت که پدیده‌های سیاسی امور ارادی انسانی‌اند و از آنجا که عدم قطعیّت و دخیل بودن متغیّرهای فراوان در این‌گونه امور و پدیده‌ها نقش دارند؛ بنابراین، بنیان‌هایی نظری که بتوانند از ‌یک‌سو این امور و فرایندها را به لحاظ زیربنایی تبیین کنند و از سوی دیگر، چهارچوبی منطقی برای حصول نتایج صحیح را فراهم آورند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. از این‌رو، در این نوشتار به موضوع کاربرد منطق یا نظریه فازی در علوم سیاسی توجه می‌شود. در این راستا، پس از معرفی مختصر منطق فازی و نگاهی کوتاه به مبانی معرفت‌شناسی آن، سعی خواهد شد تا چگونگی کاربرد آن در تبیین امور، پدیده‌‌ها و روند تصمیم‌گیری‌های سیاسی ارائه شود. درحقیقت، تلاش بر این است که براساس نظریه یا منطق فازی، نوعی نگرش جدید در باب معرفت سیاسی پیشنهاد شود و امور و تصمیمات سیاسی بر مبنای آن تفسیر شوند. پس با تولید نظریه یا ساخت چهارچوبی نظری است که واقعیت‌ها در درون آنها معنای تازه‌ای پیدا می‌کنند و در ادامه آن با نقد و بررسی صاحب‌نظران تکامل می‌یابند. منطق فازی نیز با ورود در حیطه علوم انسانی و مبنا قرار گرفتن آن در تشریح امور اجتماعی و سیاسی از این فرایند مستثنا نیست.

بررسی فلسفی «پیشرفت نظریه­های علمی» از مهم­ترین مسائل فلسفۀ علم است. مفروض آن امکان مقایسۀ میان نظریه­ ها بر اساس معیارهای فرانظریه­ای است. اما ایده «سنجش ­ناپذیری» مدعی است که در هنگام تغییرات انقلابی علوم، انتقال میان امورِ سنجش ­ناپذیر صورت می­گیرد؛ اموری چون واژگان علمی، معیارهای ارزیابی نظریه ­ها، جهان دانشمندان و چکیده آنها یعنی پارادایم‌ها. کوهن در مقالۀ «سنجش­پذیری، قیاس‌پذیری و امکان ارتباط» سنجش ­ناپذیری را به دسته­ای از واژگان علمی یک نظریه محدود دانسته است. او با طرح تمایز «ترجمه−شرح» از امکان فهم و قیاس­پذیری پارادایم­ها دفاع می­کند. اما این‌بار با طرح نظام‌های طبقه­ بندی و محدودیت ناشی از رده ­بندی انواع طبیعی، امور سنجش‌ناپذیر دیگری را معرفی می‌کند. این پرسش‌ها مطرح است که آیا قیاس ­پذیری نظریه ­ها برای توضیح پیشرفت علمی کافی است؟ آیا سنجش ­ناپذیری رده ­بندی‌ها معضلی در برابر مفهوم «پیشرفت علمی» است؟ در این مقاله با استفاده از نقدهای کیچر، راهی برای برون رفت از این معضل نشان می­دهیم.

نگرش‌های سنتی درمورد نوشتن محدود هستند مانند رابطۀ تحقیق و نوشتن که ما تحقیق می‌کنیم تا بدانیم و آگاه شویم. سپس شناختی را که پیدا کرده‌ایم می‌نویسیم تا نتایج تحقیق را ثبت کرده باشیم. در نوشته حاضر عکس این نگرش را ارائه می‌دهیم. مبنی بر اینکه: ما می‌نویسیم تا یاد بگیریم، زیرا که نوشتن یک روند مکانیکی نیست، بلکه یک روند یادگیری، باز تولید و خلاقیت است. در ضمن آن عمل نوشتن و متن نوشته شده تأثیر زیادی در آموزش نگارنده‌اش ایفا می‌کند. پس نوشتن به منزلۀ روش تحقیق به شمار می‌رود. چنین بینشی می‌تواند در آموزش همگان که به کار نوشتن علاقه‌مندند، بسیار اثرگذار باشد. هنگامی که نوشتن از این منظر دیده می‌شود، دارای کارکردهای گوناگون سودمندی است؛ یافته‌‌های این مقاله، بدان اشاره می‌کند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: نوشتن به‌منزلۀ تحقیق و ادامه تحقیق، روند کشف افق‌های جدید فکری و مطالب، خود‌شناسی و آگاهی از اعماق ذهن خویشتن، تبدیل احساس به فکر و عینیت دادن به احساسات و افکار، خلاقیت و ایجاد بستر جدید جهت درک گروه‌ها، جامعه و فرهنگ. پیشرفت در نوشتن به تمرین نیازمند است، در این راستا پیشنهادهای عملی در انتهای مقاله در صورت اجرا می‌تواند فرد را به کارکردهای سودمند نوشتن، مجهز کند.

شاخص‌های علم در سیاست‌گذاری علم به‌عنوان ابزارهای اندازه‌گیری پیشرفت علمی استفاده می‌شوند و فلاسفۀ علم، نظریه‌های مختلفی را در باب پیشرفت علمی طرح کرده‌اند. هدف اصلی این مقاله پاسخ به این پرسش است که: «آیا شاخص‌های علم نشان‌‌دهندۀ پیشرفت علمی، آنچنان‌ که این نظریه‌ها مطرح کرده‌اند، هستند؟». این مقاله می‌کوشد تا نشان دهد که اگر پیشرفت علمی به معنای معرفتی و اگر معرفت علمی به معنای بسط‌یافته اجتماعی فرض شود، آنگاه شاخص‌های علم ابزارهای «مناسبی» برای اندازه‌‌گیری معرفت علمی و پیشرفت علمی هستند. در این مقاله، بخش نخست به نقش شاخص‌های علم در حوزۀ سیاست‌گذاری علم می‌پردازد؛ بخش دوم، به رابطۀ میان شاخص‌های علم و پیشرفت علمی از دیدگاه سیاست‌گذاری اختصاص دارد؛ در بخش سوم، با اشاره به سه دسته نگرش فلسفی در باب پیشرفت علمی، نشان داده می‌شود که نگرش یا شرح معرفتی از پیشرفت علمی با معنای مورد نظر سیاست‌گذاران از پیشرفت علمی مطابق است و دو شرح دیگر با معنای یادشده ناسازگار هستند؛ بخش چهارم، به معرفت علمی اجتماعی و شرح بسط‌یافتۀ اجتماعی از آن اختصاص دارد و در بخش پنجم نیز استدلال می‌شود که شاخص‌های علم، معرفت علمی بسط‌یافتۀ‌‌ اجتماعی را نشان می‌دهند و در نتیجه، بازنمای پیشرفت علمی هستند.

امروزه مدیران با چالش­هایی همچون پیچیدگی و پویایی فزاینده در ماهیت سازمان­ها و صنایع، مسائل غیر­ساختار­یافته و عدم­اطمینان­ محیطی مواجه هستند. در­ چنین شرایطی درک، بررسی و تجزیه ­و ­تحلیل مسائل سازمانی و تدوین راهبرد­های مناسب، کاری دشوار قلمداد می­شود. روش‌شناسی­های سیستمی مانند تحقیق­ در ­عملیات، تئوری پیچیدگی، سایبرنتیک و پویایی‌شناسی به تنهایی قادر به حل­و­فصل مسائل سازمانی نیستند. آنها کارآمدی لازم را در مواجهه با شرایط ویژه سازمان­های امروزی ندارند. مدیران از­این­رو نیازمند رویکرد­هایی نوین و خلاقانه هستند. آنها باید ورای پارادایمهای حاکم، امکان بهره ­مندی از نقاط قوت روش ­شناسی­های مختلف برای مواجهه با چنین شرایطی را فراهم سازند. روش­ شناسی سیستمی چندگانه در قالب پارادایمی نوین [و متأثر از پارادایم انتقادی علوم ­اجتماعی]، مدیران و پژوهش­گران حوزۀ سازمان و مدیریت را در شناخت وضع موجود و مطلوب و ارائه راهکارهایی مناسب توانمند می­سازد. در این مقاله با معرفی مبانی فلسفی این­گونه روش­ شناسی­ها و دشواری­های مربوط به آنها، الگو­های مختلف ایجاد یک روش­ شناسی ­سیستمی ­چندگانه و اصول حاکم بر آنها ارائه می­گردد.