جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآنیان نام جریانی فکری است که با تکیه بر وحدت امت اسلامی و شعار بازگشت به قرآن، در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، تحت تأثیر اندیشه های اصلاحی سید جمال الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم آبادی، توسط یکی از شاگردان ایشان به نام سید اسدالله خرقانی شکل گرفت و به وسیله دیگرانی همچون شریعت سنگلجی، یوسف شعار، برقعی، قلمداران و حسینی طباطبایی ادامه یافت. این گروه که قرآن را در بخش اعتقادات، کافی و بی نیاز از سنت می دانند و سنت را تنها در بخش احکام و مجملات قرآن به عنوان مبین آیات، معتبر می شمارند، برای پذیرش روایات، ملاک هایی همچون: موافقت آن با قرآن و عقل قطعی و متواتر بودن و مورد اتفاق بودن روایت را مطرح می کنند. اما با مراجعه به برداشت های تفسیری آنان مشخص می شود که این ملاک ها گاهی از سوی خود ایشان هم رعایت نشده و برخی از آنها در تفسیر آیات قرآن به سنت از روایاتی بهره گرفته اند که نه با قرآن و عقل سازگار است و نه از وصف مورد اتفاق و قطعی و متواتر بودن برخوردار است. در این پژوهش، کوشش شده نادرستی دیدگاه و روش آنها بیان شود

قرآنیان نام جریانی فکری است که با تکیه بر وحدت امت اسلامی و شعار بازگشت به قرآن، در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، تحت تأثیر اندیشه های اصلاحی سید جمال الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم آبادی، توسط یکی از شاگردان ایشان به نام سید اسدالله خرقانی شکل گرفت و به وسیله دیگرانی همچون شریعت سنگلجی، یوسف شعار، برقعی، قلمداران و حسینی طباطبایی ادامه یافت. این گروه که قرآن را در بخش اعتقادات، کافی و بی نیاز از سنت می دانند و سنت را تنها در بخش احکام و مجملات قرآن به عنوان مبین آیات، معتبر می شمارند، برای پذیرش روایات، ملاک هایی همچون: موافقت آن با قرآن و عقل قطعی و متواتر بودن و مورد اتفاق بودن روایت را مطرح می کنند. اما با مراجعه به برداشت های تفسیری آنان مشخص می شود که این ملاک ها گاهی از سوی خود ایشان هم رعایت نشده و برخی از آنها در تفسیر آیات قرآن به سنت از روایاتی بهره گرفته اند که نه با قرآن و عقل سازگار است و نه از وصف مورد اتفاق و قطعی و متواتر بودن برخوردار است. در این پژوهش، کوشش شده نادرستی دیدگاه و روش آنها بیان شود

در این مقاله، مواجهة مسئله محور در تفسیر، در برابر مواجهة نظریه محور به مثابة اصل روش شناختی در فهم و تفسیر آیه به کار رفته است. . با طرح مسائل مختلف می توان ابعاد گوناگون آیه را تحلیل کرد و از تطبیق و تفسیر به رأی دوری جست. در این مقاله به شیوه موردپژوهانه، نقش مواجهة مسئله محور را در تفسیر آیه شاکله )الاسراء/ 48 ( نشان می دهیم. روش تحقیق، تحلیل منطقی در سه گونه تحلیل: مفهومی، گزاره ای و سیستمی و متنی است. بر حسب هر یک از سه گونه تحلیل، مسائل فراوانی به میان می آیند: چرایی آغاز شدن آیه با فرمان بگو، چرایی حذف مضاف الیه کل، چیستی مضاف کل، تمایز فرآیند یعمل از عمل، مفاد علی، تحلیل مفهومی شاکله، حقیقی یا خارجی بودن آیه، جستجو از سور یعمل، پیوند معنایی صدر و ذیل آیه، پیوند معنایی آیه با آیه های پیشین و پسین. البته هر یک از این مسائل، پرتوی در فهم ژرف تر آیه است. مواجهة مسئله محور، گونه شناسی مسئله، روش شناسی حل مسائل و فرآیند عبور از فرضیه به نظریه را نشان می دهد. اخذ رویکرد بین رشته ای و تفسیر آیه، می تواند پدیدارشناسی شاکله را غنی تر و اثر بخش سازد.

شایعه، از مهم ترین پدیده های اجتماعی به حساب می آید که همواره به عنوان نوعی تاکتیک تبلیغاتی مورد استفاده قرار می گیرد. ضرورت آشنایی افراد جامعه، به ویژه جوامع دینی با موضوع شایعه به اندازه ای است که قرآن بارها در خلال آیاتش به آن اشاره کرده است. بیان و تحلیل زمینه های شکل گیری شایعات از یک سو و ارائه راه کار جهت مدیریت این آسیب مخرب از دیگر سو، رویکرد متکاملی است که قرآن به آن دارد. توجه به قدرت تخریب شایعات و آثار شوم آنکه امروزه آن را به سلاحی قدرتمند برای انحلال و شکست نظام های اجتماعی و از جمله نظام مقدس جمهوری اسلامی تبدیل کرده، ایجاب می کند تا با نگاهی نو و از منظر آیات حیات بخش وحی به بازخوانی و بررسی این آسیب اجتماعی پرداخته شود.

آزادی و دامنه مفهومی این واژه، از مباحث گسترده ای به شمار می رود که امروزه بیش از هر مفهوم دیگری مورد توجه است. آزادی در جهان معاصر، با وجود سیطره و جولان تفسیرهای مکاتب لیبرالیستی از آزادی که تفسیری بلامنازع در ادبیات سیاسی محسوب می شود، اهمیّت و نقشی فزاینده یافته است. این امر دانشمندان مسلمان را ملزم به بازنگری تطبیقی این مقوله می نماید. این مقاله برای فهم دقیق مفهوم آزادی، به بررسی آیات قرآن پرداخته تا از طریق زبان وحی حقیقت آزادی را شناسانده و در پرتوی این کتاب آسمانی، گستردگی و مرزهای آن را نشان دهد. این مقاله نشان می دهد در قرآن کریم، از جهات گوناگون به آزادی پرداخته شده است؛ آزادی تکوینی، آزادی معنوی)اخلاقی(، آزادی اجتماعی و آزادی سیاسی )حقوقی(، عرصه های متنوع تحلیل این مفهوم است. البته آزادی مورد بحث در این نوشتار آزادی اجتماعی و سیاسی است.

پژوهش پیش رو، تلاشی است که در جهت معرفیِ مطالعه و تحقیق روشمند در تاریخ اسلام و فراتر رفتن از اکتفا به نقل و توصیف و کیفی تر نمودن پژوهش های تاریخی به عمل آمده است. نگارندگان بر این باورند که می توان داده ها و اطلاعات تاریخی را، هر چند سخت باشد، در قالب اعداد و ارقام درآورد و با استفاده از بومی سازی نظریات در علوم دیگر و مدد گرفتن از تکنیک های آماری، به نتایج قابل توجه و مفیدی در تاریخ دست یافت و به یکی از مهمترین اهداف مطالعه تاریخ که الگوگیری و پندآموزی است نائل آمد. استفاده از روش سنخ شناسی شخصیت ها در تاریخ، با معرفی یک نمونه کار، الگویی است که پژوهشگران در صدد معرفی آن می باشند. نمونه ارائه شده، پیرامون سنخ شناسی و تبیین جهت گیری سیاسی نخبگان شیعه امامیه، در دوران غیبت کبری تا سقوط خلافت بغداد است. به نظر می رسد نخبگان شیعه، نسبت به حاکمیت سیاسی، جهت گیری یکسانی نداشته اند. هفت گروه نخبه در صنوف مختلف شناسایی شدند و با توجه به متغیرها و شاخصه های آنان، چهار سنخ متفاوت از جهت گیری نخبگان شناسایی و در ارتباط با متغیرها، مورد آزمون قرار گرفتند. روش های آماری و تحلیل همبستگی، نتایج قابل توجهی را در جداول و نمودارهای مربوطه، نشان می دهند.

به عقیده شیعه، اهل بیت پیامبر و امامان معصوم )ع(- طبق حدیث ولایت و حدیث ثقلین و گفتار مکرر پیامبر و حدیث منزلت درباره علی بن ابی طالب)ع( جانشینان - بلافصل رسول خدا هستند که از دو موهبت علم الهی و عصمت برخوردارند و پس از رسول الله قول و فعل آنها حجت و متمم و مکمل قرآن کریم است؛ زیرا به ظاهر و باطن آن آگاه اند و علم خود را از جانب خداوند و رسول الله گرفته اند. پس از رحلت پیامبر اکرم)ص( طبق گفته بسیاری از دانشمندان اهل تسنن، از نقل و نوشتن بسیاری از احادیث آن حضرت جلوگیری به عمل آمد و در نتیجه برخی احادیث به فراموشی سپرده شد؛ ضمن آنکه با جعل احادیث و رواج آنها، درست و نادرست خلط و تشخیص آنها از یکدیگر بسیار مشکل شد. تا آنکه امام علی بن الحسین در دوره حیاتشان، با جدایی از درگیری های دستگاه خلافت و اختلافات و قیام ها، فرصتی یافتند تا احادیث درست و گفته های فراموش شده رسول الله را تجدید نمایند و در قالب ادعیه، جامعه منحرف شده مسلمانان را به توحید الهی و اسلام ناب محمدی دعوت نمایند. همچنین در مدت حدود سی سال امامت، به تربیت انسان های باایمان و پایبند نائل آیند و بدین وسیله احادیث رسول الله را در جامعه رواج دهند. این مقاله با معرفی حیات علمی آن حضرت و آثار به جا مانده و حدود 071 شاگرد و صحابی آن امام همام، مدعی شکوفایی حدیث در عصر آن جناب است.

راغب اصفهانى قرآن پژوه بنام ایرانی در سده چهارم و پنجم قمری است. مفردات الفاظ القرآن، از مهم ترین آثار ماندگار قرآنى او بوده که به گفته برخی در معناشناسى بیمانند است. این ویژگى در تفسیر جامع التفسیر او نیز دیده مى شود؛ این اثر به اصول و قواعدی اشاره میکند که بعدها مبنا و پایه ای برای قواعد تفسیر و تفطن به نگرش های جدید تفسیری می گردد. از دیگر آثار قرآنی او الذریعه است که در بخش معارف اخلاقی قرآن سخن گفته است. در کتاب های ادبی راغب مانند محاضرات نیز گرایش ها و اندیشه خلاق و پویای متکی به وحی، جلوه دیگر قرآن پژوهی اوست. در این رساله تفسیر پژوهى، به شرح زندگى، عصر مؤلف و آثار و تألیفات او، به ویژه آثار قرآنى وى پرداخته مى شود. زوایای بسیاری از حیات راغب مجهول مانده و حتی اختلاف درباره زمان مرگ وی تا صد سال هم وجود دارد که درباره شخصیتی مانند راغب اندکی شگفت به نظر می رسد . شرح حال نگاران، در باره او سکوت کردهاند و موضع مذهبی او نیز محل اختلاف است. در این پژوهش به اهمیت مقدمه تفسیر و نکات بس مهمى که در آغاز تفسیر به آن پرداخته، اشاره م ىگردد. بخشى را به مبانى و اصول تفسیرى راغب اختصاص خواهیم داد و در نهایت به روش تفسیرى و ویژگ ىهاى این اثر قرآنى در مقایسه با تفسیرهاى معاصران وى و جایگاه اهل بیت در این تفسیر و یکى از مسائل مهم اسلامى یعنى اخلاق که وى به آن پرداخته و گرایش داشته، خواهیم پرداخت.