جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشته ضمن اشاره به موضوعات و محورهای عمدۀ مجموعه مقالاتی ( 33 مقاله ) که به زندگی ، آراء ، آثار ابن عربی و مطالعات تطبیقی مرتبط با وی می پردازد، کوشیده تا نگاهی انتقادی به این مجموعه داشته باشد. ملاحظاتی انتقادی پیرامون عنوان این مجموعه و عدم تناسب عنوان کتاب با محتوی آن، عدم تناسب کمی مقالات تالیفی و ترجمه‌ای، درج چند مقاله از یک نویسنده، عدم تصریح به ملاک گزینش مقالات، فقدان مقدمه تحقیقی برای این مجموعه (که درآن به اهمیت، ضرورت، ملاک گزینش، شیوۀ کار و ... اشاره شده باشد) بخش عمدۀ نقد را به خود اختصاص داده است. نوشته با پیشنهادی به ناشر کتاب جهت ارتقای کیفی آثار منتشره در این حوزه، پایان می‌یابد

نشست بررسی و نقد کتاب سهروردی، افکار و آثار او: تأملی در منابع فلسفه اشراق با حضور دکتر کریم مجتهدی مؤلف اثر، دکتر نجف‌قلی حبیبی، دکترغلامعلی حداد عادل، دکتر حسن سیدعرب، دکترسیماسادات نوربخش و دکترمالک شجاعی جشوقانی، یکشنبه سوم اسفندماه 1393 در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد

نشست نقد و بررسی کتاب آفاق حکمت در سپهر سنت: گفت‌وگوی حامد زارع با سید حسین نصر با حضور منتقدان و مؤلف کتاب در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب، سه‌شنبه19 خردادماه 1394 برگزار شد. در این نشست ، آقایان دکترغلام‌رضا اعوانی، حامد زارع، دکترمهدی فدایی مهربانی و دکترمالک شجاعی جشوقانی به بررسی و نقد این کتاب پرداختند

اگر کسی گمان می­کند که نقد یک فلسفه ورود در جزئیات آراء و رد و اثبات آنهاست و من هم می­بایست در آراء فارابی چون و چرا کنم و آن را با میزان طبع و رأی خود یا با اقوال مشهور بسنجم و رد و ابطال و اثبات و تحکیم کنم، با من در معنی نقد اختلاف دارد. او نقد را مخالفت و موافقت و نفی و رد و اثبات می­داند و من آن را این می­دانم که معلوم کند آنچه نقد می­شود چیست و برای چه پدید آمده است و ما با آن چه نسبت و سر و کار داریم و راهش به کدام سمت است و بالاخره چه بر سر ما می­آورد و بر سرش چه می­آید؟ البته آنچه گفتم تلقی من از نقد نظرهاست ولی داعیه آن را ندارم که خود این راه را رفته­ام و منزل­هایی از آن را پیموده‌ام. به این جهت ما هنوز نقد نداریم. نه اینکه مقالاتی در نقد فلسفه­ها و کتاب­های فلسفه نوشته نشود اما این نقدها معمولاً در بهترین صورت متضمن تذکرهای صوری و جزیی است و اگر به مضمون بپردازند کارشان غالباً مخالفت و ردّ و نفی یا موافقت و اثبات و تحسین مطالب از موضع ایدئولوژیک است. پس نقد، حکم کردن درباره چیزها و قراردادن آن در جای معین است و این چنین حکم کردن اشراف و تصلع و ثبات عزم و رأی می­خواهد و صاحب آن، باید از خرد خودبنیادی بهره داشته باشد که جهان با آن ساخته و مسخّر شده است و می‌شود.

شاید کنار هم گذاشتن این دو فعالیت بشری، کمی عجیب به نظر برسد؛ فلسفه انتزاعی‌ترین و نظری‌ترین فعالیت ذهنی انسان است، حال آن‌که صخره‌نوردی و کوه‌نوردی عینی‌ترین و شاید زمخت‌ترین فعالیت فیزیکی انسانی قلمداد شوند. به نظر می‌رسد فلاسفه در برج عاج تأملات نظری خود پناه گرفته و در حالی که مانند تالس، از چاله پیش پای خود خبر ندارند، سر در کار آسمان‌ها کرده‌اند. و از آن غریب‌تر، سقراط با افتخار این در چاله‌افتادن را نشان فیلسوفی می‌داند (افلاطون، 1367: 3/1410). برعکس، کوه‌نوردان و سنگ‌نوردان ماجراجویانی هستند که از خزیدن به کنجی و گوشه‌نشینی بیزارند و در پی فتح قله‌های بزرگ و بالارفتن از دیواره‌های صاف و عمودی و گاه با شیب منفی هستند و از چنگ‌زدن و گلاویزشدن با صخره‌ها لذت می‌برند، هرچند این کارها مرگ آنان را در پی داشته باشد. کافی است آمار تلفات صخره‌نوردان را، به هنگام صعود و فرود، و آمار تلفات فلاسفه را، البته به هنگام فلسفه‌ورزی، مقایسه کنیم، تا متوجه تفاوت عمیق میان این دو فعالیت شویم. خطاهای فلاسفه معمولاً مرگ آنان را در پی ندارد، حال آن‌که خطایی کوچک هنگام صعود از دیواره‌ای می‌تواند نتایج مرگ‌بار در پی داشته باشد. حال بگذریم از این‌که فلاسفه‌ای مانند آلوین پلانتینگا، آرنی نایس، فیلسوف نروژی، و هانس کونگ کوه‌نوردان حرفه‌ای هستند، به نظر می‌رسد این دو فعالیت از هم فاصله زیادی دارند.با این حال، کتاب صخره‌نوردی: فلسفه برای همه، چشم‌انداز دیگری بر ما می‌گشاید. در این کتاب نوزده تن، که عمدتاً از استادان شاخه‌های گوناگون فلسفه، از فلسفه سیاسی گرفته تا معرفت‌شناسی هستند و همگی آنان سنگ‌نوردان حرفه‌ای هم هستند و گاه در دل کوهستان و در هنگامه صعود نیز بحث فلسفی را فراموش نمی‌کنند، گرد هم آمده‌اند تا ابعاد فلسفی سنگ‌نوردی و کوه‌نوردی را بازگویند.

کتاب فرهنگ نامه منطق اثر نرگس نیمروزی،از انتشارات سال 1392 در حجم 957 صفحه،واژگان تخصصی منطق قدیم و جدید را به صورت توصیفی معرفی می‌کند. این کتاب، به ویژه در بخش مباحث منطق جدید، دچار ایرادهای جدی‌ای است که در این مقاله به پاره‌ای از آنها به عنوان مشت نمونۀ خروار و در قالب چهار بخش زیر اشاره خواهیم کرد: 1. گزینش‌های بی‌دلیل مدخل‌ها 2. برداشت‌های نادرست فراوان از متون اصلی، (و در نتیجه، ابهام‌ها و پیچیده‌گویی‌های برخاسته از این برداشت‌های نادرست،) 3. خطاهای تایپی تأثیرگذار و نیز 4. عدم ارجاع به برخی منابع مورد استفاده.

یکی از مهم‌ترین مجموعه‌هایی که سال‌های اخیر و به همت انتشارات سخن منتشر شده است، مجموعۀ شش جلدی میراث عرفانی ایران، به خامۀ تحقیقی استاد ممتاز ادبیات دانشگاه تهران، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی است. سردبیر فصلنامه با مشورت برخی اساتید و پژوهشگران ادبیات عرفانی، محورهایی را در قالب چند پرسش برای جناب آقای دکتر مهدی محبتی، از اساتید ادبیات وعرفان پژوهان برجسته روزگار ما و البته از شاگردان سابق دکتر شفیعی کدکنی، پیرامون این مجموعه ارسال نمود . آنچه پیش روی شماست ، حاصل گفتگوی ما با دکتر محبتی است که در قالب نشستی تخصصی در سرای اهل قلم برگزار شده است. فصلنامه به رسم ادب و پس از پیاده سازی و ویرایش گفتگو، نسخه نهایی را برای اعلام نظر، خدمت استاد شفیعی کدکنی و در محل دانشگاه تهران تقدیم کرد. ایشان ضمن استقبال از چنین نشست‌هایی، فرمودند که به بررسی‌ها در باب آثارشان – ضمن احترام و استقبال به بررسان و منتقدان – معمولاً پاسخ نمی‌دهند. فصلنامه ضمن سپاس از دکتر محبتی بزرگوار، برای استاد شفیعی کدکنی آرزوی دوام توفیقات دارد و از ناشر محترم کتاب و همکاران سرای اهل قلم سپاسگزار است.

نویسنده محترم مقاله در بخش سوم و پایانی این جستار،نگاهی به جریان عمده فلسفه عربی،جریان هایی چون رویکرد ماتریالستی فلسفه شیلی شمیل،رویکرد راسیونالیستی فلسفه محمد عبده و یوسف کرم دارد

از دهه‌های پایانی قرن هجدهم تا به امروز، مواجهۀ میان تمدن تضعیف‌شدۀ اسلامی و تمدن قدرتمند و توسعه‌طلب غرب پیامدهای گسترده‌ای داشته‌است. این دو «اکوسیستم» پهناور به طرق بسیار متفاوتی از خود واکنش نشان داده‌اند و در پاسخ به تأثیر این مواجهه تغییرات متعددی را متحمل شده‌اند. یکی از نتایج آن برای جوامع مسلمان تحقق گسترش دردناک گسستی معرفتی بود که از دوران طلایی اسلام بین دو بلوک آغاز شده بود. در آن دوره این غرب بود که به‌عنوان بخش عقب‌مانده تلقی می‌شد، در حالی‌که در دوران مدرن این جامعۀ اسلامی است که در راهی تکان‌دهنده، نمونۀ تصوری از موجودی «در تعطیلات تاریخ» شده است.

مقالۀ نقد و بررسی کتاب تاریخ تصوف (1) به بررسی محتوای این کتاب می‌پردازد. این کتاب برای دانشجویان رشتۀ ادیان و عرفان و رشته‌های مرتبط با تصوف و عرفان تالیف شده است و در بردارندۀ اطلاعات مفید و موسعی است. اما این که کتاب تا چه حد توانسته نیازهای مخاطبان را برآورده نماید! موضوع بررسی این مقاله است. این اثر از دو زاویه محتوایی و شکلی مورد بررسی واقع شده است. به لحاظ محتوایی، خروج موضوعی از مباحث و تطویل بیش از حد در نگارش پاره‌ای مطالب فاقد اهمیت و عدم رعایت نگرش تاریخی و پرداختن به مباحث کلامی و اهتمام به رویکرد فلسفی در نگارش کتاب تاریخ تصوف از نکات قابل انتقاد آن است. از منظر شکلی پاره‌ای ایرادهای نگارشی در آن مشاهده می‌شود