جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همیشه دین و دین‌داری یکی از کاربردی‌ترین مسائل زندگی بوده، اما دین‌ورزی زمانی ارزشمند، محرک‌ساز و باعث تقرب به سوی خداست که با ارزش‌های اخلاقی همراه باشد. شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری، الگوی مناسبی است تا هر شخصی بتواند به‌وسیله آنها میزان دین‌ورزی حقیقی خویش را بسنجد؛ لذا پژوهش حاضر با روش تحلیلی در‌صدد کشف و ارائه شاخص‌های اخلاقی در دین‌داری از منظر قرآن و احادیث بوده است. یافته‌های پژوهش در منابع دینی، نشانگر دو دسته از شاخص‌های فردی و اجتماعی در دین‌ورزی اخلاقی بوده که کسب‌آگاهی دینی، مدیریت ‌عقل، نگرش الهی، امید، نشاط، صداقت، عمل‌عبادی، آسیب‌شناسی، آخرت‌گرایی و تقوا در شاخص‌های اخلاق فردی، و انصاف، انعطاف‌پذیری، تعصب نداشتن، دل‌رحمی، دین‌پروری، دوری از تمسخر، تواضع، امانت‌داری، وفای‌به‌عهد، امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر در شاخص‌های اخلاق اجتماعی در دین‌ورزی قرار گرفته‌اند.

سلامت اجتماعی از اساسی‌ترین معیارهای رفاه اجتماعی هر جامعه‌ای است و در ارتقای کیفیت زندگی هر جامعه‌ای مؤثر است و به‌ نوعی بهزیستن و خوب نگریستن به زندگی و حیات جمعی را برای فرد فراهم می‌کند. سلامت اجتماعی عبارت است از چگونگی ارزیابی فرد از عملکردش در برابر اجتماع. سلامت اجتماعی، نوعی بهداشت روانی، فردی و جمعی است، که در صورت تحقق آن، شهروندان دارای انگیزه و روحیه شاد بوده و در نهایت، جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. سلامت اجتماعی به‌عنوان عاملی برای ارزیابی و شناخت فرد از عملکرد اجتماعی خویش تحت تأثیر عوامل متعددی قرار داشته و در تحقیقات مختلف از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتار حاضر با هدف معرفی و بررسی نظریه‎های ابعاد الگوی سلامت اجتماعی بر اساس منابع اسلامی و روانشناسی تدوین شد. به این صورت که ابتدا به تعریف سلامت اجتماعی و معرفی الگوی ابعاد سلامت اجتماعی از دیدگاه روانشاسان غربی پرداخته شد و سپس الگوی ابعاد سلامت اجتماعی از دیدگاه محققین ایرانی، اسلامی معرفی شد.در نهایت به عوامل سلامت اجتماعی و روانی از دیدگاه امام علی(ع) اشاره گردید.

اکثر مسائل اخلاقى بلکه همه آنها، آثارى در زندگى اجتماعى بشر دارد، اعم از مادّى و معنوى، و جامعه انسانیّت منهاى اخلاق مفهوم واقعى خود را از دست مى‏دهد. تعالى روحى و نیل به فضایل و کمالات اخلاقى، از مهم‏ترین اهداف دین اسلام است و یکى از ابعاد و کارکردهاى اسلام، بُعد اخلاقى آن است، و مى‏توان گفت مقصود اصلى از همه اوامر و نواهى دینى تکامل اخلاقى انسان و درنهایت وصول به قرب ربوبى مى‏باشد. از طرفی اخلاق، علمى است که در بهبود روابط انسان با خدا و اعضاى جامعه بسیار نقش‏آفرین و تأثیرگذار است. ملکات نفسانى انسان و تزکیه و تهذیب نفس در پرتو اخلاق شکل مى‏گیرد و در یک جمله سرنوشت فردى و اجتماعى انسان تحت‏تأثیر عمیق و گسترده اخلاق است. با این همه مکتب اسلام در زمینه خودسازى انسانها برنامه‏ویژه‏اى دارد که انسان مى‏تواند در سایه آن نظام فکرى و اخلاقى درستى برخوردار شود، خویشتن و جایگاه خود را در جهان بشناسد. این ظرفیت اخلاق قرآنی توسط بزرگترین معلّم اخلاق پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در زندگى و تمدن انسانها ایجاد شد، همو بود که با شعار «من تنها براى تکمیل فضائل اخلاقى مبعوث شده‏ام» کار رسالت را شروع کرد و خداوند درباره خود او فرموده است: «اخلاق تو بسیار عظیم و شایسته است!» و همچنین ادامه دهنده راه وی، اوّلین کسى که علم اخلاق را تأسیس کرد امیر مؤمنان على علیه السلام بود که در نامه معروفش (به فرزندش امام مجتبى‏ علیه السلام) بعد از بازگشت از صفّین، اساس و ریشه مسائل اخلاقى را تبیین فرمود؛ و ملکات فضیلت و صفات رذیلت به عالى‏ترین وجهى در آن مورد تحلیل قرار گرفته است! در این نوشته با استفاده از آموزه‎های پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و امیر مؤمنان على علیه السلام در پی درک صحیحی از نقش و جایگاه اخلاق قرآنی در زندگى و تمدن انسانها هستیم.

یکی از شاخه‌های اصلی اسلام، احکام است که در سرتاسر زندگی یک مسلمان جاری است. علت صدور چنین احکامی منافع و مضراتی بوده که خداوند متعال درصدد جلب و دفع آنها از مؤمنین بوده است. برخی از این منافع و مضرات توسط شریعت بیان شده و بسیاری از این آثار همچنان بر ما پوشیده است. یکی از این احکام، دستورات مربوط به کنترل نگاه است و در این زمینه آیات و روایات مهمی وجود دارد که به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم اشاره کرده‌اند. در این حوزه تحقیقات میدانی زیادی هم از سوی روانشناسان انجام شده که بیشتر به موضوع پورنوگرافی - که نوع شدید نگاه به نامحرم است - اشاره داشته است، اما کمتر تحقیقی در صدد تطبیق این تحقیقات روان‌شناسان با آیات و روایات بوده است. تحقیق حاضر با بررسی آیات و روایات مربوط به نگاه به نامحرم و تطبیق با تحقیقات روانشناسان در این زمینه؛ به برخی از ضررهای نگاه به نامحرم در حوزه روان‌شناختی رسیده است. در این جستار از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و به این نتیجه رسیده شده است که ولنگاریِ نگاه، سبب برخی اختلالات اعتیادی می‌شود و آثاری همچون دل‌مشغولی در حوزه شناخت و برخی اختلالات در سیستم عصبی ایجاد می‌شود.

ارتباط با عالم ملکوت منحصر به وحی نمی‎گردد، بلکه نوعی از ارتباط وجود دارد که جنبه تشریعی نداشته و از آن تعبیر به تحدیث می‎شود و لذا محدَّث، نبی نیست. در میان محدَّثین، نام فاطمه سلام الله علیها نیز می‎درخشد و در واقع یکی از القاب ایشان، محدَّثه است یعنی کسی که ملائکه با او گفتگو میکردند و جبرئیل اخبار غیبی را به ایشان منتقل مینمود. جدای از اینکه مقام تحدیث یکی از مقامات والای اهل بیت: و حضرت زهرا سلام الله علیها است، باید گفت این مقام لوازم و آثاری دارد که از لوازم آن، تحت عنوان صفات پیشینی و از آثار آن، تحت عنوان صفات پسینی برای شخص محدَّث تعبیر می‎شود و معرفت نسبت به این صفات، آثار اعتقادی و برکات زیادی برای انسان‎ها و شیعیان به همراه دارد. در این مقاله این آثار اعتقادی مقام تحدیث، تحت دو عنوان صفات پیشینی و پسینی، مورد بررسی قرار گرفته است.

رضایت‌مندی از زندگی نشان‌گر آن است که پاسخ‌دهنده چگونه زندگی‌اش را در کل ارزیابی و برآورد می‌کند و بر ارزیابی دامنه‌داری که فرد از زندگی‌اش به عمل می‌آورد، متمرکز است. اصطلاح رضایت‌مندی از زندگی می‌تواند برای همه حیطه‌های زندگی فرد در یک مقطع خاصی از زمان یا به‌عنوان یک قضاوت یکپارچه در مورد زندگی شخص از بدو تولد تعریف شود. مفهوم رضایت‌مندی از زندگی، هر چند که با مفاهیم دیگری مانند خوش‌‌بینی و شادکامی نزدیک است، اما تعریف خاص خود را دارد. رضایت‌مندی از زندگی به معنی احساس فرد در مورد عملکرد و شرایط زندگی‌‌اش و یا به عبارت دیگر ارزیابی سلامت و به‌زیستی‌‌اش است. تفاوت معنادار زندگی با رویکرد اسلامی با نگاه غربی چیست؟ آنچه در زندگی انسان نجات‌بخش است، معنای اصیل و واقعی حقیقت آفرینش است که از قرآن و حدیث به دست می‌آید. خداوند برای انسان سیستم روانی و برنامه و نظم مشخصی در نظر گرفته و روح و روان او را بر اساس مدلی خاص تنظیم کرده است. تنها خالق انسان است که از این برنامه خبر دارد و معصومان(ع) نیز به واسطه خداوند از بافت روانی انسان خبر دارند. به همین جهت متناسب با این موضوع، روان‌شناسی صحیح باید از آیات و روایات استخراج شود

شأن پیامبر اکرم(ص) باعث گردیده منتسبان ایشان نیز طبق آیات قرآن دارای جایگاه ویژه‌ای باشند. از این رو خداوند برای همسران پیامبر اکرم(ص) احکام خاصی وضع نموده است. در واقع این افراد داراى دو بعد می‌باشند، بعدى تعلق به خودشان دارد و بعدى تعلق به جامعه. رفتار و برنامه زندگى همسران پیامبر اکرم(ص) مى‌تواند جمعى را هدایت یا عده‌اى را گمراه کند. خداوند در سوره احزاب وظایفی را برای زنان پیامبر اکرم‌(ص) بیان می‌دارد. در راستی آزمایی تاریخی مواردی چون؛ گفتار نیک و شایسته، عدم تبرّج و اطاعت از خدا و رسول خدا(ص) توسط برخی از همسران پیامبر اکرم‌(ص) رعایت نشده و حتی مخالفت صریح نیز با حضرت گردیده است. روش مقاله توصیفی و تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای می‌باشد.

وقوع تجمعات و اعتراضات اجتماعی علیه جوانب مختلف جزئی و کلی مرتبط با حکومت‌ها امری رایج و حتی اجتناب‌ناپذیر است. امروزه شاهدیم هر ازگاهی در کشورهای مختلف اعتراضاتی به شکل‌های گوناگون به وقوع می‌پیوندد و گاه به خشونت و آشوب کشیده می‌شوند. امام علی1 در مواجهه با معترضان و مخالفان و آشوبگران دوران حکومت خود، مراتب و حدودی را رعایت و دستوراتی را صادر کردند؛ با توجه به جایگاه ایشان به‌عنوان امام معصوم1 می‌توان گفت: این دستورات، دستور اسلام است و هر قدر رفتار ما بر آنها بیشتر منطبق باشد، آن رفتار اسلامی‌تر خواهد بود. ایشان در مورد فحاشان اجازه برخورد فیزیکی و ضرب و شتم نمی‌دهند، مخصوصاً نسبت به کتک‌زدن بانوان که نهی امام1 بسیار شدیدتر است. ایشان در مورد مخالفان خود قصاص قبل از جنایت نمی‌کنند و پس از آنکه مخالفان قصد خود را آشکار می‌کنند نیز تا جایی که ممکن است به آنها فرصت می‌دهند و مدارا می‌کنند و به ارشاد و نصیحت می‌پردازند تا اگر راهی برای بازگشت آن افراد وجود دارد این راه مسدود نگردد و حجت بر ایشان تمام گردد. هنگامی که امام1 دست به مقابله مسلحانه با آنها می‌زند نیز حدود و مراتبی رعایت می‌شود، افرادی که خسارتی نزده بودند یا خطری نداشتند به امر ایشان رها می‌شدند. از بین افرادی که مقاومت می‌کردند، گروهی زخمی می‌شدند، اما امام1 از کشتن آنها نهی می‌کرد و افرادی که مرتکب جنایت شده بودند یا برای جلوگیری از اعمالشان راهی جز قتلشان وجود نداشت، کشته می‌شدند.

تربیت جنسی یکی از مباحث اساسی و مورد تأکید دین مبین اسلام است که برای آینده جامعه اسلامی برنامه‎ریزی می‎کند، خصوصاَ این عنوان یکی از مهم‎ترین مسائل در خانواده و عرصه فرزندپروری به حساب می‌آید، اهتمام به این موضوع و آموزش و به کارگیری شیوه‎های تربیتی صحیح از منظر قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) در این خصوص، می‎تواند به حفظ عفت و استحکام خانواده‎ها کمک فراوانی نموده و مانع بروز برخی از ناهنجاری‎های اخلاقی در دوران نوجوانی و بلوغ فرزندان گردد. این مقاله با هدف تبیین مسائل جنسی فرزندان با تکیه بر آیات و روایات اهل‌بیت(ع) و براساس روش تحلیل محتوا، به بررسی برخی از احکام فقهی در تربیت جنسی فرزند پرداخته و روش‎های تربیت صحیح را مورد بررسی قرار داده است. جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به روش کتابخانه‎ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش، نشان می‌دهد که تربیت جنسی فرزندان و قرار دادن غریزه‎ جنسی در مسیر صحیح کنترل و ارضاء، بر والدین ضرورت دارد.

در میان تراث تاریخی و حدیثی امامیه با بخشی از روایات مواجه میشویم که خوارق عادات، کرامات و مناقب امام حسن عسکری(ع) را با هدف اثبات امامت و حقانیت ایشان نقل میکنند .این روایات باید مانند دیگر احادیث که حاکی از قول و فعل ائمه(ع) می‌باشند از منظر تاریخی و روایی، سند، متن و محتوای آنها مورد نقد، بررسی و تحلیل قرار گیرند. در این پژوهش برای آگاهی از این خوارق عادات و کرامات که با توجه به موضوع بحث و پس از استخراج نمودن 143 روایت از منابع روایی و تاریخی که جنبه تکوینی داشتند تعداد20 روایت پس از حذف موارد تکراری انتخاب نموده و مورد ارزیابی قرار دادیم که نتیجه بدست آمده این بود که تمامی این 20 روایت ضعیف بودند مبنای ما در این اعتبارسنجی موثوق الصدوری بودن روایات است. دلیل عمده اینکه ما قائل به ضعیف بودن این دسته از روایات شدیم اشکالات اساسی است که یا به مولف متون دلائل نگاری و یا به خود کتب وارد است و یا به سند روایات از جهت صحت وضعف، ثقه و غیرثقه بودن و یا از جهت متن و محتوای روایت وارد میباشد.