جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مصاحبه به بررسی کلام جدید و مباحث مطرح در فلسفه دین پرداخته می‌شود. نسبت کلام جدید با فلسفه دین و کلام قدیم هم مورد بحث قرار می‌گیرد. در میان این مباحث هم به نظرات اندیشمندان این حوزه و تقسیمات و انشعابات این موضوع اشاره می‌شود. در پایان نیز پیشنهاد عملی به طلاب علاقه‌مند داده می‌شود.

جایگاه کلام در علوم اسلامی، وظایف متکلم و مکاتب مهم علم کلام، سه بحث مهم در مصاحبه با استاد برنجکار است.ایشان بطور خلاصه وظایف متکلم را در شش مورد: استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات، رد شبهات و رد مکاتب معارض می‌دانند. در ادامه نیز در مورد مکاتب مهم کلام هم مانند: کوفه، قم، بغداد، حله، اصفهان، خراسان توضیحاتی بیان می‌فرمایند.

آنچه در پیش رو دارید گفتگوی کوتاهی است با فرزند حجت الاسلام والمسلمین رضا امینی فرزند علامه امینی که در آن، به سیره علمی و عملی صاحب الغدیر پرداخته شده است. این مصاحبه برای اولین بار در ۱۲تیر سال۱۳۶۷ منتشر شده است. گفتگوی زیبایی که متن کامل آن در یادنامه علامه امینی با عنوان «امین شریعت» منتشر شده است.

علامه امینی را همه با بیان عالمانه‌اش می‌شناسند اما بیان سحر‌انگیز و شعور شور‌انگیز او به دلیل عدم عرضه و در نتیجه عدم آشنایی عموم مردم، مغفول مانده است. آنچه به محضرتان تقدیم می‌شود گزیده یکی از ده جلسه سخنرانی ایشان با موضوع محبت و ولایت می‌باشد که در أرض اقدس رضوی در جوار بارگاه حضرت ثامن الائمه علی بن موسی الرضا (علیه السلام) ایراد شده است. ‌‌‌‌‌متن این سخنرانی که پیش از این توسط نشریه موعود منتشر شده است را پس از تطبیق با اصل سخنرانی و ویرایشی دوباره خدمت‌تان تقدیم می‌‌‌کنیم. اصلِ سخنرانی در آرشیوِ دفتر نشریه رهنامه پژوهش موجود است.

۱۳۲۰: تولد ۱۳۴۰: فوت جد علّامه امینى، مولى نجف قلى امین الشرع (تولد: ۱۲۵۷) ۱۳۴۰: استنساخ کتاب سلیم بن قیس کوفى (ف ۶۳) ۱۳۴۵: وفات سید محمدباقر فیروزآبادى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۴۶: وفات سید ابوتراب خوانسارى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۴۶: استنساخ کتاب‏هاى زیر: ـ کتاب الحسین بن عثمان بن شریک (ف. ۶۰) ـ کتاب الزهد، حسین بن سعید اهوازى (ف. ۶۱) ـ کتاب أبى سعید عباد العصفری (ف. ۶۰) ـ کتاب جعفر بن محمّد الحضرمی (ف. ۶۱) ـ کتاب خلّاد السندی (ف. ۶۲) ـ کتاب زید النرسی (ف ۶۲) ـ کتاب عبد الله بن یحیى الکاهلی (ف ۶۳) ـ کتاب عبد الملک بن حکیم (ف ۶۳) ـ کتاب عاصم بن حمید (ف. ۶۳) ـ کتاب مثنّى بن ولید الحنّاط (ف. ۶۵) ـ کتاب محمّد بن المثنّى الحضرمی (ف. ۶۶) ـ مختصر أصل علاء بن رزین (ف ۶۹) ـ مسائل علی بن جعفر (ف. ۷۱) ـ نوادر علی بن أسباط (ف. ۸۶) ـ الأخبار المسلسلات، جعفر بن أحمد قمى (ف ۹۶) ـ الأربعون حدیثاً فی مناقب أمیر المؤمنین علیه السلام، ابن أبى الفوارس (ف. ۱۰۰) ـ أصل زید الزرّاد (ف ۱۰۵) ـ تزویج أمیرالمؤمنین علیه السلام ابنته من عمر بن الخطّاب، شریف مرتضى (ف. ۱۶۵) ـ مقتضب الأثر، ابن عیاش جوهرى (ف. ۱۸۸) ۱۳۴۷: استنساخ کتاب‏هاى زیر: ـ المزار، محمّد بن المشهدى (ف. ۶۱) ـ المجالس، شیخ مفید (ف. ۶۸) ـ نوادر الأثر أنّ علیّاً خیر البشر، جعفر بن احمد قمى (ف. ۸۶) ـ الأنوار الباهره فی انتصار العتره الطاهره، ابن طاووس (ف. ۱۱۰) ـ خصائص الأئمّه، شریف رضى (ف. ۱۲۹) ۱۳۵۰: دهم رمضان، اجازه روایى میرزا محمدعلى اردوبادى به علّامه امینى‏ ۱۳۵۳: محرم، اجازه روایى آقابزرگ تهرانى به علّامه امینى‏ ۱۳۵۳: استنساخ صفات الشیعه شیخ صدوق (ف ۱۴۸) ۱۳۵۴: درگذشت میرزا على ایروانى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۵۵: چاپ کتاب شهداء الفضیله در نجف‏ ۱۳۵۵: نخستین سفر حج‏ ۱۳۵۵: درگذشت شیخ عبدالکریم حائرى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۵: درگذشت میرزا محمدحسین نائینى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۵: ۱۸ ربیع الأول، درگذشت میرزا على شیرازى، شیخِ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۵۶: چاپ کامل الزیارات به تحقیق علّامه امینى‏ ۱۳۵۸: جمادى الأولى، اجازه روایى میرزا یحیى خویى به علّامه امینى ۱۳۵۸: درگذشت میرزا ابوالحسن مشکینى، استاد علّامه امینى در نجف‏ ۱۳۶۰: ۱۶ ذى القعده، درگذشت شیخ حسین توتونچى، استاد علّامه امینى در تبریز ۱۳۶۱: درگذشت شیخ محمدحسین اصفهانى، شیخ اجازه علّامه امینى‏ ۱۳۶۲: چاپ کتاب أدب الزائر در نجف‏ ۱۳۶۳: ۱۸ جمادى الاولى، درگذشت سید محمّد مولانا، استاد علّامه امینى در تبریز ۱۳۶۴: استنساخ کتاب‏هاى: ـ المناقب المائه، ابن شاذان (ف ۸۴) ـ إیضاح دفائن النواصب، ابن شاذان (ف. ۱۱۱) ـ الطرف، ابن طاووس (ف. ۱۴۸) ۱۳۶۴: نخستین چاپ الغدیر در نجف، در ۹ جلد، که تا سال ۱۳۷۱ ادامه یافت. ۱۳۶۴: درگذشت شیخ یحیى خویى شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۵: ۱۲ ذى القعده، نامه پادشاه اردن، ملک عبدالله، درباره الغدیر. ۱۳۶۵: درگذشت سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۵: ماه رمضان، سفر از نجف به کرمانشاه و خراسان. ۱۳۶۵: انتشار مقاله على‏ ضفاف الغدیر، نوشته محمود غنیم، در: الکتاب (چاپ قاهره)، ش ۷، جمادى الأولى ۱۳۶۵، ص ۱۲۷ ـ ۱۲۹٫ ۱۳۶۶: انتشار یادداشت درباره الغدیر، در: الکتاب (چاپ قاهره)، ش ۷، ربیع الآخر ۱۳۶۶، ص ۸۰۴ ـ ۸۰۵٫ ۱۳۶۶: ۱۴ ربیع الاول، درگذشت سید حسین طباطبائى قمى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۶۷: ۱۳ ربیع الآخر، مقاله محمدعلى حیدرى درباره الغدیر. ۱۳۶۷: ذى الحجّه، مقاله عبد الفتاح عبد المقصود درباره الغدیر. ۱۳۶۷: ۱۹ ذى القعده، مقاله پولس سلامه درباره الغدیر. ۱۳۶۸: ۱۴ ذى الحجه، یادداشت سید عبدالحسین شرف الدین درباره الغدیر. ۱۳۶۹: ۱۱ ماه رمضان، یادداشت سید محمّد صدر درباره الغدیر. ۱۳۶۹: ۱۱ شعبان، چاپ قصیده محمّد عبد الغنى حسن مصرى، در تقریظ الغدیر، در مجله مصرى الرساله، سال ۱۸، شماره ۸۸۲٫ ۱۳۷۰: ۲۹ ربیع الاول، درگذشت پدرش میرزا احمد امینى، در تهران (تولد: ۱۲۸۷، تبریز). ۱۳۷۰: ۵ ربیع الاول، یادداشت محمّد سعید دحدوح درباره الغدیر. ۱۳۷۰: ۱۹ محرم، نشر قصیده ۸۵ بیتى سید محمّد هاشمى درباره الغدیر در مجله البیان چاپ نجف، شماره ۸۰، سال ۴٫ ۱۳۷۰: ششم جمادى الآخره، یادداشت سید حسین حمامى درباره الغدیر. ۱۳۷۰: هشتم شوال، یادداشت محمّد نجیب زهر الدین عاملى، درباره الغدیر. ۱۳۷۰: دهم ماه رمضان، یادداشت سلمان عباس الدوّاح درباره الغدیر. ۱۳۷۱: ۲۴ ماه رمضان، یادداشت شیخ مرتضى آل یاسین درباره الغدیر. ۱۳۷۱: ۲۸ محرم، یادداشت سید حسین موسوى هندى درباره الغدیر. ۱۳۷۱: شعبان، انتشار یادداشت عادل غضبان در مجله الکتاب، چاپ مصر، سال ۷، ش ۵، ص ۶۰۷ ـ ۶۰۸٫ ۱۳۷۱: دوم ماه رمضان، تقریظ شیخ آقابزرگ تهرانى بر الغدیر. ۱۳۷۲: انتشار یادداشتى درباره الغدیر، در مجله الکتاب، چاپ مصر، ش ۹، صفر ۱۳۷۲، ص ۱۱۳۴٫ ۱۳۷۲: هفتم ربیع الاول، مقاله محمّد عبد الغنى حسن درباره الغدیر با عنوان فی ظلال الغدیر. ۱۳۷۲: نخستین چاپ الغدیر در تهران، از سوى دار الکتب الإسلامیه، در ۱۱ جلد، که اضافاتى از علّامه امینى دارد. این کتاب بر اساس همین چاپ، در سال‏هاى ۱۳۸۷ و ۱۴۰۳ و ۱۳۹۶ بار دیگر منتشر شد. ۱۳۷۲: چهارم ربیع الآخر، مقاله محمّد سعید دحدوح درباره الغدیر. ۱۳۷۲: ۲۴ ربیع الآخر، یادداشت سید صدر الدین صدر درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۲۵ ربیع الآخر، مقاله محمدسعید عرفى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۱۸ محرم، مقاله عبدالرحمن کیالى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: آغاز انتشار صحیفه المکتبه، که سه شماره آن تا سال ۱۳۷۵ متشر شد. ۱۳۷۳: اول جمادى الآخره، یادداشت سید محمّد شیرازى درباره الغدیر. ۱۳۷۳: ۱۵ ذى القعده، درگذشت شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۷۳: درگذشت شیخ على زاهد قمى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۷۳: اول جمادى الاولى، نخستین مرحله تأسیس کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف (مطابق با ۱۹۵۸ م.) ۱۳۷۵: دومین سفر حج. ۱۳۷۵: ۱۵ شعبان، یادداشت سید على فانى اصفهانى درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۱۵ شعبان، یادداشت سید محمدعلى قاضى طباطبایى درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۱۳ ربیع الاول، یادداشت علاءالدین خروفه درباره الغدیر. ۱۳۷۵: ۲۰ ربیع الآخر، یادداشت محمّد تیسیر المخزومى الشامى درباره الغدیر. ۱۳۷۶: سفر به اصفهان و اقامت یک ماهه. ۱۳۷۶: انتشار کتاب یک ماه در اصفهان نوشته فرهنگ نخعى، گزارشى از سفر علّامه امینى به اصفهان. ۱۳۷۶: دومین مرحله تأسیس کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۷۶: برپایى مجلس نکوداشت علّامه امینى، توسط جمعیه الرابطه الأدبیّه در نجف، با سخنرانى توفیق الفکیکی. ۱۳۷۶: درگذشت سید مرتضى خسروشاهى، استاد علّامه امینى در تبریز. ۱۳۷۸: انتشار مقاله علّامه امینى و احمد امین، نوشته مرتضى مدرسى چهاردهى، در: ارمغان (چاپ تهران)، دوره ۲۷، ش ۳ (خرداد ۱۳۳۷ شمسى)، ص ۱۲۱ ـ ۱۲۴٫ ۱۳۷۹: ۲۷ ماه رمضان، یادداشت سید محمدجواد طباطبایى تبریزى درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۷۹: ۱۸ ذى الحجّه، افتتاح رسمى کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۸۰: ۲۵ محرم، یادداشت شیخ محمدرضا شبیبى درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: ۱۳ ذى القعده، یادداشت دکتر عبدالمجید حکیم درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: اول جمادى الآخره، یادداشت عبدالمجید الانصارى درباره کتابخانه. ۱۳۸۰: درگذشت میرزا محمدعلى اردوبادى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۸۰: سفر به هند و اقامت چهار ماهه (۲۴ شعبان تا ۲۵ ذى الحجّه)، و تألیف جلد اول ثمرات الأسفار. ۱۳۸۰: استنساخ کتابهاى: ـ المختصر من کتاب الموافقه لابن السمّان، زمخشرى (ف. ۷۰) ـ مفتاح النجا، بدخشى (ف. ۷۸) ـ مناقب، ابن مغازلى (ف. ۸۴) ـ الإشاره إلى‏ سیره المصطفى، علاءالدین بن قلیچ مغلطاى (ف ۱۰۴) ـ ثمرات الأسفار إلى الأقطار، ج ۱، (ف. ۱۲۰) ۱۳۸۰: سوم شوال، ارسال گزارشى از سفر هند به آیه الله سید شهاب الدین مرعشى نجفى. ۱۳۸۱: ۲۹ ذى الحجّه، یادداشت دکتر مصطفى جواد درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۸۱: استنساخ الصراط السویّ، محمود بن محمّد شیخانى (ف. ۱۴۷). ۱۳۸۱: یادداشت دکتر صلاح الدین منجّد درباره کتابخانه. ۱۳۸۱: ۲۹ ذى الحجّه، یادداشت سالم الآلوسى درباره کتابخانه. ۱۳۸۳: انتشار بیلان ده ساله کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام، با عنوان تلک عشرهٌ کامله. ۱۳۸۳: ارسال نامه از لندن به سید محمدهادى میلانى. ۱۳۸۴: سفر به سوریه، اقامت چهار ماهه و تألیف جلد دوم ثمرات الأسفار. ۱۳۸۴: چاپ کتاب سیرتنا وسنتنا در نجف. ۱۳۸۵: ۴ ربیع الاول، یادداشت عبدالله القلقیلى مفتىِ اردن، عبد الاحد محمّد نماینده الأزهر، و محمّد متمول رئیس دفتر شیخِ الأزهر، درباره کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام. ۱۳۸۵: ۴ ربیع الاول، یادداشت محمّد أسد شهاب درباره کتابخانه. ۱۳۸۵: استنساخ روضه الفردوس، على بن شهاب الدین همدانى (ف. ۱۳۵). ۱۳۸۵: نامه به حاج حسین شاکرى درباره امور کتابخانه. ۱۳۸۷: یادداشت رودى کریز، دانشمند آلمانى، درباره کتابخانه. ۱۳۸۷: انتشار یادداشتى درباره الغدیر، در: أجوبه المسائل الدینیّه (چاپ کربلا)، ش ۱۲ (ذی الحجه ۱۳۸۷)، ص ۳۵۳ ـ ۳۶۰٫ ۱۳۸۷: ۲۳ جمادى الاولى، ارسال نامه به سید محمدهادى میلانی. ۱۳۸۸: سفر ۲۵ روزه به ترکیه. ۱۳۸۸: اول محرم، یادداشت شوقى ضیف، استاد مصرى، درباره کتابخانه. ۱۳۸۸: انتشار مقاله دانشمندى فداکار عبدالحسین امینى، نوشته محمدرضا حکیمى، در: آرش، ش ۱۹ (اسفند ۱۳۴۷ شمسى)، ص ۹۴ ـ ۹۶٫ ۱۳۸۸: چهارم ربیع الاول، ارسال نامه به سید محمدهادى میلانى. ۱۳۸۹: درگذشت شیخ آقابزرگ تهرانى، شیخ اجازه علّامه امینى. ۱۳۸۹: ۱۸ رجب، یادداشت اخلاقى علّامه امینى براى میرزا ابوالقاسم حکیم باشى. ۱۳۹۰: ۲۸ ربیع الآخر، درگذشت علّامه امینى در تهران، و دفن در محل کتابخانه امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف. ۱۳۹۰: قصیده سید محمدمهدى خرسان در رثاى علّامه امینى. ۱۳۹۰: انتشار یادداشت رحلتِ یک مجاهدِ بزرگ، در: مکتب اسلام (چاپ قم)، سال ۱۱، ش ۸ (مرداد ۱۳۴۹ شمسى)، ص ۱۴ ـ ۱۶٫ ۱۳۹۰: انتشار مقاله نکاتى تازه درباره مکتبه الإمام أمیرالمؤمنین علیه السلام، در: مکتب اسلام، سال ۱۱، ش ۱۰ (مهر ۱۳۴۹ شمسى)، ص ۶۰ ـ ۶۲٫ ۱۳۹۰: ۲۷ جمادى الاولى، سرودن قصیده «هذا أبی» توسط محمدهادى امینى، فرزند علّامه. ۱۳۹۰: شعبان، نشر قصیده خضر عباس الصالحى در رثاى امینى، در مجله العرفان، مجلد ۵۸، ج ۶، ص ۷۴۴٫ ۱۳۹۰:قصیده حسن طراد در رثاى علّامه امینى

علم دینی چیست؟ آیا علوم انسانی اسلامی وغیراسلامی داریم؟ آیا روش‌های کلامی بر علوم انسانی تاثیر گذاشته است؟ اینها سوالاتی است که حجت الاسلام و المسلمین ترخان ضمن تعریف معنای عام و خاص از علوم انسانی به آنها پاسخ می‌دهد. ایشان با بیان نگاه پیشینی و پسینی به علوم انسانی و بررسی نظرات اندیشمندان این حوزه به یک جمع‌بندی کلی در این زمینه می‌رسد.

در این مصاحبه استاد به مباحثی از جمله وظائف، موضوع، روش و جایگاه علم کلام در حوزه علمیه می‌پردازد. در ادامه به ارائه روش‌های مختلف که در مطالعه کلام جدید و قدیم وجود دارد و ملاک‌های اولویت‌گذاری مسائل کلامی، همچون مسائل مهم خداشناسی (عدل، نبوت و..) می‌پردازد. در خلال بحث با معرفی کتاب‌های مختلف و نافع در این زمینه‌ها به خصوص درمورد کلام جدید و تاریخ شکل‌گیری و تفاوت‌های آن با کلام قدیم می‌پردازد.

در این مصاحبه استاد به صورت اجمالی به مباحثی مانند: تاریخ اجمالی تطور علم کلام، روش مسایل کلامی، چهره‌های شاخص در مناظرات کلامی، آسیب‌شناسی کلام در حوزه امروز می‌پردازد.

این مقاله در صدد بیان این مطلب است که اولاً تعریف فلسفه و کلام چیست؟ و این دو علم در پی پاسخ‌ دادن به چه مسائلی‌اند؟ و ثانیاً چه تفاوت‌هایی بین آنها وجود دارد؟ از این رو در آغاز، علم فلسفه و کلام تعریف می‌‌شود و سپس به تفاوت‌ها و احیاناً تشابه‌های آنها پرداخته می‌شود.

از مجلدات وسائل الشیعه به تصحیح علامه که بگذریم تنها هشت عنوان از هفده عنوان کتاب و رساله ای که به قلم علامه به یادگار مانده، تا کنون منتشر شده است. غالب کتابهای منتشر شده به زبان عربی، پس از مدتی توسط بزرگان و برجستگان حوزوی و غیرحوزوی به فارسی نیز ترجمه شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید عناوین مجموعه کتبی است که از علامه امینی برجای مانده است.