جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آقاى کدیور درباره ادله شرعى ارتداد اشکالاتى را مطرح کرده است; از جمله اشکال به مستند روایى و قرآنى ارتداد و نیز اشکال بر اصل اجراى حدود در عصر غیبت . نویسنده با استفاده از آیات، روایات و دیدگاههاى فقها به نقد آن پرداخته است . در قسمت پایانى مقاله به دیدگاه فقهاى نامدار شیعه درباره مشروعیت اجراى حدود در عصر غیبت پرداخته، از جمله دیدگاه فقیه نام آور شیعه صاحب کتاب گرانسنگ «جواهر الکلام‏» مرحوم محقق نجفى که با قاطعیت تمام از این مشروعیت دفاع کرده و مى‏فرماید مساله ولایت عام فقیه جامع الشرایط و از جمله اختیار اجراى حدود در عصر غیبت‏به اندازه‏اى آشکار است که نیازى به استدلال ندارد و شگفت‏آور است که برخى در این مساله وسوسه مى‏کنند، گویا این دسته، حتى اندکى هم طعم فقه را نچشیده‏اند .

برخي مطالب اين شماره عبارتند از: 1. نيمه روشن / وحيد حياتي 2. فن‌آوري هاي جديد رسانه‌اي و هويت سلمانان / رضا كاوند 3. اروپا، جهاني‌شدن و سرنوشت فرهنگ / در گفت‌وگو با ژان بودريار / برگردان: مقداد مهرابي 4. درباره دانش ‌رسانه‌اي ديني (بخش دوم) / حجت‌الاسلام دكتر هادي صادقي 5. چالش‌هاي پديدآمده به وسيله شبكه‌هاي ديني / هِيدي كمبل / برگردان: رحيم قاسميان 6. نوساختن معناي نظرية‌ فيلم از رهگذر فلسفة كانت/ مليندا شالوكي / برگردان: دكترمحمدسعيد حنايي كاشاني 7. آسمان و زمين (بخش دوم) / سيدحميدرضا قادري 8. درباره دو كتاب: رسانه، زيبايي‌شناسي، فلسفه / سيدحميدرضا قادري

از سال 1357 (1979) که انقلاب اسلامى ایران به پیروزى رسید، نظریه‏پردازان مختلف غرب و شرق درباره آن به تحلیل پرداخته‏اند. در نوع این تحلیلها تلاش شده است تا انقلاب اسلامى ایران در قالب یک یا چند نظریه از نظریات حاکم و رایج در علوم اجتماعى غربى تعریف شود. این نظریات و تحلیلها به‏رغم تفاوت و تنوعشان از چارچوب چند نظریه کلان، از جمله نظریه بسیج منابع (چارلز تیلى)، توسعه نامتوازن (هانتینگتون)، ساختارگرایى (اسکاچ‏پل)، محرومیت نسبى (تدگار)، شیوه تولید اقتصادى (مارکس) و... خارج نمى‏شوند. صاحبان این نظریات، به شدت در تحلیل انقلاب اسلامى ایران با مشکل روبرو هستند و ناگزیرند بسیارى از مؤلفه‏هاى چارچوب نظریشان را هنگام تطبیق بر انقلاب اسلامى نادیده انگارند و حتى خلاف آنها را معتقد شوند. کتاب ایران بین دو انقلاب که با اقتباس از نظریه توسعه نامتوازن هانتینگتون نوشته شده است، از این قاعده مستثنى نیست. نوشتار حاضر، ضمن گزارش مختصر مهمترین دیدگاه‏هاى نویسنده، به بررسى و نقد و تحلیل آن از انقلاب اسلامى ایران مى‏پردازد.

آن روز که نواى «نهضت» از ناى جلودار بلند شد، فاضلان دین‏مدار، به «جنبش» درآمدند. جاى درنگ نبود؛ این بار دشمن؛ نه با توپ و تانک که با سلاح فناورى، هماورد مى‏طلبید. مى‏بایست «نهضت نرم‏افزارى» به پا کرد و در برابر دشمن، ایستاد. اما مبارزه، نیاز به آگاهى دارد؛ باید از علم غربى آگاه بود و از هزار توى دین نیز سررشته داشت تا بتوان در برابر دشمن، سینه سپر کرد. این نوشتار، به بیان مسائل زیربنایى جنبش نرم‏افزارى؛ یعنى رابطه علم و دین و نقل و نقد دیدگاه‏هاى گوناگون درباره آن و تبیین دیدگاه درست مى‏پردازد.

از آن زمان که نهضت نوزایش علمى در غرب، آغاز شد تا به حال، نسبت علوم جدید با دین، همواره مورد بحث واقع شده است. امروزه، نفوذ روز افزون رایانه‏ها، ارتباط اجتناب‏ناپذیرى را بین جوامع دینى و تفکر غرب موجب شده است. کنارگیرى از این حرکت شتابنده، نه تنها حریف را از میدان به در نمى‏کند بلکه بر جرأت او مى‏افزاید اما ناپخته عمل کردن نیز مطلوب نیست. این نوشتار، پس از اثبات اصل ضرورت، راهکارهاى صحیح جنبش نام برده، بررسى شده است.

بررسى مسؤولیتهاى رئیس جمهور در قبال قانون اساسى و نیز نقد و بررسى لایحه اصلاح قانون تعیین حدود وظایف و اختیارات ریاست جمهورى مصوب 1365 موضوع این نوشتار است . از میان پرسشهاى گوناگونى که در ارتباط با این موضوع وجود دارد، موارد زیر مورد توجه قرار گرفته است: 1- مسؤولیتهاى رئیس جمهور در قبال قانون اساسى چیست؟ 2- محدوده مسؤولیت رئیس جمهور در قبال قانون اساسى چقدر است؟ 3- اختیارات رئیس جمهور در اجراى قانون اساسى چیست؟ 4- ضمانت اجراى مسؤولیت رئیس جمهور در جلوگیرى از نقض قانون اساسى چیست؟

غرض از ذکر این مقدمه، پرداختن به سخنانى است که چندى پیش از آقاى دکتر سروش با عنوان «روحانیت ما عوام است نه عوام‏زده» منعکس گردیده است.(2) هرچند محتواى سخنان منتشر شده از ایشان، چیزى نیست که دور از انتظار بوده باشد اما از آن‏جا که مطالب گفته شده، خالى از وجوه مختلف نقد و نظر نیست، به منظور تنویر افکار عمومى و دفاع از اعتقادات دینى و مذهبى، با ذکر برخى از موارد قابل تأمل، به نقد و بررسى آن‏ها مى‏پردازیم.

هر انقلاب نو ظهورى، تحرکات داخلى و خارجى را در پى دارد. اثر بخشى یک انقلاب در سایر مناطق جهان، مى‏تواند از شاخصه‏هاى موفقیت یک انقلاب، محسوب شود. بررسى نقش انقلاب‏اسلامى‏ایران، به عنوان‏اولین داعیه‏دار حکومت‏فقاهتى‏شیعى،در تحولات سایرکشورها، ضرورى به نظر مى‏رسد. کتابى که در این نوشتار، گزارشى از آن را مى‏خوانیم به این موضوع پرداخته است.

یکى از مباحث کلام جدید اسلامى مسأله ختم نبوت است که از میان متفکران مسلمان معاصر، اقبال لاهورى اولین گام را در تبیین فلسفه آن برداشته است؛ بعد از او عده‏اى از متفکران همچون: شهید مطهرى، شریعتى، سروش و دیگران با رهیافتهاى بعضا متفاوت به آن نگریسته‏اند. یکى از این متفکران (دکتر سروش) با تلقیهاى متفاوت به این موضوع پرداخته است؛ که عبارتند از: 1ـ وحى هنوز براى مردم تر و تازه است و گویا بر مردم وحى مى‏بارد. 2ـ دوران وحى سپرى شده و مردم مستغنى از آن هستند و باید به عقل جمعى رجوع کرد. 3ـ با بسط تجربه نبوى دیگر نیازى به تجدید نبوت نیست. این مقاله در صدد است به فرضیه‏هاى یاد شده پرداخته و آنها را مورد تحلیل و بررسى قرار دهد. و با تبیین فرضیه مختار که عبارت است از: کمال دین و مصونیت از تحریف دریچه قابل قبولى بگشاید.

در جهانى که بسیارى جنگ را ساده‏ترین نوع برخورد میان فرهنگ‏ها مى‏دانند، شعار گفت‏وگوى تمدن‏ها داراى زیبایى و جلوه خاصى است . به باور نویسنده، اخلاق را مى‏توان یکى از محوررهاى اصلى این گفت‏وگوها دانست، و البته زمانى این گفت‏وگو نتیجه‏بخش خواهد بود که مساله اخلاق امرى کاملا نسبى قلمداد نشود و از اطلاق قابل توجهى برخوردار باشد . بر این اساس، نوشتار حاضر پس از بیان انواع سه‏گانه نسبى‏گرایى اخلاقى به نقد آنها مى‏پردازد .