جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سینمای مستند به عنوان یکی از ابزارهای بصری و نمایشی قدرت مند عامل مهمی در ارائه موضوع های انسان شناسی و فرهنگی، محسوب می شود. اما فیلم هایی که در تاریخ سینمای جهان و ایران و به طور اختصاصی با توجه به این موضوع ها ساخته شده اند، عرصه ای جداگانه، جهت بررسی و تحقیق را می طلبد. در بررسی فیلم از دیدگاه انسان شناسی، توجه به دو موضوع، ضروری است: جهت گیری فیلم به دیدگاه ها و نظریات و مکاتب انسان شناسی و برخورداری فیلم از فنون هنری و سینمایی.

داستان انسان شناسی

اندیشه دوکرانه

در جستجوی برکت در قرن بیست و یکم؛ برنامه ریزی سیستمی، مسایل توسعه و دانش بومی یاری گری واره سازمانی است سنتی، غیررسمی، کهن و گسترش یافته در اغلب مناطق ایران، با کارکردهای مرکب، که از تلاقی برخی گونه های تعاونی بسیار کهن و ماقبل تاریخی، زاده شده و به خاطر اقتصادی کردن دام داری معیشتی و نیمه معیشتی در زمینه تولید فرآورده های شیری (رساکردن میزان شیر و سازمان دهی روند استفاده بهینه از شیر و نیروی کار و صرفه جویی در این دو عامل) و به خاطر ماهیت شیر و زمینه فرهنگی و تقدس شیر و برآوردن برخی نیازهای اجتماعی – روانی هم وارگان، تا به امروز تداوم یافته است. ظاهرا، همانند دیگر سنت های یاری گری در جوامع محلی ایران، واره نیز راه حلی اجتماعی و فرهنگی برای استفاده مشارکتی (و با بهره وری بالاتر) از منابع بوده است. طرز کار واره، به طور ساده و خلاصه، چنین است که در طول فصل شیردهی دام، تعدادی از زنان دام دار، شیرهای اندک خود را به نوبت «یک کاسه» می کنند. یک کاسه کردن شیرهای اندک به فرد فرد دامداران خرد اجازه می دهد که محصولات لبنی مورد نیاز خود را تولید کنند. البته این توصیفی بسیار «ساده شده» از واره است کما این که جنبه های اجتماعی و فرهنگی واره، مانند مراسم افتتاح واره، مقررات و قواعد گردش شیر، معیارها و روش های اندازه گیری شیر، ملاحظات جدی در انتخاب هم وارگان و غیره که در کتاب واره به تفصیل آمده است. نشان گر تنوع و گوناگونی وسیعی (در تمامی این زمینه ها) در میان واره های مطالعه شده سراسر کشور است ...

یکی از مباحث بسیار رایجی که از یونان باستان تا دوره اسلامی و حتی تا امروز درباره دین ایران باستان، مزداگرایی، وجود داشته است، بحث درباره وجود یا عدم وجود نوعی دوگانه انگاری میان خدای نیکی و خدای شر در این دین به مثابه محور اساسی آن بوده است. در این مقاله نویسنده ابتدا از قرن هجدهم و نظرات اسقف آنگلیکان آکسفورد، تامس هاید، بحث خود را آغاز می کند. هاید تلاش کرد با آنچه توانسته بود درباره دین زرتشت با اتکا به متون پراکنده و روایت های موجود در ابتدای شرق شناسی به دست بیاورد به این نتیجه برسد که دوگانه انگاری زرتشتی نه ماهیتی دینی بلکه ماهیتی فلسفی داشته است. بعدها آنکتیل دوپرون در سال 1762 دست نوشته هایی را به کتابخانه سلطنتی فرانسه تقدیم کرد که در حقیقت نه بخش هایی از اوستا بلکه تکه هایی از سنت های شفاهی مزدایی بودند. متونی که در آنها مساله دوگانه انگاری به صورت نابرابری به چشم می خورد. در حدود سالهای 1860 لغت شناس آلمانی مارتین هوگ به این نتیجه رسید که زرتشت شخصیتی تاریخی بوده است که طرفدارانش عامل "تخریب" دین او به یک دوگانه انگاری و یا یک چندخداگرایی سلسله مراتبی بوده اند. بر خلاف هوگ، جیمز دارمستتر که نخستین بار اوستا را به زبان فرانسه ترجمه کرد، بر آن بود که مزداگرایی یک دین اساسا دوگانه انگار است که خود از یک دین باستانی تر و یک سنت اسطوره ای هندوایرانی چندخداپرستانه ریشه گرفته است. در این مقاله نویسنده ضمن بررسی این استدلالها بر پایه متون اوستایی، موضوع را در قرن بیستم دنبال کرده و از جمله به نظرات اندیشمندانی چون هننینگ، گرشویچ، نیولی و ... درباره این موضوع می پردازد و سرانجام بحث خود را با تاملی طولانی و تطبیقی بر مفهوم هزاره ها در دین زرتشت (که به عقیده او کمتر به آن توجه شده است) بر پایه متون مزدایی و یونانی و رابطه عمیق این مفهوم با دوگانه انگاری در این دین، به نتیجه می رساند. اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی در بخش انگلیسی قابل رویت است.

این مقاله به معرفی کبوترخانه ها به عنوان سازه ای چند منظور در نظام کشاورزی سنتی ایرانی می پردازد. در این مقاله به برخی از فنون ساخت کبوترخانه ها اشاره می شود و کارکردهای کبوترخانه ها – به مثابه یک فناوری برآمده از فرهنگ ایرانی – در برآوردن نیازهای انسانی در محدودیت های محیطی و اقلیمی مورد تدقیق قرار می گیرد. هم چنین در این مقاله تلاش می شود با مرور ادبیات مربوط به کبوترخانه ها پاسخ های تقریبی برای برخی از پرسش ها ارائه گردد. یافتن پاسخی برای خاست گاه تمدنی کبوترخانه ها و قدمت تاریخی آنها نتایجی را در برداشته که گمانه زنی ما را قریب به یقین نموده است و توانسته ایم برای یکی از پرسش های اساسی پژوهش گران در این زمینه پاسخی هر چند موقت ارائه نمائیم. در این ارتباط پژوهش گر خود را بی نیاز از پژوهش های انجام شده در دیگر کشورها ندانسته و در حد توان اطلاعاتی در این زمینه گردآوری نموده است. نمونه کبوترخانه های مورد مطالعه نیز از شهر اصفهان و حومه آن انتخاب شده است.

استاد چراغعلی اعظمی سنگسری در سال 1303 شمسی در یکی از خانواده های اصیل خیلخون سنگسری به دنیا آمد و در دامان پدر و مادری فرهنگ دوست و در ییلاق های سرسبز و دامنه کوه های البرز مرکزی، میان مردمان غیور ایل سنگسری رشد و نمو پیدا کرد و توانست با تلاش های خود به مدارج بالایی در مجامع بین المللی علمی دست یابد. او با خط و زبان فارسی میانه (پهلوی) آشنایی کامل داشت و با زبان فارسی کهن و خط میخی مربوط به زمان هخامنشیان نیز آشنا بود و واژه نامه خط میخی را به عنوان راه گشای خط میخی به صورت زیراکس منتشر کرد. او هم چنین خط کوفی را نیز به سهولت می خواند. به ایران شناسی و ایران و به خصوص خود، سنگسر به معنای واقعی کلمه عشق می ورزید و در این زمینه ها مطالعات و تحقیقات بسیار وسیعی انجام داده بود که گواه این مدعا، آثار بزرگی است که از خود بر جای گذاشته است ...

مقاله حاضر می کوشد بخشی از نتایج یک پیمایش انجام شده را که ناظر بر مقایسه وجهه نظرات دو گروه از مرتع داران عضو نظام های بهره برداری سنتی و مرتع داران عضو طرح ها و تعاونی های مرتع داری در استان های آذربایجان شرقی و کردستان است، در پرتو نظریه عناصر خرده فرهنگ دهقانی ارائه نماید. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با کاربرد تکنیک پرسش نامه هدایت شده از 359 نفر مرتع دار (186 نفر در استان آذربایجان شرقی و 173 نفر در استان کردستان) عضو نظام بهره برداری سنتی طرح مرتع داری و هم چنین تعاونی مرتع داری، از مجموع 4503 مرتع دار (1736 نفر در کردستان و 2767 نفر در آذربایجان شرقی) و به طریق نمونه گیری طبقه ای بر اساس امتیازبندی با دقت احتمالی مطلوب (d=%5) و ضریب اطمینان 95% (t=1.96) جمع آوری گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این دو گروه از حیث وضعیت اجتماعی اقتصادی و برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی نظیر پایین بودن سطح توقعات، آرزوها و خواسته ها، پایین بودن احساس خود اثربخشی، پایین بودن انگیزه اقتصادی، فقدان هم دلی، پایین بودن درجه نوآوری و نوپذیری، پایین بودن میزان نیاز به موفقیت (N-Ach) و نهایتا ترجیح منافع آنی به منافع آتی، تفاوت معنی داری دارند. با این وصف در باب برخی از عناصر خرده فرهنگ دهقانی نظیر درجه فاتالیسم، میزان بی اعتمادی در روابط شخصی و میزان تصور خیر محدود، دو گروه تفاوت معنی داری را نشان ندادند. نتایج حاصل از پژوهش فرضیه اصلی تحقیق، مبنی بر این که نوع عضویت و گرایش به عضویت و گرایش به عضویت در نظام های بهره برداری مدرن، نظیر عضویت در طرح ها و تعاونی های مرتع داری و نیز تفاوت مرتع داران در پایگاه و وضعیت اجتماعی – اقتصادی بر برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی موثر است، را تایید می کند. با این وصف این نتایج تفاوت معنی داری را در دو گروه مذکور از حیث میزان فاتالیسم، بی اعتمادی در روابط شخصی وتصور خیر محدود، نشان نمی دهند.

دانشمندان بسیاری زاده شده اند، عمری سپری کرده و درگذشته اند؛ انسان های واقعی و ارزنده ای نیز بوده اند که بخشی از عمر جهان را به خود اختصاص داده اند. اما، کم بوده اند آن هایی که هم دانش مند بودند و هم انسان. احمد تفضلی یکی از این نوادر بود. با علمی سرشار و وجدانی آگاه. سخن را با متنی به زبان پهلوی به نام اندرز پوریوتکیشان آغاز کنیم که می گوید: هر انسانی به سن تشخیص برسد باید بداند که: من کیستم؟ از کجا آمده ام؟ به کجا می روم؟ از کدام پیوند و تخمه ام و خویش کاری من در گیتی چیست؟ احمد تفضلی نیز از آن هایی بود که از سال های جوانی به تمیزی رسیده بود که بداند کیست، تعلق اش را به این سرزمین بزرگ می دانست، به گوهر ایرانی اش آگاه بود و خویش کاری خویش را از سال ها پیش برگزیده بود ...

جمعیت طوایف مختلف بلوچستان در سال 1292 هجری قمری