جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اکثر زبان‌های طبیعی اسم‌های عام به دو رده‌ی شمار و ناشمار تقسیم می‌شوند. میان این دو رده از اسم‌ها هم تمایز نحوی برقرار است و هم تمایز سمنتیکی. در این میان اما یک تمایز نحوی بارزتر از دیگران است: اسم‌های شمار می‌توانند با معرّف‌های عددی همراه شوند. برای مثال، در زبان فارسی می‌توان از «دو دلفین» یا «سه درخت» سخن گفت، اما واژه‌هایی همچون «برنز» یا «آب» را نمی‌توان بدین‌سان شمرد. در سویه‌ی سمنتیکی، بنابر تفسیر شیئی، یک شیء متفرد—یعنی یک دلفین—می‌تواند جمله‌ی «x دلفین است» را صادق گرداند. اما—دست‌کم در اغلب موارد—جمله‌ی «x آب است» را یک شیء متفرد صادق نمی‌کند، بلکه «جمعی» از ذرّه‌ها، قطره‌ها، مولکول‌ها و به‌مانند‌آن است که چنین نقشی را برعهده دارند. پرسش محوری این است که سرشت این «جمع» چیست: آیا این «جمع» یک مجموعه‌ی انتزاعی است یا یک کل انضمامی متشکل از اجزاء؟ براین‌اساس، دو رویکرد مبتنی بر نظریه‌ی مجموعه و پارشناسی (نظریه‌ی جزء و کل) وجود خواهد داشت. در نوشتار کنونی نخست دشواری‌های پیش‌روی هر دو رویکرد را بررسی کرده‌ایم و سپس نشان داده‌ایم که رویکرد مبتنی بر پارشناسی با قدری جرح‌و‌تعدیل می‌تواند از پس چالش‌های پیش‌رو برآید.

حمل از جمله ابزارهای اصلی در تحلیل های منطقی به حساب می آید. در میان اقسام حمل، حمل شیء بر خود در فلسفه اسلامی مورد نقد و نظرهای فراوانی قرار گرفته است. از جمله این نقد و نظرها چیزی است که می توان با ادبیاتی پساصدرایی آنرا حمل اولی انگاری و یا حمل شایع انگاری حمل شیء بر خود دانست و یا می توان با ادبیاتی مرتبط با منطق جدید آن را اینهمانی انگاری حمل شیء بر خود خواند. اما اگر در آراء پیشینیان به دقت توجه شود، آنگاه می توان دریافت که نمی توان به سادگی حمل شیء بر خود را ذیل هیچیک از عناوین حمل اولی، شایع و یا اینهمانی منطق جدید قرار داد. در مقاله حاضر سعی می شود تا نشان داده شود که چگونه هر یک از برداشته های مزبور از حمل شیء بر خود با مشکلاتی مواجه است. در تحلیل ها از تمایز دو مؤلفه «ما به الاتحاد» و «ما به التغایر» در حمل که معمولاً به عنوان محک و معیار در مباحث فلاسفه اسلامی در مورد حمل پذیرفته شده است، استفاده می شود.