جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عدم حجیت خبر واحد، یکی از مشهورترین مبانی ابن‌ادریس در علم اصول است. بنابر اعتقاد ابن‌ادریس، روایاتی که به حد تواتر نرسد یا خالی از قرینه باشد، از آن‌رو که علم‌آور نیستند حجت نمی‌باشد. ایشان نه فقط به این نظر اعتقاد دارد، بلکه این مبنا را جزء ضروریات فقه امامیه می‌داند. به همین دلیل است که آرا و شیوه فقاهت ابن ادریس، با سایر فقها تفاوتی محسوس دارد و حتی باعث می‌شود که در بسیاری موارد، حکم به فتوایی شاذ و نادر دهد. این مبنا موجب شده است تا برخی از فقها عمل نکردن به اخبار اهل‌بیت را به ایشان نسبت دهند. اما رسیدن به این نکته که ایشان به طور مطلق، هر نوع خبر واحدی را انکار کرده است نیازمند واکاوی نظریات ایشان در ابواب مختلف فقه و اصول می‌باشد تا در خلال آن، علل و انگیزه‌های ابن‌ادریس در رویکرد به چنین نظریه‌ای، میزان تأثیر این نظریه در شیوه فتوا دادن ابن‌ادریس و آثار قول به عدم حجیت خبر واحد در اندیشه وی نیز مورد ارزیابی و تحقیق قرار گیرد.

سخن گفتن از «عقل» و اعتباریت آن در کشف احکام‌ شرعی، دشوار و چه‌بسا ناممکن است. اما با پژوهش در آرا و سخنان اندیشمندان اسلامی، می‌توان دریافت که: ارزش، حجیت و سندیت «عقل»، مورد اتفاق است؛ یعنی در اصل ارزشمندی عقل، تأثیر و کارایی آن، در شناخت واقعیت‌ها، و تمیز درستی از نادرستی‌ها در ابعاد گوناگون اعتقادی، عبادی، فردی، اجتماعی و... اتفاق نظر است. تفاوت دیدگاه در این است که آیا عقل در کنار شرع و پیامبر| قرار دارد، یا جایگاهی فروتر از آن دارد؟ در واقع، گفت‌گو در باب گستره عقل است که توافق دیدگاه وجود ندارد، و در هندسه معرفتی اندیشمندان اسلامی در این حوزه، سه‌ دیدگاه مطرح است که عبارتند از: نگاه‌ افراطی، نگاه‌ تفریطی و نگاه‌ اعتدالی.