جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فخر رازی از کسانی است که قیاس را از مصادر تشریع دانسته و برای اثبات آن در کتب خویش استدلال نموده است. ایشان از جمله کسانی است که بر حجیت قیاس مفصل استدلال نموده و یکی از ادله‌ای که بر حجیت قیاس مطرح کرده قرآن کریم است. در دو کتاب تفسیر کبیر و المحصول خویش از قرآن چندین آیه را بر حجیت قیاس بحث نموده است. ما در این نوشتار حجیت قیاس را از منظر قرآن در دیدگاه فخر رازی بررسی نموده و به سه آیه پرداخته‌ایم. از آیات قرآن کریم فقط یک آیه را در کتاب المحصول بحث نموده است و آن عبارت «فاعتبروا یا أولى الأبصار» در آیه دوم سوره حشر است. اما در کتاب التفسیر الکبیر خود چندین آیه را بررسی نموده است. هیچ یک از آیات، مدعای فخر رازی را اثبات نکرده و استدلال ایشان مخدوش است.

عدم حجیت خبر واحد، یکی از مشهورترین مبانی ابن‌ادریس در علم اصول است. بنابر اعتقاد ابن‌ادریس، روایاتی که به حد تواتر نرسد یا خالی از قرینه باشد، از آن‌رو که علم‌آور نیستند حجت نمی‌باشد. ایشان نه فقط به این نظر اعتقاد دارد، بلکه این مبنا را جزء ضروریات فقه امامیه می‌داند. به همین دلیل است که آرا و شیوه فقاهت ابن ادریس، با سایر فقها تفاوتی محسوس دارد و حتی باعث می‌شود که در بسیاری موارد، حکم به فتوایی شاذ و نادر دهد. این مبنا موجب شده است تا برخی از فقها عمل نکردن به اخبار اهل‌بیت را به ایشان نسبت دهند. اما رسیدن به این نکته که ایشان به طور مطلق، هر نوع خبر واحدی را انکار کرده است نیازمند واکاوی نظریات ایشان در ابواب مختلف فقه و اصول می‌باشد تا در خلال آن، علل و انگیزه‌های ابن‌ادریس در رویکرد به چنین نظریه‌ای، میزان تأثیر این نظریه در شیوه فتوا دادن ابن‌ادریس و آثار قول به عدم حجیت خبر واحد در اندیشه وی نیز مورد ارزیابی و تحقیق قرار گیرد.