جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه امامت و ولایت مبتنی بر آیات قرآن و احادیث نبوی و علوی و ولوی است که با نگاه‌ درون دینی قابل دسترسی و اثبات است و یک ضرورت عقلانی- معرفتی و به منزله استمرار نبوت و رسالت است که با رویکردی «برون‌ دینی» قابل تبیین و دفاع معقول و منطقی و مبرهن است و همچنین یکی از ضروریات «فطرت» و باطن شریعت است. لذا امامت و ولایت نظریه‌ای قدسی، اصلی و کلامی است نه عرفی، ‌فرعی و فقهی، هرچند که دارای ساحت‌های اعتقادی، اخلاقی، معنوی و احکامی- فقهی است که عهده‌دار تفسیر دین، صیانت از شریعت، اقامه حدود الهی و عدالت اجتماعی و هدایت فکری و معنوی است و «امامت و ولایت» عامل اکمال دین و اتمام نعمت الهی و اسلام مورد رضایت خداست که عهد الهی و امر خدایی است و دارای شرایط حقیقی از قبیل عصمت، علم به معارف و احکام و سیاست و معنویت، تنصیصی بودن، افضلیت عملی و علمی و ... می‌باشد و با تکیه بر آنها می‌توان نظریه‌های رقیبی چون انتخابی یا شورایی بودن، خلافت به معنای رهبری سیاسی فقط و عدم حجیت سنت و سیره امام و رهبری را نقد عقلانی- تاریخی نمود که در نوشتار حاضر از راه عقل و نقل و رهیافت‌های تاریخی و جامعه‌شناختی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است.

در این مقاله رزق از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که در ابتدا به پرسش‌هایی از این دست پرداخته شده است که معنی رزق چیست و رازق کیست، واجب نمودن روزی مخلوقات توسط خدای متعال به چه معناست، و آیا روزی به اندازه کافی برای همه وجود دارد؟ سپس از نقش انسان در کسب روزی و مقدر شدن و تقسیم روزی به دست خداوند و عوامل گسترش و محدودیت رزق، بحث شده است. در بخش‌های بعدی به مسائلی چون، روزی بی حساب به چه معناست؟ و مقصود از بودن رزق در آسمان چیست؟ رزق طیب چیست؟ آیا آنچه از راه حرام بدست می‌آید رزق است؟ پرداخته می‌شود و بخش نهایی به این پرسش اختصاص یافته است که آیا زیادی رزق در انسانها عامل طغیان و سرکشی آنها است؟

مدیریت اسلامی از الزامات جامعه اسلامی می‌باشد، بنابراین جامعه اسلامی نیازمند مدیریتی است که با الگوهای اسلامی مطابقت کند و بتواند در خدمت جامعه اسلامی باشد. هر مکتبی مدیریت را به گونه‌ای تعریف کرده است و انتظارات مشخصی از آن دارد. دین اسلام نیز نگاهی خاص به مدیریت دارد و معیارهایی را برای آن برشمرده است. با جستجو در آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین (ع)، می‌توان معیارها و بینش اسلام نسبت به مدیریت را شناخت. در این مقاله تلاش شده‌است تا بینش اسلام پیرامون مدیریت شناسانده شود.

از منظر قرآن، خالق هستی تاج کرامت بر سر آدمی نهاده، وی را جانشین خود در زمین معرفی کرده است. پرسش تحقیق این است که معیارهای انسانیت در قرآن، با تاکید بر تفسیر المیزان، کدامند؟ در آموزه‌های قرآن، از مثلث معیار سخن رفته است: ایمان، عمل صالح و علم. مس وجود آدمی تنها با کیمیای ناب ایمان و عمل صالح به زر تبدیل خواهد شد و آمیختگی آن دو با علم، بر رفعت درجات معنوی انسان خواهد افزود. در منطق قرآن، علم، در صورتی، معیار انسانیت است که بر "خشیت" عالم بیافزاید. اضلاع این مثلث تنها در یک تعامل منطقی و متعادل با یکدیگر می‌توانند یک انسان کامل، مطابق با معیارها و استاندارد‌های قرآنی را رقم بزنند. نتیجه تحقق معیار‌های یاد شده، دستیابی به حیات طیبه در دنیا و سعادت و نیکبختی در آخرت خواهد بود.

مسئله شر و راز افرینش آن از گذشته دور، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. این مسئله در تمام ادیان و مکاتب فلسفی به طریقی مطرح شده است و هر یک بر اساس جهان بینی خاص خود درصدد پاسخ بر امده اند. این مسئله، پس از ورود به عالم اسلام به شکل جدی تری به آن پرداخته شده است و فلاسفه اسلامی در سایه معارف قرانی و آموزه های اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، بهترین تفسیر را برای معضل دیرینه بشر ارائه داده اند. پژوهش حاضر در نظر دارد، پس از تبیین معنا و مفهوم شر، فلسفه و اسرار خلقت شرور از سخنان پر بار امام علی (ع) استخراج و روایات متناسب با آن بیان شود.

یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که با بحران‌های متعدد اخلاقی مواجه‌اند از توجه جدی به این امر مهم غافلند و این در حالی است که آیات قرآنی و احادیث شریفه، مصاحبت با نیکان را سخت مورد توجه قرار داده و در متون عرفانی نیز انعکاسی وسیع یافته است. در این نوشتار تحلیلی تلاش شده است که جایگاه و اهمیت مصاحبت و مجالست در متون دینی و عرفان اسلامی مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.

بسیاری از محققان از جمله مشایخ صوفیه در طول تاریخ، تعاریف متعددی از عرفان و تصوف ارائه کرده‌اند. نخستین تعریف از آنِ معروف کرخی (وفات: 200 هـ. ق) می‌باشد. نیکلسون در پیدایش و سیر تصوف 78 تعریف از تصوف، ذکر کرده است که البته این تعاریف تنها از سه کتابِ (تذکره الاولیاء، رساله قشیریه و نفحات الانس) برگرفته شده‌اند و هیچ کدام آن طور که باید جامع و مانع نیستند. به نظر می‌رسد در این میان، دکتر شفیعی کدکنی تعریف کامل و جامع‌تری را ارائه داده است. بنابر تعریف ایشان «تصوف حاصل برخورد هنری است با مذهب». در این مقاله به عنوان ارائه نمونه‌ای از مصادیق این تعریف، پس از شرح و توضیح «برخورد هنری» و «تبیین هنری»، تعدادی از آیات و احادیثی که در تمهیداتِ عین القضات همدانی (وفات: 525 هـ. ق) مورد برخورد یا تبیین هنری واقع شده است بررسی و تحلیل شده تا مشخص گردد عین القضات در استفاده از آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار علیهم السلام چه کرده است، برخورد هنری و یا تبیین هنری؟

سکولاریسم را به دنیاگرایی یا دنیاپرستی ترجمه کرده‌اند. سکولاریسم، به معنای نگرش دنیوی داشتن به ساحت‌های حیات انسانی از قبیل حکومت، فرهنگ، اقتصاد، اجتماع و... است. عصاره تعاریف سکولاریسم در بندهای ذیل خلاصه می‌شود: حذف دین از متن جامعه، عطف توجه آدمیان به مسائل بشری، جلوگیری از تبدیل دین به امری اجتماعی، توجیه رفتارها بر اساس قدرت انسانی نه خدایی، خلع ید نیروهای غیبی از جهان مادی و سلب تقدس آنها و مبنا قراردادن مبانی عقلانی و فایده‌گرایی در تصمیم‌گیری‌ها. هدف این نوشتار تبیین اندیشه سکولاریسم و دیدگاه قرآن پیرامون این موضوع می‌باشد. قرآن کریم، حکومتی مانند حکومت لائیک را نمی‌پذیرد و اندیشه سکولاریستی به طور اساسی با آیات آن تضاد دارد و نمی‌توان تز سکولاریستی و لائیکی را همسو با مفاهیم قرآنی و سنت نبوی دانست. از دیدگاه قرآن دنیا گذرا است و نباید هدف قرار بگیرد و تمامی تلاش‌ها باید در جهت ساختن آخرت صورت گیرد.

رخداد سقیفه بنی ساعده، واقعه سال 11 هجری در تاریخ و فرهنگ اسلام ضمن اثرپذیری از واقعیات جامعه اسلامی آن روز توانسته باعث تحولاتی ژرف در ادامه روند و مسیر تمدن و فرهنگ اجتماعی مسلمانان شود. این پدیده تاریخی از منظرهای متنوعی مورد کندوکاو پژوهشگران قرار گرفته است، گروهی آن را واقعه ای غیر مترقبه و بدون پیش زمینه خاص دانسته و دسته دیگر، ضمن پر اهمیت خواندن این پدیده تاریخی اسلام، مدعی اند که کودتای سقیفه با مقدمه چینی جمعی از انصار مدینه طراحی شد که تنی چند از مهاجرین بدون برنامه ریزی قبلی در ان اجتماع حضور یافته و روند واقعه را به نفع خود خاتمه دادند. در این نوشتار برانیم تا با ارائه مستندات تاریخی که اغلب از منابع اهل سنت ارائه خواهد شد این فرضیه را اثبات نمائیم که واقعه سقیفه با یک برنامه ریزی دقیق که از مدتها قبل طراحی شده به اجراء در آمده است.

اکتناه وجودی فاطمه زهرا (س) چنان است که معرفتِ به آن انسانِ کامل از نوع سهل و ممتنع است، سهولت دستیابی به چنین معرفتی به دلیل فراوانی فضائل و صعوبتش به جهت عمق و ژرفای غیر قابل غوص و وصول است.همین معنا را در این مقاله بر اساس رهیافت‌هایی چون وجود شناسی، معرفت شناسی و جامعه شناسی مورد بحث قرار می‌دهیم و بر اساس معارف « ثَقلین» و آموزه‌های قرآنی، نبوی، علوی و ولوی به تبین کمالات حقیقی فاطمه زهرا (س) همچون حجت بودن خداوند بر ائمه (ع)، همتایی علی (ع)، مظهر پیامبر (ص) بودن، حقیقت کوثر، ولایت در امور عامه و عبودیت و اخلاص وجودی او در برابر معبود حقیقی و محبوب راستین و آنگاه به کمالات حقوقی‌اش چون دُخت نبّی، زوج ولیّ و امّ الائمه (ع) بودن اشاره شده است تا کمالات حقوقی‌اش نیز با تکیه بر کمالات حقیقی آن حضرت تفسیر گردد. البته به شناخت حدی و رسمی آن انسان کامل «ملکوتی الحدوث وملکوتی البقاء» نیز پرداخته می‌شود تا الگوی جاودانه همه انسان‌های شایق کمال و مشتاق کوی وصال و خواهان سُرور و سعادت و سَرْوَری در جنبه‌های علمی و عملی، فردی، خانوادگی و اجتماعی قرار گیرد.