جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: هدف از مقاله تبیین حقیقتِ عرفان از حیث نظری و عرفانِ حقیقی از حیث عملی و داوری در خصوص ریشه‌ها و منابع تولید دانش عرفان در دو دانشِ عرفان نظری و عملی از حیث تاریخی و اثبات و ایضاحِ منابع وحیانی در پیدایش و گسترش عرفانِ اصیلِ اسلامی است. روش: آیه الله مصباح یزدی با وقوف به تاریخ پیدایش و گسترش و همچنین صادق و کاذب بودن عرفان اسلامی، آن را با نگاه فیلسوفانه از دو زاویه نگرشِ معرفت‌شناسی اول و دوم مورد نقد و بررسی قرار داده. با عنایت به این فرضیه که استاد مصباح عرفان را معرفتِ شهودی حق‌تعالی که از منابع وحیانی سرچشمه گرفت و هدف از آن قرب وجودی به خدای متعال و نیل به لقای رب با چشمِ دل است و درعین حال منتقد و نه مخالفِ عرفان اسلامی مصطلح به‌ویژه تصوف فرقه‌ای بود، این پرسش خودنمایی می‌کند که عرفانِ اسلامی در اندیشه و آثار استاد مصباح چیست و چگونه است؟ در نوشتار حاضر با روشِ توصیفی، عقلی و نقلی پاسخ پرسش یاد شده داده شد. یافته‌ها: یافته‌های نوشتار حاضر براساس مبنا و متد علامه مصباح یزدی عبارت بود از: 1- عرفان اسلامی اصیل و مستقل بوده و ریشه در نصوص دینی و کتاب و سنت دارد 2- در عرفان اسلامی اعم از نظری و عملی خطاهای معرفتی و لغزش‌های سلوکی در اثر انحراف، تحریف و بدعت در آن‌ها راه یافت 3- راه رهایی از خبط و خطاهای معرفتی و سلوکی بازگشت به قرآن و عترت و رفتن در راه اهل‌بیت علیهم‌السلام است 4- عرفان اسلامی برگرفته از کتاب و سنت دارای شاخصه‌هایی مانند مطابقت با فطرت، همه‌جانبه بودن و شریعت محوری است 5- نسخه جامع و کاملِ سلوکی در آیات، احادیث، ادعیه و سیره معصومین(ع) وجود دارد و نیازی به نسخه‌های وارداتی و خودساخته نیست. بدین‌جهت استاد در جستجوی عرفان اسلامی از طریق قرآن و عترت(ع) بوده‌اند. نتیجه‌گیری: با عنایت به هدف، روش و یافته‌هایی که یاد شد، نتیجه این است که: عرفان اسلامی وارداتی و بیگانه نبوده و شباهت خانوادگی معارف و مسائل آن با دیگر عرفان‌ها در ادیان و مکاتب الهی و بشری، دلیل اخذ این از آن‌ها نبوده و نیست. از سوی دیگر عرفان اسلامی ازلحاظ ریشه انسانی، فطری، ازلحاظ دانشی، برهانی و ازلحاظ باید و نبایدها و دستورالعمل‌ها شریعت مدارانه و معیارهای سنجش صواب و خطای آن 1. قرآن و عترت 2. عقل سلیم بود.

هدف: برای ساخت تمدن نوین اسلامی مبتنی بر دانش بومی و اسلامی، تقسیم‌بندی علوم برخلاف سایر تقسیم‌بندی‌هایی که با نگاهی پسینی به موضوع، روش و غایتِ دانش‌های موجود انجام شده است، باید با نگاهی پیشینی به معلم حقیقی آن یعنی خداوند علیم صورت پذیرد. هدف این پژوهش ارائه طرحی پیشینی برای تقسیم‌بندی علوم بود. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای مبتنی بر روش اجتهادی و تحلیل عقلی سامان‌یافته است. یافته‌ها: تفکر عمیق در ساحات حیات با هدف کشف، خلق، تغییر، مدیریت، کاربرد و تعالی آن در راستای معنایابی و معناسازی زندگی خوشایند، علاوه بر جهت‌مندی ما را به دسته‌بندی جدیدی از علوم رهنمون می‌سازد. نتیجه‌گیری: مدل مفهومی حلزونی دانش با تقسیم‌بندی شش‌گانه علوم به کشفی، تولیدی، تغییری، مدیریتی، کاربردی و متعالی؛ و مدل میانجی دانش در جهت ساختار اجرایی تولید علم در سه بستة علوم اندیشگاهی، دانشگاهی و کاربستی، برای تمدن نوین اسلامی پیشنهاد شد.

هدف: این تحقیق با هدف تبیین ساده‌سازی در مدرسه صالح انجام شد. روش: در این تحقیق از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد و 11 نفر از متخصصان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای انتخاب نمونه از شیوه نمونه‌‌گیری هدفمند استفاده شد. ابزار پژوهش مصاحبه نیم ساختاریافته بود. برای اطمینان از اعتبار داده‌ها از روش‌هایی مانند بررسی مداوم داده‌ها، تحلیل هم‌زمان، بازخورد به مصاحبه‌شوندگان و بازنگری ناظری استفاده گردید. یافته‌ها: بعد از رفت‌وبرگشت‌هایی که میان داده­ها، مفاهیم و مقوله­ها صورت گرفت، مشخص شد که 2 مقوله­ی ارتباط تجربیات مدرسه با تجربیات واقعی حیات طیبه و پرهیز از آموزش تصنعی و غیر‌واقعی به‌عنوان ابعاد، 3 مقوله‌ی پرهیز از آموزش یک‌طرفه، پرهیز از حافظه‌محوری و انتقال اطلاعات، پرهیز از عدم توجه به تفکرات معنادار و عمیق به‌عنوان ملاک‌های بعد پرهیز از آموزش تصنعی و غیر‌واقعی و 4 مقوله‌ی اولیه تناسب تجربیات مدرسه با زندگی واقعی، یادگیری موقعیتی و مساله‌محور، همراهی کار و دانش و پرورش مهارت‌های زندگی واقعی به‌عنوان ملاک‌های بعد ارتباط تجربیات مدرسه با تجربیات واقعی حیات طیبه خود را در داده‌ها نمایان می‌سازد. نتیجه‌گیری: متصدیان آموزش و پرورش می‌توانند برای تحقق ساده‌سازی در مدارس، نتایج این تحقیق را مبنای کار خود قرار‌دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیر روایت درمانی مسیر شغلی بر ارتقاء تأمل بر پروژۀ زندگی و حس پیوستگی در دانشجویان فارغ‌التحصیل دختر دانشگاه حضرت معصومه(س) بود. روش: طرح پژوهش، نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون – پس‌آزمون و گروه کنترل بود. جامعۀ پژوهش شامل کلیه دانشجویان فارغ‌التحصیل در مقطع کارشناسی در طی سال‌های تحصیلی 1398-1399 بودند. تعداد30 نفر از فارغ‌التحصیلان داوطلب که نمره‌ای کمتر از نقطه برش در مقیاس تأمل بر پروژۀ زندگی و مقیاس حس پیوستگی کسب کردند انتخاب و بر اساس نمونه‌گیری تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هرکدام با 15نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش 9جلسه هفتگی( هر جلسه90دقیقه ) روایت درمانی مسیرشغلی ککران (1997) را دریافت کردند اما گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکردند. داده‌های پژوهش با استفاده از مقیاس تأمل بر پروژۀ زندگی و مقیاس حس پیوستگی پیش از شروع مداخله و پس‌ازآن، از افراد هر دو گروه آزمایش و کنترل جمع‌آوری شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری 23-SPSS و روش تحلیل کواریانس چند متغیره تحلیل شد. یافته­ ها: نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد روایت درمانی موجب افزایش تأمل بر پروژۀ زندگی و حس پیوستگی می‌شود. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که روایت درمانی مسیر شغلی می‌تواند به‌عنوان روش مداخله‌ای مناسب برای ایجاد حس طرحمندی در فارغ‌التحصیلان با محوریت تأمل بر پروژۀ زندگی و حس پیوستگی به کار رود.

هدف: هدف پژوهش بررسی وضعیت موجود ماهیت عناصر ده‌گانه برنامه درسی معارف اسلامی از دیدگاه دانشجویان و استادان دروس معارف اسلامی بود. روش: رویکرد پژوهش کمی بود. پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ روش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان نیمسال هشتم مقطع کارشناسی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور و استادان دروس معارف اسلامی بودند. حجم نمونه دانشجویان بر اساس روش نمونه‌گیری طبقه‌ای و جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان با اعمال ضریب یک و نیم 535 نفر و حجم نمونه استادان 214 نفر بودند. ابزار اندازه‌گیری دو پرسشنامه محقق ساخته دانشجویان و اساتید بود. برای محاسبه روایی محتوایی ابزارها از روش CVR یا ضریب لاوشه استفاده شد و میزان روایی ابزارها به ترتیب 89/0 و 78/0 محاسبه شد و برای محاسبه پایایی ابزارها از آزمون الفای کرونباخ استفاده شد و میزان پایایی ابزارها به ترتیب 86/0 و 81/0 محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و آزمون نرمال بودن توزیع داده‌ها (کالموگروف-اسمیرونف) و آزمون t تک گروهی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد از دیدگاه دانشجویان و استادان وضعیت موجود ماهیت عناصر ده‌گانه برنامه درسی پایین‌تر از حد متوسط و در حد خیلی ضعیف بود. نتیجه‌گیری: با شناسایی وضعیت موجود همه عناصر برنامه درسی ضمن به دست آوردن تصویری واقع‌بینانه از گذشته و حال، می‌توان وضعیت مطلوب عناصر برنامه درسی را در آینده ترسیم نمود.

زمینه و هدف: رویارویی و مواجهه مسلمانان با علوم‌جدید که منشأ آن در غرب می‌باشد در دیدگاه اندیشمندان‌اسلامی اشکال متفاوتی به خود گرفته است. زیرا بعضی از مسلمانان بر این باورند که یکی از راه‌های ترقی و بالندگی جوامع‌اسلامی سازگاری با علوم‌جدید می‌باشد. در این میان رویکرد سیدجمال در مواجهه اسلام با علوم‌ به معنای ساینس حائز اهمیت بوده و نشان‌دهنده سابقه‌ و پیامد علم‌خواهی و رونق علمی دوباره مسلمانان می‌باشد. در این نوشتار با شیوه ی تحقیق، توصیفی - تحلیلی و جمع آوری داده ها واسناد و نمونه های پژوهشی که نوشته های موجود سیدجمال و مطالب پیرامون ایشان بوده است، تلاش شده تا ابتدا به ابعاد فلسفی و نقدی اجمالی از منظر عقلی و در ادامه فلسفه علم، این رویکرد مورد واکاوی قرار گیرد . نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از نظر سیدجمال علوم غربی پیراسته شده ا‌ی که فرهنگ، باور و سلطه بیگانه را همراه خود نداشته باشد، هیچ تضادی با دین‌اسلام ندارد. همچنین می توان مواجهه جهان‌اسلام با علوم جدیده را به در سه عنوان تقسیم کرد : سنتی نگری و علم گریزی ، تقلید مظاهر و علوم غربی و سازگاری دین و دانش.

آموزه تثلیث و الوهیت حضرت عیسی(ع) از جمله اعتقادات چالش برانگیز مسیحیت است، که مستنداتی بر پذیرش آن در اناجیل اربعه وجود ندارد. از این رو مسیحیان در طول تاریخ در این امر به تشتت آراء مبتلا شده‌ و نتوانسته‌اند بنیان محکمی برای آن ارائه نمایند. مسیحیان در مورد کیفیت الهی یا جسمانی عیسی(ع)، و مراتب اقانیم و ازلیت یا حادث بودن آنها اختلاف نظر دارند و هر طائفه خود را برحق و دیگری را باطل می‌داند. حال سوال این است که تطور آموزه تثلیث در اناجیل چگونه بوده، و روایات اسلامی با مسئله تثلیث به چه شیوه‌ای برخورد کرده‌اند. بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله نشان می دهد اقانیم سه گانه بر پایه های متزلزلی استوار است و در اناجیل اربعه نیز قابل رد هستند. معصومین(ع) نیز ساحت مسیح(ع) را از شرک مبرا دانسته، و در مواجه با عقیده تثلیث با رویکرد و سیره روایی، به استدلال عقلی و برهانی بر عبودیت مسیح(ع) و تبیین ماهیت روح‌القدس، و اثبات توحید و نفی شریک برای خدا پرداخته‌ و هرگونه این آموزه را صراحتا کفر و کذب دانسته‌اند.

با توجه به تحولات کارکردی نظام های حقوقی مدرن، امروزه پاره ای احکام اسلامی نظیر خمس و زکات و مسأله مالیات یا مباحث مربوط به برابری حقوقی و حقوق زنان، مجادلاتی را خصوصاً در مبانی معرفتی حقوق موجب شده اند. هدف از پژوهش حاضر طرح پیشنهادی است که بر اساس آن شاید بتوان از طریق بازسازی نگرش عقلانی در امور شرعی با رویکرد اعتزالی، سازگاری با استلزامات حقوقیِ در جوامع سیاسی معاصر را بیش از پیش فراهم آورد. نگارندگان در همین راستا با رویکردی توصیفی- تحلیلی به موضوعات «عقلانیت» و «اراده انسان» که در نظریه‌ی عدالت متکلم برجسته‌ی معتزلی، قاضی عبدالجبار نقش اساسی دارند، خواهند پرداخت. به نظر می رسد ازاین مدخل با تفسیری حقوقی از عناصر نظریه‌ی عدالت قاضی، راه برای زیستِ همساز احکام فقهی با قواعد عرفیِ نظام های حقوقی معاصر هموارتر خواهد شد.

رشته‌های تحصیلی با عنوان هنر اسلامی در دانشگاههای ایران، پس از انقلاب اسلامی ایجاد شد. لذا تلاش پیرامون درک هنر اسلامی و اختصاص واحدهای درسی در مقاطع مختلف تحصیلی، سالهاست مورد توجه، نقد و تحلیل قرار گرفته است. هدف این پژوهش، ارائة روندی به‌روزتر برای گسترش آموزش هنر اسلامی در فضاهای دانشگاهی و هنری کشور است، با این پرسش که دروس رشته هنر اسلامی، حول کدام موضوعات است و برای توسعة آن چه رویکردی فراگیرتر است؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد کیفی‌نگر است. از یافته‌های این پژوهش، درک تعاریف دوگانة هنر اسلامی (تاریخی و تاریخی-مفهومی) است که سرفصل‌های درسی آن، بیشتر حول نگرش تاریخی و احیای هنرهای سنتی می‌چرخد. نتیجه اینکه بر اساس تعاریف مضمونی، نباید هنر اسلامی، صرفاً تغییر نامی برای هنرهای سنتی باشد، بلکه گروههای آموزشیِ هنر اسلامی، در کنار هنرهای سنتی، باید بتوانند هنرهای مدرن امروزی را پوشش دهند و ظرفیتی فراتر از هنرهای سنتی بیابند.

هدف: این نوشتار بر آن است ضمن تحلیل تعریف انسان از دیدگاه ژان پل سارتر و استاد مطهری به مقایسه اندیشه‌های دو متفکّر بپردازد. روش: اطلاعات این پژوهشِ بنیادی به روش کتابخانه‌ای گردآوری و به شیوه توصیفی- تحلیلی پردازش شده است. یافته‌ها: ژان پل سارتر ضمن مخالفت با تعریف سنتی از انسان، با نگرشی متمایز به هستیِ انسان نسبت به موجودات دیگر با بنیان نهادن اصل تقدم وجود بر ماهیت، طبیعت کلی و ازلی برای انسان را نفی و آن را موجودی «در حال شدن» معرّفی می‌کند. استاد مطهری انسان را موجودی دو بعدی و واجد سرشت و فطرت الهی تعریف می‌کند که قانون خلقت در پرتو آزادی و اختیار، قلم ترسیم سرنوشت را به دست خودِ او داده است. موجودی بالقوه که حضیض حیوانیت و تعالی انسانیت دو سوی ماهیت بالفعل او را تشکیل می دهد و دسترسی به هر یک مرهون تصمیماتی است که فرد اتخاذ می‌کند. در اثنای تحلیل دو رویکرد به نظر می‌رسد با وجود اشتراکاتی بین دو دیدگاه وجوه تمایز عدیده‌ای مشهود است. نتیجه: تعریف اگزیستانسیالیسمی سارتر به اومانیسم و در بعد دنیوی می‌انجامد، لیکن آنچه استاد مطهری با تکیه بر آموزه‌های وحیانی ارائه می‌دهد، دربردارنده تمام ابعاد وجودی انسان است.