جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان شناس تصویرها

مقاله حاضر می کوشد بخشی از نتایج یک پیمایش انجام شده را که ناظر بر مقایسه وجهه نظرات دو گروه از مرتع داران عضو نظام های بهره برداری سنتی و مرتع داران عضو طرح ها و تعاونی های مرتع داری در استان های آذربایجان شرقی و کردستان است، در پرتو نظریه عناصر خرده فرهنگ دهقانی ارائه نماید. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و با کاربرد تکنیک پرسش نامه هدایت شده از 359 نفر مرتع دار (186 نفر در استان آذربایجان شرقی و 173 نفر در استان کردستان) عضو نظام بهره برداری سنتی طرح مرتع داری و هم چنین تعاونی مرتع داری، از مجموع 4503 مرتع دار (1736 نفر در کردستان و 2767 نفر در آذربایجان شرقی) و به طریق نمونه گیری طبقه ای بر اساس امتیازبندی با دقت احتمالی مطلوب (d=%5) و ضریب اطمینان 95% (t=1.96) جمع آوری گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این دو گروه از حیث وضعیت اجتماعی اقتصادی و برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی نظیر پایین بودن سطح توقعات، آرزوها و خواسته ها، پایین بودن احساس خود اثربخشی، پایین بودن انگیزه اقتصادی، فقدان هم دلی، پایین بودن درجه نوآوری و نوپذیری، پایین بودن میزان نیاز به موفقیت (N-Ach) و نهایتا ترجیح منافع آنی به منافع آتی، تفاوت معنی داری دارند. با این وصف در باب برخی از عناصر خرده فرهنگ دهقانی نظیر درجه فاتالیسم، میزان بی اعتمادی در روابط شخصی و میزان تصور خیر محدود، دو گروه تفاوت معنی داری را نشان ندادند. نتایج حاصل از پژوهش فرضیه اصلی تحقیق، مبنی بر این که نوع عضویت و گرایش به عضویت و گرایش به عضویت در نظام های بهره برداری مدرن، نظیر عضویت در طرح ها و تعاونی های مرتع داری و نیز تفاوت مرتع داران در پایگاه و وضعیت اجتماعی – اقتصادی بر برخی از باورها و ارزش های منتسب به خرده فرهنگ دهقانی موثر است، را تایید می کند. با این وصف این نتایج تفاوت معنی داری را در دو گروه مذکور از حیث میزان فاتالیسم، بی اعتمادی در روابط شخصی وتصور خیر محدود، نشان نمی دهند.

در حدود چهار سال پیش در جنوب شرق ایران، در شهرستان جیرفت، بخشی از عناصر فرهنگی گذشته های دور کشور، در قالب اشیای تدفینی شگفت انگیزی آشکار شد. ظروف ساخته شده از سنگ کلوریت و تزیین شده با نقوش انسانی، جانوری و گیاهی، مرصع با سنگ های نیمه بهادار و هم چنین نمونه هایی از ظروف و اشیای تزیینی دیگری از جنس سنگ لاجورد، مرمر و فلز، از نوع مس و مفرغ، به وسیله دکتر یوسف مجیدزاده، برای نخستین بار در مجله باستان شناسی و تاریخ در ایران و اندک زمانی پس از آن در مجله مشهور و وزین فرانسوی ارکئولوژیا در شماره ماه آوریل سال 2003، معرفی شدند. در بهار سال 1382 نیز کتاب نفیس جیرفت: کهن ترین تمدن شرق به سه زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی منتشر شد که در واقع مجموعه ای از زیباترین اشیای بازیافته و مصادره شده از غارت گران میراث فرهنگی را در برمی گرفت ...

نقش پردازی از سلاله مردم نگاران پیشگام ایران«هر رفتار کوچک و بزرگ انسان در هاله عطوفت و مهربانی چنان لطیف می شود که گویا این رفتار از جمله رفتارها در این کره خاکی نیست» (پورکریم، در نامه ای از پاریس)ویژگی های اخلاقی و رفتاریهوشنگ پور کریم مردی افتاده و خاکی بود. ساده می زیست، ساده می پوشید، و ساده سخن می گفت و می نوشت. خاک پای مردم کوچه بازار و خدمت گزار مردم ایل و روستا بود. همواره به یاد مردم ستمدیده یک لاقبا بود و از فکر آنها غفلت نمی ورزید، با خود پیمان بسته بود که تا جان در تن دارد در خدمت مردم تنگ دست و مظلوم باشد. برای این که پیمان با مردم از یادش نرود همیشه این شعر را زمزمه می کرد:«بشکنی ای قلم، ای دست اگر              پیچی از خدمت محرومان سر؟»...

در این مقاله، ضمن تاکید بر لزوم تصحیح یا دست کم بازنگری در مفهوم پردازی های متنوعی که از واژه خرافات در ادبیات مسلمانان به عمل آمده و بررسی دلالت های مختلف این واژه از صدر اسلام تا دوران مدرن، شبکه واژگانی که واژه خرافات در ارتباط و تناسب با آنها در ذهن و زبان نخبگان مسلمان پرورش و فربهی یافته، بازکاوی و نشان داده شده که تقریبا تمامی واژگان این شبکه، محتوایی تخفیف آمیز دارند و از نگرش خرده گیرانه و انتقادی نخبگان/خواص به ذهنیت و باورها و رفتارهای عوام حکایت می کنند. در این راستا، شواهد متعددی مطرح شده که نشان می دهد، این نگرش انتقادی از صدر اسلام در میان برخی متفکران مسلمان وجود داشته و صرفا مبتنی بر آموزه های مدرن غرب نبوده است. سرانجام همگام با بازنگری روش شناختی که در دهه های اخیر در علوم اجتماعی صورت گرفته، پیشنهاد شده است که به جای استفاده از واژه مبهم و وسیع خرافات، از واژه های به نسبت دقیق تر و روشن تری که دلالت محدودتری دارند همچون دین عامیانه، حکمت عامیانه و ... در پژوهش های جدید انسان شناسانه و تاریخ اجتماعی اسلام استفاده شود.

از نشانه های فرهنگی هر قوم و جامعه ای نامگذاری و شیوه نامگذاری افراد است. در بین ساحل نشینان جنوب ایران و به ویژه ساکنان جزیره قشم، شیوه نامگذاری غیررسمی ازدواج زیادی دارد. در این شیوه، اسامی به صورت رسمی به کار نمی رود و معمولا با تخفیف و یا تغییر ساختار کلمه و یا اضافه کردن پسوندهایی که نشانه لقب است همراه می باشد. در این مقاله ضمن اشاره ای به برخی از این نام ها، دلایل به کارگیری این گونه نامگذاری غیررسمی و کارکرد اجتماعی این شیوه نامگذاری در بین اهالی قشم و ساحل نشینان جنوب ایران مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

به رغم گستردگی مطالعات اجتماعی - اقتصادی بر روستاهای ایران پیش از انقلاب اسلامی، موضوع این تغییرات در جوامع روستایی در طول سال های پس از انقلاب کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این درحالی است که رشد گسترده زیر ساختارها و گسترش روابط شهر ـ روستایی، چهره و محتوای روابط درونی این جوامع را و به کلی دگرگون ساخته است.در مقاله حاضر، حاصل پژوهشی میدانی درباره یک روستای ایرانی، افزاد، به عنوان موردی انتخاب شده و تغییرات در آن از خلال مطالعه‌ای انسان شناختی بررسی و تحلیل شده است.افزاد روستایی در منطقه کوهبان در کویر مرکزی ایران و در شمال غربی استان کرمان قرار دارد.نتایج مطالعه نشان می دهد که این روستا از طریق به کارگیری ساز و کارهای پیچیده و متنوعی از هم یاری های درونی توانسته است بدون آنکه نسبت به محیط خود دچار انزوا شود، هم بستگی درونی و هویت خاص خویش را حفظ کند

پریان در افسانه های ایرانی و آپسارا در «ریگ ودا» زنانی آب پیکرند با خویش کاری مشترک. بررسی تطبیق نشان می دهد که این دو در ذات واحدند و هر دو با آب پیوندی تمام دارند، اما گویی پری ایرانی در طول دگردیسی اش و نیز آمیختن با تخیل پویای ایرانی بدل به زن - ایزدی شده در کمال جادوکاری ولی آپسارای هندی ایزد - زنی است که تنها چندی در جلد زنان به زمین می آید.پریان و آپساراها هر دو در نهایت غیب می شوند: یکی به بهشت (پری) و دیگری به آسمان (آپسارا) باز می گردند و سبب نیز برافتادن رازی است که از خرد ماورایی آنان سرچشمه می گیرد و فاش شدنش حریم خدای گونه آنان را به روی آدمیزاده فانی می گشاید، اما فانی را صبر و دانش آن سر نیست.در این حیطه افسانه هایی که در سرتاسر ایران از «خضر نبی» روایت می شود مشترکانی با این تیپ افسانه های پریان دارند ...

کتاب مورد بررسی حاصل مطالعاتی است که نویسنده ضمن شناخت و ارتباط مستقیم با برجسته ترین پژوهشگران توسعه روستایی طی سه دهه گذشته در مناطق مختلف روستایی ایران انجام داده است. این کتاب دارای 429 صفحه و 9 فصل است و در نگارش آن از منابع مهم فارسی، انگلیسی و فرانسه استفاده شده است.