جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناسایی تصویر ذهنی واژه شهر با تبارشناسی آن، هدف این مقاله است. یافته های مقاله نشان می دهد: واژه اوستایی (xšayra) که ریشه واژه شهر است، در اوستا هیچ گاه به معنای سکونت گاه زمینی انسان به کار نرفته و عموما به مفهوم قلمرو مینوی یا ملکوت دلالت داشته است. تحول معنایی این واژه در پارسی میانه (پهلوی) و کاربرد آن به مفهوم سکونت گاه زمینی انسان می تواند به نوعی تلاش برای بازنمایی زمینی قلمرو مینوی پنداشته شود. همچنین در این مقاله در حد بضاعت تلاش شده با روشن شدن مفاهیمی چون شار، شهرستان و شارستان کمکی به کاربرد صحیح این واژه ها در متون مختلف شود.

نظریه های کلاسیک انقلاب به طور معمول با تکیه بر مبانی نظری برآمده از تئوری های جامعه شناختی، انقلاب های اجتماعی را تبیین می کنند. آن چه در این میان مورد غفلت قرار می گرفت زندگی روزمره مردمانی بود که انقلاب به مثابه یک رخداد کلان، محصول عملکرد جمعی آن ها محسوب می شد. برداشت مکانیستی معمول از مقوله انقلاب مانع از درکی دقیق از این تحولات اجتماعی بود. تحولی که در بطن خود در بردارنده بسیاری از عناصر آشکار و پنهان فرهنگی است که فهم و درک آن ها چندان در توان تئوری های معمول جامعه شناختی نبود. از این رو مکاتب نظری مطرح در این حوزه علاقه چندانی به مطالعه این متغیرهای عموما فرهنگی نداشتند. با گذشت زمان و اهمیت یافتن نقش عناصر معمول زندگی اجتماعی در تحولات سیاسی، مطالعه انقلاب های اجتماعی، روش هایی را می طلبید که قادر به درک عمیق و ژرف در این حوزه باشد. در این میان رهیافت های مردم شناختی در کنار سایر رویکردهای فرهنگی اقبال فراگیری در میان پژوهشگران این حوزه یافت، هدف این نوشتار به اختصار معرفی برخی از مواردی است که مبیین تاملات ژرف مردم شناختی به منظور فهم (و نه تبیین) انقلاب اسلامی است.

در مرداد ماه 1382 قرارداری با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان فارس منعقد کردم که تمامی بقاء متبرکه، مساجد تاریخی، حسینیه های تاریخی، مدارس علمیه و هر تاسیساتی که مربوط به اوقاف و دین اسلام و اقلیت های دینی تمامی استان فارس است، پژوهش کنم. در عمل توانستم چند نسخه قرآن مجید، چند نسخه چاپ سنگی واشیا عتیقه داخل مکان های مذهبی فوق را در محل، با نامه ای تحویل کارمند اداره اوقاف همان شهرستان که همراهم بود بدهم. در طی سه سالی که با دو منشی مشغول بررسی و پژوهش بودم، 26 وقف نامه جدید به دست آوردیم که همه را همراه نتایج پژوهش ها که مجموعا 27 جلد شد، تحویل دادم اما یکی از این وقف نامه ها از لحاظ تاریخی بسیار با اهمیت است که از روی آن عکسبرداری کردم و فتوکپی گرفتم و اینک درباره آن بحث خواهم کرد. این وقف نامه مربوط به امامزاده سید محمد روستای ساران بالا است.

مقاله حاضر پیش از هر چیز در پی توصیفی از زمینه تاریخی و سیاسی سازمان یافتن نظام بهداشتی ایران در طول قرن بیستم و به ویژه در طول سلطنت های قاجار و پهلوی است. به نظر می رسد اساسی ترین اقدامات انجام شده در جهت سازمان یابی عرصه پزشکی در ایران در پی استحکام بخشیدن به نهادهای سیاسی ملی برای کاهش نفوذ خارجی در این زمینه بوده اند. در این میان برنامه های واکسیناسیون با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار گرفته اند زیرا اقدام موضوع رقابت های عملی، اقتصادی و سیاسی محلی بوده و رویکری جامعه - انسان شناختی نمی تواند نسیت به آن بی توجه باشد. این روش پیش گیرانه جدید و وابسته به انستیتو پاستور، که از سال 1921 در تهران اسقرار یافت، و در کنار آن خود مختاری تدریجی ایران در تولید محلی واکسن ها، نمادی است از ورود یک الگوی غالب پزشکی زیستی در این کشور، سرانجام به این نکته پرداخته شده است که رواج واکسیناسیون ظاهرا در چارچوب برنامه های یک دولت مقتدر انجام گرفته است و این امر در میزان پذیرش و بازنمودهای اجتماعی این فن، همان گونه که در مقاله حاضر و حاصل از یک رساله دکترا بر پایه پژوهشی میدانی مشخص می شود، تاثیر قابل ملاحظه ای داشته است.

در دو سده اخیر که جهان مدرن شاهد شکل گیری دولت - ملت ها بوده است، روس ها با چه راهبردهایی توانستند نیروی ناسیونالیسم قومی بیش از صد قوم را مهار و کنترل کنند؟ پاسخ به این سوال از آن نظر اهمیت دارد که یکی از آزمایشگاه های واقعی برای مطالعه چالش های ناسیونالیسم ملی با ناسیونالیسم قومی تجربه روس ها است (که مارکیست های ایرانی از این تجربه به عنوان جمهوری خلق ها یاد می کردند). این مقاله با دیدگاه تاریخی - ساختاری (و با استفاده از مفاهیم انسان شناسی سیاسی) سعی کرده است به سوال محوری مذکور و سایر سوالات مرتبط پاسخ دهد. این مطالعه نشان می دهد که چگونه سه راهبرد ذیل توسط روس ها اجرا شد: الف) راهبرد «ناسیونالیسم در شکل و سوسیالیسم در محتوا» که در دوره لنین جایگزین سیاست ناسیونالیسم مذهبی روسی در زمان تزارها شد؛‌ ب) راهبرد «سوسیالیسم در شکل و روسی کردن در محتوای استالین» که به جای راهبرد لنین در دستور کار قرار گرفت؛ ج) راهبرد «سوسیالیسم در شکل و پلورالیسم در محتوای گورباچف» که جایگزین راهبرد استالین شد. این مطالعه برای مخاطب ایرانی موجه می سازد که چرا «جمهوری خلق ها»، که مارکیست های ایرانی بر آن تاکید می کردند، در عمل افسانه ای بیش نبوده است.

برای رفع فاصله و تقابل موجود میان نظریه های حاکم بر علوم تجربی و انسانی، ضمن تاکید بر استقرا به عنوان ویژگی مبنایی انسان شناسی و رشته های مشابه آن باید نقش زیبایی شناسی را به عنوان عامل جهت بخش فعالیت های بشری مورد تاکید قرار داد و توجه داشت که چیستی زیبایی و انسان را نمی توان از موضوع علم خارج کرد. مروری بر دیدگاه های تجدیدنظر طلبانه توصیف گرایان و بن بست هایی که بر اثر تبعیت علوم انسانی از نظریه های علوم تجربی رخ نموده اند و نیز اعترافات دانشمندان علوم تجربی به ابهاماتی که برای گریز از آن ها به دین و فلسفه تمسک جسته اند، شناسایی نیروی عظیمی را که در کنار غریزه در وجود انسان ایفای نقش می کند بیش از همیشه الزامی ساخته و تنها با پذیرش دو کانونی بودن وجود انسان می تواند به تعریف زیبایی نزدیک شد؛ آن گاه می توان ارتباط مقولاتی چون الهیات ،اخلاق و حقوق با توانایی های رهایی بخش زیبایی را مورد تاکید قرار داد و نقطه عزیمتی برای رفع دو آلیسم بازدارنده نظریه های موجود و دست یابی به تعریف مناسب تری از انسان شناسی و سایر علوم انسانی فراهم ساخت که در برگیرنده و پاسخگوی الزامات گرایش به استقرا و پرهیز از قیاس گرایی نیز باشد.

سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی.آی.اس) قابلیت هایی دارد که در دیگر فنون رایانه ای کم تر مشاهده می شوند. از خصوصیات بارز بهره برداری از آن در جهت افزایش سرعت، دقت، صحت و قابلیت آن در طراحی و برنامه ریزی می باشد. اغلب موسسات دولتی، سازمان ها، شرکت های بیمه، مراکز بهداشت، حمل و نقل، مراکز مهندسی و پزشکی از این فن برای طراحی و تجزیه و تحلیل برنامه های خود استفاده می کنند. بسیاری از جنبه های این سیستم از سوی باستان شناسان نیز مورد استفاده قرار گرفته است که عبارتند از: جی.آی.اس سه بعدی برای بررسی ساختار درون محوطه، تلفیق داده های ژئوفیزیکی با سایر اطلاعات مرتبط و در نهایت نمایش جی.آی.اس در زمینه اشکال و پوشش زمین برای شبیه سازی رایانه ای از سطح ناحیه. بنابراین، توانایی باستان شناختی این سیستم در آینده بسیار کاربردی تر و با اهمیت تر خواهد شد. این مقاله اطلاعاتی در مورد جی.آی.اس و استفاده از آن در باستان شناسی را ارایه می دهد.

پی یر بوردیو و فرهنگ مدرسهآینده تحصیلی برای فرزند شخصی از رده های بالای شغلی که شانسی بیش از پنجاه درصد برای ورود به دانشگاه دارد و بین اطرافیان خود و حتی اعضای خانواده، تحصیلات عالی را امری رایج و روزمره می بیند و فرزند یک کارگر، که شانسی کمتر از دو درصد برای راه یافتن به دانشگاه دارد و به واسطه اشخاص یا محیط های دیگر به طور غیر مستقیم با دانش و دانشجو آشنا می شود، متفاوت است ...

تاریخچه شکل گیری انسان شناسی خوراکمطالعه خوراک در انسان شناسی تاریخچه ای طولانی دارد.انسان شناسی از بدو تولد خود در قرن نوزدهم دامنه گسترده ای از موضوعات را شامل شده است. از اندازه گیری اسکلت و استخوان بندی انسان ها به منظور تعیین میزان جرم زایی آنان گرفته، تا مطالعه و بررسی برده داری. به این معنا، در واقع انسان شناسی نه یک رشته خاص بلکه مجموعه ای از رشته های خاص دانشگاهی است. از این رو انسان شناسی خوراک هم مانند سایر زیر شاخه های انسان شناسی موضوعی در خور توجه بوده است، و این رشته نیز پا به پای رشته انسان شناسی رشد کرده است ...

انسان شناسی شهری، به عنوان تخصصی ویژه در انسان شناسی فرهنگی، پس از جنگ جهانی دوم یعنی هنگامی مطرح شد که وضعیت اقتصادی - سیاسی جدید سبب رشد گسترده و انفجار آمیز شهرها نه فقط در مناطق توسعه یافته بلکه در مناطق در حال توسعه جهان نیز شده بود. این فرایند نیمی از جمعیت جهان را به طور مستقیم به درون مراکز شهری سوق داد و منجر به گسترش بی نظمی اجتماعات و باز سازمان یافتگی اشکال اجتماعی و ارزش های فرهنگی و به وجود آمدن خصوصیت فرهنگی جدید شد. در واقع این نوع شهرنشینی که شکل مدرنی از شهرنشینی بود، بر حسب اصول کاملا متفاوتی سازمان یافته و با اصولی که در دوران پیشین، شهرهای ماقبل مدرن را از روستاها جدا می کرد، تفاوت داشت ...