جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از حدود پنجاه سال پیش مطالعات مربوط به چگونگی تکوین و پیدایش خط به پیشرفت های قابل ملاحظه‌ای دست یافته است. از آن زمان تا کنون نیز چندین هزار شیئی گلی شکل دار (ژتون) که نشانه های لازم را در مسیر رسیدن به چنین اختراع سرنوشت سازی را به همراه داشته‌اند، شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفته اند.کلید شناسایی این اشیا زمانی پیدا شد که برای مطالعه اشیای خاورمیانه به بررسی و مطالعه منظم تمام مجموعه های گلی عصر نوسنگی (8000-10000 پ.م.) که در موزه های خاورمیانه، اروپا و امریکای شمالی قرار داشتند، پرداختیم. در بین این اشیا علاوه بر دوک های حلقوی، ظروف و ... به تعداد بسیار زیادی اشیای گلی «ژتون» مانند با اشکال بسیار متنوع برخورد کردیم که کاربرد آنها ابتدا کاملا ناشناخته بود. اما سرانجام پس از 25 سال جستجو در موزه ها و شمارش، اندازه گیری و طراحی اشکال توانستیم طبقه بندی و تاریخ گذاری آنها را به پایان رسانیم و در نهایت موفق شویم به معنای نمادین و شناختی آنها دست یابیم. بدین ترتیب مشخص شد که این «ژتون» ها ابزارهای شمارش و حسابداری بوده اند و اولین قدم ها در راه ابداع خط به شمار می آمده اند. تکامل از مرحله ابزارهای شمارشی تا رسیدن به مرحله خط و ادبیات را می توان دارای هشت مرحله دانست که در این مقاله این هشت مرحله بر اساس مطالعه بر حدود 8000 نمونه از این ژتون ها،4000 لوح گلی، و هم چنین حدود 150 کوزه ممهور، 200 لوح ممهور،20 پاکت گلی خط دار و ... معرفی می شوند.

این پژوهش با رویکرد انسان شناسی به بررسی فرایند بلوغ در میان دو اجتماع شهر اراک به منظور کشف تاثیر تفاوت های فرهنگی برفرایند پرداخته است. فرایند بلوغ توسط پژوهشگران رشته هایی چون روان شناسی، روان پزشکی، زیست شناسی و مردم شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. البته رویکرد مردم شناسی بلوغ، بیشتر متاثر از مکتب اصالت فرهنگ است که در آن احساسات همراه مرحله بلوغ مانند اضطراب، ترس و ...، و شیوه برخورد فرهنگ فرد با مساله ارتباط پیدا می کند. اما، در مقابل این دیدگاه، نظریه «جبرگرایی زیستی» قرار دارد که منشا احساسات همراه بلوغ را ناشی از فعل و انفعالات شیمیایی خاص این مرحله می داند.تحقیق حاضر از تاثیر رویکرد جبرگرایی زیستی نیز غافل نبوده است. به طوری که، از یک سو، تاثیر جنبه های فرهنگی دو اجتماع در شهر اراک بر فرایند بلوغ سنجیده شده و، از سوی دیگر، تاثیر متغیرهای زیستی مانند گروه های خونی بر فرایند بلوغ آزموده شده اند.نتیجه این تحقیق نشان می دهد که فرایند بلوغ هم متاثر از پدیده های فرهنگی و هم متاثر از عوامل زیستی است، اما نقش عوامل فرهنگی چشمگیرتر می باشد.

هدف این تحقیق بررسی فرآیند و پیامدهای نوسازی و تغییر و تحولات اجتماعی در شهرستان سردشت از سال 1300 تا سال 1379 هجری شمسی می باشد. روش این تحقیق کیفی و میدانی بوده است که در آن محقق با استفاده از روش های تحقیقی کیفی مبادرت به گردآوری و تحلیل یافته ها کرده است. این تحقیق میدانی حدود 5 ماه طول کشیده است.اکثر ساکنان شهرستان سردشت تا پیش از آغاز فرآیند نوسازی به کشاورزی –دامداری اشتغال داشتند و ده نشین بودند، و گروه های کوچ نشین هم در مناطق کوهستانی به سر می برند. نظام اجتماعی – سیاسی، مبتنی بر نظام قبیله ای و ارباب رعیتی بود و مالکیت زمین عامل اساسی در قشربندی اجتماعی به شمار می آمد. بنابراین، پایگاه اجتماعی افراد با توجه به مالکیت زمین و نسبت تعیین می شد.تا پیش از آغاز فرآیند نوسازی، تمام منطقه فاقد شهر بود. با این حال دهکده سردشت مرکز داد و ستد بود و فرآورده های کشاورزی – دامی و بعضی کالاها به طور محدود مبادله می شد. فرایند نوسازی به تدریج بسیاری از جنبه های فرهنگ و جامعه سنتی را دگرگون ساخته است. استقرار ادارات دولتی در منطقه، اجرای اصلاحات ارضی، ورود تکنولوژی نوین از جمله وسایل، ابزارها، تاسیس مدارس نوین، احداث جاده ها و بالاخره تبدیل دهکده سردشت به شهر سردشت باعث دگرگونی درنظام اجتماعی – سیاسی و فعالیت های اقتصادی گردیده است. الغای نظام ارباب – رعیتی و انتقال قدرت از ایل و قبیله به دولت، ساختار سیاسی منطقه را تغییر داده و در نتیجه سران ایلات قدرت سنتی را از دست داده اند، هر چه اعضای خانواده های آن ها اکنون در ادارات دولتی نفوذ کرده و از موقعیتی مناسب برخوردارند. فرصت های شغلی جدید و دستیابی به آن ها از طریق سوادآموزی نوین، باعث تحرک اجتماعی گردیده است، به طوری که پایگاه اجتماعی افراد اکنون به صورت اکتسابی است. فعالیت های اقتصادی متنوع گردیده است، هر چند بسیاری از اهالی هنوز به کشاورزی – دامداری اشتغال دارند. به طور کلی، تمام جنبه های زندگی مردم این سامان دچار دگرگونی شده است، به این حال بسیاری از جنبه های فرهنگ سنتی به ویژه در روستاها کمتر تغییر یافته اند.

در این مقاله تلاش شده است بخشی از فرایند جذب و ادغام تاریخی گروهی از اقوام ترک و عرب تبار در تمامیت فرهنگی ایران تحلیل شود. این تمامیت، خود یک واحد تلفیقی و ترکیبی است که باید آن را حاصل ادغام اقوام و فرهنگ های گوناگون در یک حوزه یگانه دانست. فرهنگ ایرانی تا حد زیادی از این دو قوم به هر دو صورت مثبت و منفی تاثیر پذیرفته و به همین دلیل شناخت چگونگی این تأثیرها در بازشناسی فرهنگ ایرانی پر اهمیت است. اقوام ترک تبار از سده پنجم هجری تا آغاز عصر پهلوی به طور پیوسته بر حوزه فرهنگی- اجتماعی ایران تسلط نظامی و سیاسی داشته‌اند و در نتیجه بر تحولات این کشور مؤثر بوده اند. ورود اعراب نیز به حوزه فرهنگ ایرانی، با گسترش دین نوینی همراه بود که تاثیر عمیقی بر ذهنیت و رفتارها داشت و هم چنین از خلال زبان (واژگان، مفاهیم، خط) نیز در ایران تاثیرات زیادی برجای گذاشت که این امر به ویژه از عناصر تعیین کننده و تداوم بخش این فرهنگ به شمار می آید.

هدف این تحقیق بررسی تغییر نظام ارزشی طایفه دهدار در فارس بوده است. ابتدا به بررسی مبانی نظری پرداخته ایم و در این زمینه مساله اشاعه و رابطه بین سنت و مدرنیته از دیدگاه هایی همچون مدرنیته پیوندی و بازاندیشانه و جهان – محلی شدن مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش از روش تحقیق میدانی استفاده شده است. افراد مورد مصاحبه عمیق قرار گرفته اند. این مصاحبه های مبنای اصلی داده ها بوده است. تحلیل داده ها نیز از طریق یکی از شیوه های تحقیق کیفی، یعنی تحلیل چارچوب، صورت گرفته است. یافته ها حاکی از این است که ارزش های متعلق به فرهنگ بومی نه تنها از میان نرفته اند، بلکه همچنان به حیات خود ادامه داده و با ارزش های مدرن در آمیخته و ترکیبی جدیدی پدید آورده اند که برخی آن را فرافرهنگ نامیده اند.

کتاب از دو مقدمه و شش فصل تشکیل شده است، فهرست مندرجات و منابع و ماخذ کتاب بدان پایان می بخشد، شرح فصول ششگانه کتاب عبارتند از:فصل اول - پراکندگی جغرافیایی طایفه بزرگ میر           صفحه 47فصل دوم - ویژگی های سیاسی اجتماعی                 صفحه 61فصل سوم - آشنایی با تاریخ و رویدادهای تاریخی        صفحه 67فصل چهارم - آثار باستانی و تاریخی                         صفحه 131فصل پنجم - شعبه های مختلف طایفه بزرگ میر         صفحه 145فصل شش م- شجره و تبارنامه طایفه میر                  صفحه 181با نگاهی به فصول مذکور مشخص می گردد که ساختار حجمی کتاب نابرابر است. مثلا فصل دوم از پنج صفحه تشکیل می شود، و فصل سوم از 63 صفحه و فصل ششم از 72 صفحه. مولف محترم بدون هیچ ادعایی اطلاعات محلی با ارزش فراوانی را در کتاب خود به شیوه ای تدوین نموده است که تمامی داده ها درباره رویدادهای تاریخی قلمرو طایفه میر می باشد ...

مقاله حاضر به مطالعه اشکال و طرح های بافته شده بر روی گلیم های دستباف در یک فرهنگ سنتی از دیدگاه مردم شناسی هنر می پردازد. برای این مطالعه، طرح های گلیم های یکی از روستاهای ایران، روستای مولان، از منطقه اذربایجان انتخاب شده و مورد تحلیل شکلی و سبکی قرار گرفته است. هنرهای مردمی از دوران کهن برای ساکنان منطقه شمال غرب ایران، آذربایجان، تقدس داشته تا جایی که برخی از هنرمندان در مقام دانایان، بزرگان و راهنمایان قوم و قبیله بوده اند. این آثار هنری گستره مادی و معنوی بسیاری را از فرهنگ آذربایجان در خود جای داده و لذا بررسی آن ها زوایای عمیقی را از فرهنگ منطقه آشکار خواهد ساخت. از این نظر مردم شناسی هنر از مهم ترین رشته هایی است که قادر به کشف لایه های مختلف فرهنگ هایی است که به شدت به امر هنری وابسته اند و بسیاری از بیان های فرهنگی را در کنش هنری پدیدار می کنند. روش تحلیل شکل ها و طرح های گلیم های مورد مطالعه شامل دو روش رایج در مردم شناسی هنر است که با دیدگاه شمایل نگارانه ترکیب شده اند. اول، تحلیل ویژگی های شکلی آثار هنری و دوم، تحلیل سبکی بین فرهنگی آثار، در تحلیل شکلی و سبکی و بازنمایی معنایی در آثار هنری به طور عام و اشکال و طرح های مورد بررسی به طور خاص، رویکرد فرانتس بوآس به ویژه در اثر مشهور هنر ابتدایی لحاظ و سنجیده شده است. برای بازنمایی شکلی معنا، به دیگر آثار هنری منطقه آذربایجان هم چون هنرهای صخره ای، روایت های مردمی و اساطیر جهت رمزگشایی اشکال و طرح ها رجوع کرده ایم. تحلیل سبکی بین فرهنگی به بررسی تطبیقی سبک طرح های سفالینه های سومری و سبک طرح های گلیم های آذربایجان اختصاص یافته است.

این کتاب که اولین کتاب استرینگر در این زمینه است، به معرفی پژوهش عملی پرداخته و آن را به گونه ای کاربردی به عنوان راهنمای عملی همه کسانی که در صدد هستند تا با رویکردی مشارکتی، عاملان تغییراتی به نفع مردم باشند، معرفی می کند. در این کتاب اصول پژوهش عملی جامعه گرا به زبانی ساده تشریح شده و در واقع به گونه ای گام به گام آموزش داده می شود. نویسنده در این کتاب فرایند انجام این پژوهش را همراه با مثال های فراوانی بر گرفته از تجارب شخصی اش (داخل قاب هایی درون متن) مطرح می کند ...

کاروان سراها بناهایی اند که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راه ها ایجاد شده و تحت تاثیر تحولات اخیر در عرصه حمل ونقل و ارتباطات، کارآیی خود را از دست داده و به ویرانه هایی بدل شده اند. پیشینه وجود این بناهای امن در ایران به زمان های دور برمی گردد و حتی بنا به اظهار نظرهای مورخان می توان ایران را خاست گاه این گونه از بنا به حساب آورد.

مواریث مکتوب و آثار قلمی حوزه تمدن آبی به طور پراکنده از پیش از دوره اسلام در یونان و برخی از کشورهای شرقی (در کتاب های مربوط به عملیات فلسفه و کتیبه ها) پدید آمده و دامنه آن تا دوره معاصر گسترده شده است. در دوره تمدن اسلامی نیز، مواریث فرهنگی و تالیفات در حوزه تمدن آبی رشد فزایند‌ه‌ای داشته است و از قرن دوم هجری با تدوین آثاری هم چون کتاب المطر و کتاب المیاه ابوزید انصاری تا قرن چهارم و پنجم با تدوین کتاب انباط المیاه الخفیه نباابوبکر کرجی ادامه یافته است. کتاب کرجی از برجسته ترین آثار تمدن آبی ایران محسوب می شود هر چند قبل از آن نیز کتابی با عنوان القنی و الانهار در دوره کاویان در زمینه احکام کاریزها تألیف و تدوین شده بود که نشان از سابقه ایرانیان در تالیف این گونه آثار داشت. از قرن پنجم تا قرن دهم هجری روند تالیف در باب آب، آب یاری، آب شناسی و کشاورزی در کنار سایر علوم متداول زمان دنبال می شد و آثاری هم چون کتاب الافراح فی باب الالواح، آثار احیای ماحیل الصبهانیین فی رفع الما، رساله آب بخشی هرات، دوازده باب در علم فلاحت کتاب نتیجه الدوله یا سه رساله و دو اثر برجسته هروی به نام ارشاد الزراعه و رساله طریق قسمت آب قلب پدید آمد. از قرن دهم هجری به بعد تالیف و تدوین کتاب های مربوط به حوزه آب یاری و کشاورزی رونق بیشتری یافت و در دوره قاجار ده ها اثر به ویژه در علم فلاحت تالیف و ترجمه شد. این مقاله در پی آن است که به ترتیب تاریخی از قرون اولیه اسلامی آثار و تالیفات مربوط به تمدن آبی را شناسایی و معرفی نماید و بنابراین می تواند برای جویندگان مطالعات تمدن آبی راه گشا باشد.