جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در جستجوی برکت در قرن بیست و یکم؛ برنامه ریزی سیستمی، مسایل توسعه و دانش بومی یاری گری واره سازمانی است سنتی، غیررسمی، کهن و گسترش یافته در اغلب مناطق ایران، با کارکردهای مرکب، که از تلاقی برخی گونه های تعاونی بسیار کهن و ماقبل تاریخی، زاده شده و به خاطر اقتصادی کردن دام داری معیشتی و نیمه معیشتی در زمینه تولید فرآورده های شیری (رساکردن میزان شیر و سازمان دهی روند استفاده بهینه از شیر و نیروی کار و صرفه جویی در این دو عامل) و به خاطر ماهیت شیر و زمینه فرهنگی و تقدس شیر و برآوردن برخی نیازهای اجتماعی – روانی هم وارگان، تا به امروز تداوم یافته است. ظاهرا، همانند دیگر سنت های یاری گری در جوامع محلی ایران، واره نیز راه حلی اجتماعی و فرهنگی برای استفاده مشارکتی (و با بهره وری بالاتر) از منابع بوده است. طرز کار واره، به طور ساده و خلاصه، چنین است که در طول فصل شیردهی دام، تعدادی از زنان دام دار، شیرهای اندک خود را به نوبت «یک کاسه» می کنند. یک کاسه کردن شیرهای اندک به فرد فرد دامداران خرد اجازه می دهد که محصولات لبنی مورد نیاز خود را تولید کنند. البته این توصیفی بسیار «ساده شده» از واره است کما این که جنبه های اجتماعی و فرهنگی واره، مانند مراسم افتتاح واره، مقررات و قواعد گردش شیر، معیارها و روش های اندازه گیری شیر، ملاحظات جدی در انتخاب هم وارگان و غیره که در کتاب واره به تفصیل آمده است. نشان گر تنوع و گوناگونی وسیعی (در تمامی این زمینه ها) در میان واره های مطالعه شده سراسر کشور است ...

در این مقاله، ضمن تاکید بر لزوم تصحیح یا دست کم بازنگری در مفهوم پردازی های متنوعی که از واژه خرافات در ادبیات مسلمانان به عمل آمده و بررسی دلالت های مختلف این واژه از صدر اسلام تا دوران مدرن، شبکه واژگانی که واژه خرافات در ارتباط و تناسب با آنها در ذهن و زبان نخبگان مسلمان پرورش و فربهی یافته، بازکاوی و نشان داده شده که تقریبا تمامی واژگان این شبکه، محتوایی تخفیف آمیز دارند و از نگرش خرده گیرانه و انتقادی نخبگان/خواص به ذهنیت و باورها و رفتارهای عوام حکایت می کنند. در این راستا، شواهد متعددی مطرح شده که نشان می دهد، این نگرش انتقادی از صدر اسلام در میان برخی متفکران مسلمان وجود داشته و صرفا مبتنی بر آموزه های مدرن غرب نبوده است. سرانجام همگام با بازنگری روش شناختی که در دهه های اخیر در علوم اجتماعی صورت گرفته، پیشنهاد شده است که به جای استفاده از واژه مبهم و وسیع خرافات، از واژه های به نسبت دقیق تر و روشن تری که دلالت محدودتری دارند همچون دین عامیانه، حکمت عامیانه و ... در پژوهش های جدید انسان شناسانه و تاریخ اجتماعی اسلام استفاده شود.

پریان در افسانه های ایرانی و آپسارا در «ریگ ودا» زنانی آب پیکرند با خویش کاری مشترک. بررسی تطبیق نشان می دهد که این دو در ذات واحدند و هر دو با آب پیوندی تمام دارند، اما گویی پری ایرانی در طول دگردیسی اش و نیز آمیختن با تخیل پویای ایرانی بدل به زن - ایزدی شده در کمال جادوکاری ولی آپسارای هندی ایزد - زنی است که تنها چندی در جلد زنان به زمین می آید.پریان و آپساراها هر دو در نهایت غیب می شوند: یکی به بهشت (پری) و دیگری به آسمان (آپسارا) باز می گردند و سبب نیز برافتادن رازی است که از خرد ماورایی آنان سرچشمه می گیرد و فاش شدنش حریم خدای گونه آنان را به روی آدمیزاده فانی می گشاید، اما فانی را صبر و دانش آن سر نیست.در این حیطه افسانه هایی که در سرتاسر ایران از «خضر نبی» روایت می شود مشترکانی با این تیپ افسانه های پریان دارند ...

روستای خاوه در حاشیه کویر سیاه کوه در منطقه بهنام غرب که در جنوب شرقی ورامین واقع شده، در زمان ناصرالدین شاه قاجار (سلطنت 1264-1313 ه.ق.) یکی از معتبرترین روستاهای خالصه ورامین به شمار میرفت.

استاد چراغعلی اعظمی سنگسری در سال 1303 شمسی در یکی از خانواده های اصیل خیلخون سنگسری به دنیا آمد و در دامان پدر و مادری فرهنگ دوست و در ییلاق های سرسبز و دامنه کوه های البرز مرکزی، میان مردمان غیور ایل سنگسری رشد و نمو پیدا کرد و توانست با تلاش های خود به مدارج بالایی در مجامع بین المللی علمی دست یابد. او با خط و زبان فارسی میانه (پهلوی) آشنایی کامل داشت و با زبان فارسی کهن و خط میخی مربوط به زمان هخامنشیان نیز آشنا بود و واژه نامه خط میخی را به عنوان راه گشای خط میخی به صورت زیراکس منتشر کرد. او هم چنین خط کوفی را نیز به سهولت می خواند. به ایران شناسی و ایران و به خصوص خود، سنگسر به معنای واقعی کلمه عشق می ورزید و در این زمینه ها مطالعات و تحقیقات بسیار وسیعی انجام داده بود که گواه این مدعا، آثار بزرگی است که از خود بر جای گذاشته است ...

در جامعه های ایرانی و اسلامی برخی از بادها را همچون روح و جن می پندارند و باور دارند که این بادها با وارد شدن به تن آدمیزادگان، آن ها را تسخیر می کنند و به فرمان خود در می آورند. این بادها یا جن-بادها را به دو دسته، بادهای زیانکار و بادهای بی زبان تقسیم می کنند. وقتی یک دیو- باد یا جن- باد کسی را می زند،یعنی به درونش می رود و تسخیر و هوایی اش می کند،برای رام کردن و تسخیر دیو- باد و یا بیرون کردن دیو یا جن از تن شخص بادزده یا جن زده (شخص مسخر باد) جادو پزشکان مخصوص تسخیر ارواح از دو روش درمانی پایا و گشتاری استفاده می کنند.در روش درمانی پایا،شخص بیمار کاملا بهبود می یابد و با وضعیت دوره پیش از باد زدگی به گروه اجتماعی خود در جامعه باز می گردد. در روش درمانی گشتاری، دیو- باد یا جن- باد از درون شخص باد زده بیرون نمی رود و بر او همچون مرکبی سوار می شود و با استحاله شخصیت مرکب خود، هویت اجتماعی تازه ای از او می سازد. از آن پس شخص آمیخته با جن- باد به کیش بادانگاری و گروه اجتماعی بادزدگان یا اهل هوا می پیوندد و زندگی نوینی را با اعضای گروه آغاز می کند.

در میان انسان شناسان نسل سوم بریتانیا پس از جیمز فریزر و ادوارد برنت تایلر در نسل نخست و برونیسلاو مالینوفسکی در نسل دوم) ریموند فیرث در کنار آلفرد رجینالد رادکلیف براون، بارزترین چهره بود. فیرث که در اصل زاده اوکلند در نیوزیلند بود بسیار زود وارد حوزه انسان شناسی بریتانیا شد زیرا تحصیلات خود را پس از دانشگاه اوکلند در مدرسه علوم اقتصادی لندن، مرکز قدرتمند انسان شناسی اجتماعی این کشور و تحت هدایت مالینوفسکی به پایان رساند. تمایل زیاد او به پیروی از راه استاد خود سبب شد که، پس از یک دوره کوتاه تدریس در دانشگاه سیدنی، بار دیگر برای تدریس به مدرسه علوم اقتصادی لندن باز گردد و تا پایان عمر آن جا را ترک نکند ...