جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از زمانی که ویلیام تامس، عتیقه شناس انگلیسی، اصطلاح "فلکلر" را به جای اصطلاح های «رسوم کهن عامه» و «ادبیات عامه» به جامعه انگلیسی زبان پیشنهاد کرد )در 12 اوت 1846 (، بیش از 150 سال می گذرد. با اینکه کاربرد این واژه در ادبیات انگلیسی 25 سال قدیم تر از کاربرد اصطلاح "کالچر" (فرهنگ) به مفهومی است که ادوارد تیلر، مرم شناس انگلیسی نخستین بار آن را در 1871 در کتاب فرهنگ ابتدایی به کار برد، لیکن هنوز بر سر مفهوم و دامنه و قلمرو فلکلر در میان علمای فلکلر شناس بحث و گفتگو است ...

در حدود چهار سال پیش در جنوب شرق ایران، در شهرستان جیرفت، بخشی از عناصر فرهنگی گذشته های دور کشور، در قالب اشیای تدفینی شگفت انگیزی آشکار شد. ظروف ساخته شده از سنگ کلوریت و تزیین شده با نقوش انسانی، جانوری و گیاهی، مرصع با سنگ های نیمه بهادار و هم چنین نمونه هایی از ظروف و اشیای تزیینی دیگری از جنس سنگ لاجورد، مرمر و فلز، از نوع مس و مفرغ، به وسیله دکتر یوسف مجیدزاده، برای نخستین بار در مجله باستان شناسی و تاریخ در ایران و اندک زمانی پس از آن در مجله مشهور و وزین فرانسوی ارکئولوژیا در شماره ماه آوریل سال 2003، معرفی شدند. در بهار سال 1382 نیز کتاب نفیس جیرفت: کهن ترین تمدن شرق به سه زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی منتشر شد که در واقع مجموعه ای از زیباترین اشیای بازیافته و مصادره شده از غارت گران میراث فرهنگی را در برمی گرفت ...

از حدود پنجاه سال پیش مطالعات مربوط به چگونگی تکوین و پیدایش خط به پیشرفت های قابل ملاحظه‌ای دست یافته است. از آن زمان تا کنون نیز چندین هزار شیئی گلی شکل دار (ژتون) که نشانه های لازم را در مسیر رسیدن به چنین اختراع سرنوشت سازی را به همراه داشته‌اند، شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفته اند.کلید شناسایی این اشیا زمانی پیدا شد که برای مطالعه اشیای خاورمیانه به بررسی و مطالعه منظم تمام مجموعه های گلی عصر نوسنگی (8000-10000 پ.م.) که در موزه های خاورمیانه، اروپا و امریکای شمالی قرار داشتند، پرداختیم. در بین این اشیا علاوه بر دوک های حلقوی، ظروف و ... به تعداد بسیار زیادی اشیای گلی «ژتون» مانند با اشکال بسیار متنوع برخورد کردیم که کاربرد آنها ابتدا کاملا ناشناخته بود. اما سرانجام پس از 25 سال جستجو در موزه ها و شمارش، اندازه گیری و طراحی اشکال توانستیم طبقه بندی و تاریخ گذاری آنها را به پایان رسانیم و در نهایت موفق شویم به معنای نمادین و شناختی آنها دست یابیم. بدین ترتیب مشخص شد که این «ژتون» ها ابزارهای شمارش و حسابداری بوده اند و اولین قدم ها در راه ابداع خط به شمار می آمده اند. تکامل از مرحله ابزارهای شمارشی تا رسیدن به مرحله خط و ادبیات را می توان دارای هشت مرحله دانست که در این مقاله این هشت مرحله بر اساس مطالعه بر حدود 8000 نمونه از این ژتون ها،4000 لوح گلی، و هم چنین حدود 150 کوزه ممهور، 200 لوح ممهور،20 پاکت گلی خط دار و ... معرفی می شوند.

طایفه زند که از گمنام ترین طوایف ایلات لرستان تا اواخر قرن دوازدهم بود؛ نقش مهمی در تاریخ ایران بعد از سلسله صفوی ایفا کرده است. کریم خان سردار زند زمانی به قدرت رسید که جامعه ایران حدود سه دهه و اندی سخت ترین مصایب و حقارت آمیزترین شکست ها و بار گران جنگ ها و مالیات ها را تحمل کرده بود و نیاز مبرمی به آرامش و صلح داشت. اما مشروعیت حکومت بعد از انقراض صفویان به صورت نوعی بحران سیاسی درآمده بود. از این رو تدبیر و درایت کریم خان برای حل این معضل و مشروعیت حکومت اش ابتکار جدیدی در معنا و مفهوم حکومت محسوب می شود. گرچه در ابتدای قدرتش عنوان وکل الدوله را انتخاب کرد؛ اما اندکی بعد وکیل الرعایا را برگزید و بدین ترتیب علی الظاهر قدرت اش را ناشی از اراده رعیت تلقی کرد.این مقاله مساله حاکمیت و مشروعیت آن را در دوران کریم خان مورد بررسی قرار می دهد.

در میان رشته ای مختلف دانش انسان شناسی و مطالعات دینی، انسان شناسی اسلام از جمله حوزه هایی است که به رغم گستردگی و پویایی تاکنون آن گونه که باید و شاید مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. تحقیقات انسان شناختی و جامعه شناختی پیرامون اسلام عموما با اتکا به قوم نگاری ها و بررسی های ویژه ای صورت گرفته که فاقد ارتباط واقعی با شرایط جوامع اسلامی بوده اند. در دهه 1970، پژوهش های انسان شناختی در خصوص اسلام با انتشار مقاله بحث برانگیز الزین (EL-Zein, 1977) بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.

انسان شناس تصویرها

موضوع این پژوهش اهمیت لقب در هویت بخشی به افراد است. پر واضح است که هویت نقش مهمی در برقراری روابط فرد با دیگران و مشارکت اجتماعی دارد و لقب به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده هویت از این منظر دارای اهمیت است. از این رو، پژوهش حاضر درصدد است تا نقش این عامل را در هویت بخشی به افراد تشریح نموده و ابعاد فرهنگی لقب را به عنوان نمادی از تعلق طبقاتی و هویت فردی بررسی نماید. با توجه به ماهیت موضوع و بعد فرهنگی آن از روش کیفی استفاده می شود. جامعه مورد مطالعه روستاهای منطقه «هورامان» واقع در غرب ایران می باشد.لقب، از یک طرف، برچسبی است که دیگران آن را به فرد نسبت می دهند و به شکل انتسابی از پدر به فرزند می رسد که هم می تواند مایه مباهات باشد و هم مانعی در راه ابراز توانمندی های شخصی و نمایش خویشتن به حساب آید که بعد دوم و تحقیرآمیز لقب در این پژوهش بیشتر محرز است و در این معنی مفهوم «داغ ننگ» گافمن را تداعی می کند. از طرف دیگر، لقب نمادی برای تعلق طبقاتی و جایگاه اجتماعی فرد است که بر این اساس طبقات حاکم و گروه های فرادست اجتماع، مثل خان، شیخ و ملا، فاقد القاب تحقیرآمیز و توده مردم دارای آن می باشند. مهم ترین نتیجه این که کنشگران در جریان کنش های متقابل خویش و در غیاب فرد به نسبت دادن لقب تحقیرآمیز به او دخیل بوده اند که یکسان سازی اجتماعی منفی از پیامد چنین کنشی است (من دارم، چرا دیگران نداشته باشند؟)

مهرداد بهار در 10 مهر 1308 در خانواده محمد تقی ملک الشعرا بهار در تهران چشم به جهان گشود. او پنجمین فرزند ملک الشعرا بهار بود. پدرش اهل خراسان بود، اما اصل خانواده پدریش به صیور، برادر ملک الشعرا صبا می رسد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان جمشید جم و دوره متوسطه را در دبیرستان های فیروز بهرام و البرز تهران سپری کرد. پس از اتمام دبیرستان به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفت و در رشته زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت. از همان زمان به طور جدی وارد عرصه فعالیت های سیاسی گردید و از دانشجویان مبارز و فعال سیاسی دانشکده ادبیات به شمار می آمد. در پاییز 1330 به همراه گروهی از هم فکران خود علیه اعضا و شورای عالی دانشگاه شورید. پس از این واقعه، از دانشگاه اخراج و سه ماه در زندان قصر محبوس شد. پس از رهایی از زندان، بار دیگر به طور گسترده تر به فعالیت سیاسی و مبارزه علیه استبداد پرداخت ...

کاروان سراها بناهایی اند که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راه ها ایجاد شده و تحت تاثیر تحولات اخیر در عرصه حمل ونقل و ارتباطات، کارآیی خود را از دست داده و به ویرانه هایی بدل شده اند. پیشینه وجود این بناهای امن در ایران به زمان های دور برمی گردد و حتی بنا به اظهار نظرهای مورخان می توان ایران را خاست گاه این گونه از بنا به حساب آورد.

گرفتن مالیات در تمام دوره های تاریخ ایران از سکنه شهرها، روستاها و عشایر همه مناطق متداول بوده است. با این وجود شیوه جمع آوری مالیات ها منطبق با محیط و فرآورده های محیطی و ارزش محلی آن ها متغیر بوده است. در پهنه سکونتی عشایر لرنشین به دلیل گستره زیاد آن، طبیعی است که شیوه جمع آوری مالیات ها بسیار متفاوت باشد. زیرا فرمانروایان، والیان، کلانتران و سرپرست های مناطق مختلف دارای سیاست واحدی نبوده اند. بررسی تاریخ اجتماعی این مناطق نیز این گوناگونی سیاست ها را تایید می کند. آنچه مسلم است،این است که این مالیات ها به دو صورت نقدی و جنسی جمع آوری می شده اند. در این میان چون گردش حجمی پول در عشایر نسبت به شهرها و روستاها بسیار کند و کاربرد آن بسیار کمتر بوده است، از این رو مقدار مالیات را نسبت به فرآورده های کشاورزی و دامی عشایری تعیین می نمودند منتهی به شیوه محلی بر روی هر واحد از فرآورده ها، ارزش پولی نیز می گذاشتند که به سهولت به هم تبدیل و مقدار مالیات بنا بر رضایت توده های عشایری نقدی و یا جنسی قابل پرداخت باشد. در جمع آوری مالیات قدرتمند بودن و یا نبودن سران و رهبران در مقدار مالیات تاثیر فراوان داشت. تمام شواهد نشان دهنده این واقعیت است که اجحاف های فراوانی در این مالیات گیری ها اعمال می گردید، در مقاله حاضر سعی بر این بوده است که در بررسی انواع مالیات های عرفی، نقدی یا جنسی، شیوه های تبدیل و اخذ آن ها در فصول و زمان های مورد نظر، از منابع معتبر بهره گرفته شوند. به هر رو باید اذعان داشت که تا کنون همه مالیات هایی که طبق عرف و سنت از توده های عشایری گرفته می شد در هیچ منبعی جمع آوری و پژوهش آن عملی نگردیده است تا برای ثبت در تاریخ های محلی مکتوب و یادگار مانند.