جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دستاورد فکرى برجسته‌ترین فیلسوف سیاسى غرب در قرن بیستم، جان رالز(1921 ـ 2002) طى بیش از چهار دهه تلاش علمى در حوزه فلسفه سیاسى ارایه قرائتى از لیبرالیسم است که در عین وجوه اشتراک فراوان با سنت لیبرالیسم، مشتمل بر رویکرد بدیع و تازه‌اى در تقریر و توجیه جان مایه‌هاى اصلى این مکتب سیاسى ـ فلسفى مى‌باشد. تلاش فکرى رالز به دو دوره تقسیم مى‌شود و محصول این دو دوره، ارایه دو قرائت متفاوت از لیبرالیسم است: مرحله نخست اندیشه سیاسى وى که در کتاب مشهور وى یعنى نظریه عدالت متبلور مى‌شود، رویکردى فلسفى ـ اخلاقى به عدالت اجتماعى را به تصویر مى‌کشد و محصول آن قرائتى از لیبرالیسم است که بر دکترین اخلاقى و فلسفى خاصى تکیه زده است.رالز در دوره دوم تفکر سیاسى خویش با طرح نظریه «عدالت سیاسى» و «لیبرالیسم سیاسى» بر آن است که مى‌توان قرائتى از لیبرالیسم و عدالت اجتماعى ارایه داد که برخلاف کتاب نظریه عدالت بر هیچ نظریه و دکترین جامع اخلاقى و فلسفى خاصى مبتنى نباشد.مقاله حاضر به قرائت اخلاقى رالز از لیبرالیسم مى‌پردازد و لیبرالیسم سیاسى که محصول دوران متأخر اندیشه ایشان است، از میدان بررسى و تحلیل انتقادى ما خارج است.

کتاب جغرافیاى سیاسى جهان اسلام در نه فصل سامان یافته است. فصل اول: سیرى در تحولات جغرافیاى سیاسى؛ فصل دوم: پیدایش اسلام وجایگاه شبه جزیره عربستان؛ فصل سوم: جغرافیاى سیاسى مرکز جهان اسلام؛ فصل چهارم: جغرافیاى شرق جهان اسلام؛ فصل پنجم: جغرافیاى شمال جهان اسلام؛ فصل ششم: جغرافیاى غرب جهان اسلام؛ فصل هفتم: برداشت اسلام وجهان غرب از یکدیگر وپیامدهاى ژئوپولتیکى آن؛ فصل هشتم: وحدت جهان اسلام؛ فصل نهم: مناطق بحران‌زاى جهان اسلام از بعد ژئوپلتیک

مقاله حاضر دیدگاه مرحوم حاج آقا نورالله نجفى و شهید مدرس را در مورد دفاع از امنیت ایران مورد بحث قرار مى‌دهد. پرسش اصلى این است که مرحوم حاج آقا نورالله نجفى و شهید مدرس در امنیت ملى ایران چه نقشى داشتند؟ نتیجه بررسى در جواب پرسش مذکور این است که مرحوم حاج آقا نورالله با تأسیس شرکت اسلامى و تأکید بر داشتن قوه حربیه قوى در امنیت اقتصادى و نظامى ایران نقش عمده‌اى ایفا کرد. شهید مدرس با حضور در صحنه تحولات سیاسى اجتماعى ایران و مبارزه با بیگانگان و همچنین مبارزه با واگذارى امتیازات به بیگانگان همانند قرارداد 1919 و سیاست موازنه عدمى در امنیت سیاسى ایران نقش تعیین کننده‌اى داشت.

آنچه مى‌خوانید چکیده‌اى از نشست علمى گروه علوم سیاسى پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، با حضور دکتر عصاریان‌نژاد است که توسط آقاى مهدى صفرزاده بازنویسى و ویرایش شده است.

نوشتار حاضر با گذرى بر تاریخچه ورود سکولاریسم به جهان اسلام وبررسى تلاش برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى براى سازگار ساختن آن با اسلام، به توضیح چگونگى شکل‌گیرى نظریه سکولاریسم اسلامى مى‌پردازد. به گمان نگارنده، چرخشِ معرفت‌شناختى در نظریه هرمنوتیک فلسفى گادامر، آموزه‌هاى موردنیاز براى تمهید مبانى معرفت‌شناختى جدید براى عبور از مبانى معرفت‌شناختى پیشین سنت فکرى اسلامى را فراهم ساخته است. برخى از اندیشمندان معاصر اسلامى با استخدام این آموزه‌ها مبانى معرفت‌شناختى مورد نیاز را تدارک دیده‌اند. نظریه سکولاریسم اسلامى بر این مبانى استوار بوده، به همین دلیل پى‌آمدهاى معرفت‌شناختى خاصى به دنبال داشته که در مقاله به آنها اشاره شده است.

مقاله حاضر براى تبیین دموکراسى و مدل‌هاى آن براساس رویکردهاى مختلف، نگارش یافته است. در این راستا مدل‌هاى متعدد و مختلفى براساس دیدگاه‌هاى هلد، هانتینگتون، راسل، ارمه، جى، گراهام، کَت و هابرماس ارائه شده و خصوصیات آنها بیان گردیده است.

این مقاله ناظر بر کتاب «فى مصادر التراث السیاسى الاسلامى» اثر نصر محمد عارف است، به عبارت دیگر نقدى است بر «نقد روش شناختى مطالعات سیاسى معاصر» (بخش اول کتاب) و تکمله‌اى است بر کتابشناسى میراث سیاسى در اسلام (بخش دوم کتاب). امید است که تمامى سه هزار فیشى که در این موضوع جمع آورى شده است در قالب کتابى عرضه گردد تا در حد امکان انتظارات را بر آورده گرداند.

اسلام دینى است که صلح و آرامش را یکى از پایه‌هاى مهم شریعت خود مى‌داند. و همواره از طریق حکمت و موعظه حسنه مردم را به راه خداوند متعال دعوت کرده است؛ و چون آموزه‌هاى خود را بر اساس منطق و حکمت قرار داده است نیازى به اکراه و اجبار نداشته است. اما هر زمان که عده‌اى، مردم را از ورود به راه خدا باز داشته‌اند و امنیت و آزادى آنها را به مخاطره انداخته‌اند. اسلام سکوت را جایز ندانسته و با آنان قاطعانه برخورد کرده است. خداوند متعال جهاد با این متجاوزان به آزادى و امنیت انسانها را فریضه‌اى مقدس براى پیروانش دانسته، پیامبر اکرم(ص) را به تحریض و تشویق مسلمانان به مقاتله با این افراد امر کرده است. از این رو جهاد و مقاتله با آزادى ستیزان و مخلّین امنیت و آسایش جامعه اسلامى همواره یکى از مسائل و موضوعات مهم فقه سیاسى بوده است. گزیده‌اى از آراى فقهاى دوره میانه شیعه را براى آشنائى پژوهشگران حوزه اندیشه سیاسى شیعى فراهم آورده‌ایم که امیدواریم مورد استفاده قرار گیرد.

در اندیشه امام خمینى، علل، ماهیت وآسیب‌شناسى انقلاب سه مفهوم همبسته است. همان تقاضاهایى که منجر به فروپاشى رژیم گذشته گردید ماهیت انقلاب را تشکیل مى‌دهد وبرگشت به گذشته نامطلوب در کلیه شاخصه‌ها از آسیب‌هاى نظام جمهورى اسلامى به شمار مى‌رود، از این رو سخن از آسیب‌شناسى انقلاب بدون مطالعه فرآیند پیروزى آن، صبغه علمى نخواهد داشت. در این مقاله فرآیند جنبش انقلابى ایران در اندیشه امام خمینى، در قالب تئورى آلن تورن، بررسى شده است.