چکیده :
دغدغهی دینیسازی علوم انسانی، ایجاب میکند در هر یک از آنها شاخصههایی عینی، برای اسلامیسازی ارائه شود.
علم تربیت نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در این میان توجه به فرایند کلان پژوهش، مهمترین عامل در اسلامیسازی این علم به نظر رسید چرا که به وسیلهی آن نه تنها تبیین نسبتِ علمیبودن و دینیبودن تربیت اسلامی ممکن میشد بلکه پاسخگویی به مسائلی، همچون رابطهی وحی، عقل و تجربه، جایگاه کارآمدی و رابطهی عناصر تربیتی با یکدیگر نیز، ممکن میشد.
در مقالهی پیشرو فرایند پژوهش در تربیت اسلامی و پیشفرضهای آن بر اساس ملاکهای فلسفی و وحیانیِ علم به روش ترکیب نظریات مورد واکاوی قرار گرفت و روشن شد که فرایند آن متشکل از دو مرحلهی نظریهپردازی و ارزیابی نظریه است.
نظریهپردازی، در گام اول ناظر به اهداف تربیتی بوده و پس از بررسی مبانی، اصول و سایر عناصر تربیتی به نظریهپردازی در رابطه با مسایل تربیتی ختم میشود.
علمی بودن این نظریات در گرو واقعنمایی، تفاهمپذیری، تعمیمپذیری و انسجام است و دینی بودن آنها در گرو احراز استناد آنها به وحی.
از همین رو تکیه به وحی به عنوان تنها منبع دستیابی به اهداف تربیتی در اولین گام پژوهش، به عنوان اصلیترین عامل دینیسازی این علم بهشمار رفته و تکیه بر اهداف تربیتی وحیانی در بررسی مبانی و سایر عناصر تربیتی با کمک عقل و تجربه تضمین کنندهی این امر نسبت به سایر اجزای تربیت اسلامی بهشمار میرود.
با توجه به این نکات معیارهای استناد، کارآمدی و انسجام درونی و بیرونی را به عنوان معیارهای ارزیابی نظریات در تربیت اسلامی معرفی کردیم.
concerns about the islamicization of humanities make it necessary to offer objective criteria, and the science of education is no exception.
thus, attending the macro process of research is the most significant factor in the islamicization of education.
that is because the factor both makes it possible to explain the relationship between the scientific and religious aspects of islamic education and facilitates responding to issues like the relationship between the divine message, reason, and experience, the status of efficacy, and the relationships between educational elements.
the present study investigated discussions on the philosophy of science and islamic education, and it was shown that the process of doing research in islamic education was, similar to other sciences, made up of two stages (i.e., theorization and theory evaluation).
the stages of theorization in that science started with theorization about educational goals, proceeded by investigating the foundations, principles, and other educational elements, and ended with theorization about educational issues.
the results showed that the scientific dimension of the theories was approved when they reflected reality and were agreeable, generalizable, and coherent, while the religious dimension relied on their reference to the divine message.
thus, reliance on the divine message as the only source of achieving educational goals was considered the most significant factor in the islamicization of science at the first step of the study, and reliance on divine educational goals with the assistance of reason and experience was theorized as the guarantees of achieving the specified goals in the investigation of the foundations and other educational components.
therefore, reference, efficacy, and internal and external coherence were introduced as the criteria to evaluate theories on islamic education.
نویسنده :
محمدرضا جهانگیری
منبع اصلی :
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_2113_6a66b989b64a339c56027ce2299eee14.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(تربيت اسلامی- سال 1402- دوره 18- شماره 46- از صفحه 63 تا 102)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
تربیت اسلامی معیار اسلامیبودن نظریهها ویژگیهای علمی نظریهسازی معیار ارزیابی نظریهها روش دستیابی به عناصر تربیتی روش پژوهش در تربیت اسلامی
کلیدواژه‌ها [English]
Islamic education Islamicness of theories criterion scientific features building theories theories’ evaluation criterion a model for obtaining the educational system’s elements Research method in Islamic education