چکیده :
پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه «سیاست علم»، گاه، خصلتی تجربی داشته و نسبت بین متغیرها را کاوش و گزارش کرده‌اند.
گاه خصلتی نظری داشته و مبتنی بر مبانی فکری، پاسخ‌هایی را به پرسش‌های حوزه سیاست علم، داده‌اند.
در این‌میان، بررسی اندیشه اسلامی در خصوص علم، موضوعی است که نیازمند واکاوی علمی است.
اندیشه اسلامی ضمن تأکید فراوان بر علم، نگاه ویژه‌ای به آن دارد.
از این‌رو مسئله اساسی این است که علم در اندیشه اسلامی چگونه صورت‌بندی می‌شود؟ تا مبنای سیاست علم در کشور باشد.
در این پژوهش، با مبنا قراردادن دیدگاه‌های سه متفکر (امام خمینی، شهید مطهری و آیت‌الله خامنه‌ای) و با استفاده از روش تحلیل مضمون و با رویکرد استقرایی-قیاسی، ابتدا تلاش شد دیدگاه‌های هر یک از این متفکرین، صورت‌بندی و در نهایت از طریق خوانش جمعی آنها، یک صورت‌بندی اسلامی از علم به‌دست بیاید.
ارائه تلقی معرفت‌شناسانه یکسان از علم، ذومراتب دانستن آن، تأکید بر استقلال، خودکفایی و اقتدارآفرینی علم به عنوان مبنا و غایت علم که منجر به ترسیم «مرجعیت فکری و علمی»، «نظام اقتصادی قوی» و «نظام سیاسی اجتماعی عزت‌مند» به عنوان ابعاد علم در حیات اجتماعی می‌شود، جنسیت‌بردار نبودن تحصیل علم، شریف‌دانستن علم و عدم واگذاری کامل آن به مناسبات بازار و مسئول‌دانستن حکومت دینی در قبال علم، تأکید بر اخلاق علم و پیشبرد توأمان تهذیب و تحصیل و در نهایت قائل‌شدن به ارتباطات حداکثری در مراودات علمی و بی‌مکان دانستن علم، از جمله مفاهیم و نقاط اشتراک متفکرین است که صورت‌بندی اسلامی علم را به‌وجود آورده‌اند.
the researches carried out in the field of "science policy" sometimes have an experimental method and have explored and reported the relationship between variables.
sometimes they have a theoretical method and based on intellectual foundations, they have given answers to questions in the field of science policy.
in the meantime, the examination of islamic thought regarding science is a subject that requires scientific analysis.
islamic thought, while emphasizing a lot on science, has a special view on it.
therefore, the basic problem is, how is science formulated in islamic thought? to be the basis of science policy in the country.
in this research, based on the opinions of three thinkers (imam khomeini, martyr motahari and ayatollah khamenei) and using the method of thematic analysis with inductive-deductive approach, first, it was tried to formulate the views of each of these thinkers, and finally, through their collective reading, an islamic formulation of science was obtained.
presenting the same epistemological view of science, multi-level knowing it, emphasizing the independence, self-sufficiency and creating authority of science as the goal of science, which leads to the drawing of "intellectual and scientific reference", "strong economic system" and "honorable social political system" as the dimensions of science in social life, gender free in science education, considering science to be noble and not handing it over completely to market relations, and holding the religious government responsible for science, emphasizing the ethics of science and promoting the duality of education and self-purification, and finally believing in maximum communication in scientific relationships and science placeless, there are some concepts and common points of thinkers who have created the islamic formulation of science.
نویسنده :
حسین قلی پور ، مرتضی جوانعلی آذر ، سید مجتبی امامی
منبع اصلی :
https://jstmt.ut.ac.ir/article_92482.html
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان- سال 1402- دوره 13- شماره 1)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
سیاست علم صورت‌بندی علم صورت‌بندی اسلامی متفکرین اسلامی خوانش جمعی
کلیدواژه‌ها [English]
Science policy Science formulation Islamic formulation Islamic thinkers collective reading