بررسی و نقد دیدگاه فریقین درباره محور نزاع در آیه 59 سوره نساء | کتابخانه مجازی الفبا

آیه 059 سوره نساء: آیه اولی الامر: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ

نقی غیاثی

فارسی

متن

ر:پایگاه موقت (پژوهشهای تفسیر تطبیقی- سال 1398- دوره 5- شماره 1- از صفحه 37 تا 62)

آیه 59 سوره نساء: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فی شَیْء فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الْآْخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْویلاً (اى کسانى که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوا الامر (اوصیاى پیامبر) را! و هر گاه در چیزى نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر باز گردانید (و از آنها داورى بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) براى شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است.)
منبع: پژوهشهای تفسیر تطبیقی؛ دوره 5، شماره 9 - شماره پیاپی 9
بهار و تابستان 1398؛ صفحه 37-62
کلیدواژه‌ها: اطاعت أولی‌الأمر تنازع احکام غیر‌منصوص

نتیجه‌گیری‌برآمد: بررسی نوشتار مفسران فریقین نشان داد که دربارة «متنازع فیه» در آیة 59 سوره نساء، دیدگاه‌های گوناگونی در میان ایشان مطرح است. آنچه به اختلاف دیدگاه مفسران فریقین دامن زده، ساختاری است که در دست‌واژه «فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَ الرَّسُولِ» به‌کاررفته است. مطابق ظاهر «فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ»، آیه می‌تواند هر رویدادی اعم از دینی و دنیوی را در بربگیرد، ولی مطابق ظاهر «فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَ الرَّسُولِ»، آیه تنها می‌تواند رویدادهایی را که به حوزه دین مربوط است، در برگیرد. براین‌اساس، گروهی از مفسران، همه رویدادهایی دینی، اگرچه نزاع با اولی‌الامر باشد را مشمول تنازع در آیه دانسته‌اند. از دید گروهی دیگر، آیه تنها احکام تشریع شده ازسوی خدا و رسول را در برمی‌گیرد. برخی هم تنها احکام غیرمنصوص را مراد آیه بیان کرده‌اند؛ این اختلاف دیدگاه ازآنجا برمی‌آید که بخش دوم آیه «فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ...» مستقل از بخش نخست «یا ایّها الّذین آمنوا اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول و اولی‌الامر منکم» پنداشته شده است. اما بنا بر دریافت نگارنده، ظاهر آیه آن است که در آن، احتمال ظهور تنازع میان مسلمانان پیش‌بینی‌شده و غرض اصلی از نزول آن، نشان دادن راهکار برای برداشتن تنازع بوده است. این تنازع، بخشی از آیه قرارگرفته و با «فا» به بخش نخست آیه عطف شده است که در آن، به اطاعت از اولی‌الامر که مصداقش در این آیه و در آیات دیگر مشخص نیست، فرمان داده ‌شده است. این قرینه بر آن است که منظور از «متنازع فیه» در آیه، اولی‌الامر هستند یا دست‌کم، ایشان مهم‌ترین مصداق آن به‌شمار می‌روند. افزون‌بر این، گواه‌مندی تاریخ و روایات نیز نشان می‌دهد، نخستین نزاعی که پس از رحلت پیامبر اکرم ص رخ داد، تنازع دربارة اولی‌الامر بوده است.

مقاله

Mods Doblin core Marc xml MarcIran xml