تعریف عصمت انبیاء | کتابخانه مجازی الفبا

اولاً؛ مفهوم سهو، خطا و نسيان با «گناه» متفاوت است؛

زيرا:

1. گناه با علم و اراده صورت مى‏گيرد؛ ولى سهو، خطا و نسيان چنين نيست.

2. گناه همواره مخالفت با اوامر الهى است؛ ولى سهو، خطا و نسيان، امكان دارد گاهى با امر خداوند مخالف باشد (مثلاً سهو در به جا آوردن يكى از اجزا و اركان عمل عبادى) و گاه هيچ ارتباطى با اوامر خداوند ندارد (مثلاً خطا در يك عمل مباح فردى يا اجتماعى).ثانیا؛ بر اساس دلايل متقن، پيامبران، هم از گناه مبرّا هستند و هم از سهو، خطا و نسيان؛ زيرا، آنان و حتى ائمه(ع)، از دو علم برخوردارند:

1. علم غير عادى كه به واسطه آن بر تمامى حقايق عالم اشراف و آگاهى دارند.

2. علوم عادى كه همچون ساير افراد از طريق معمولى به دست مى‏آورند. امّا در مقام عمل و انجام دادن كارهاى روزمره خود و حتى مسائل اجتماعى، در بيشتر موارد از علوم غير عادى خويش استفاده نمى‏كنند؛ يعنى، هر چند به واقعيت همه مسائل آگاه‏اند؛ اما از خود رفتارى جاهلانه و غافلانه بروز مى‏دهند؛ بى آن كه در حقيقت جاهل و غافل باشند. بر اين اساس - كه در جاى خود مدلل گشته است - بدون شك هيچ گونه سهو، خطا و اشتباه واقعى را نمى‏توان به معصومين(ع) نسبت داد. چون جهل و غفلت - كه منشأ سهو و نسيان است - در آنان راه ندارد. هر چند ممكن است از آنان، اعمالى سر زند كه به ظاهر، خطا باشد؛ ولى در واقع، خطايى است كه از روى عمد صورت نگرفته است. در اين صورت خطا ناميدن آن نيز از سر تسامح است. علاوه بر آن كه آيات و روايات، سهو، خطا و اشتباه را از معصومان نفى مى‏كند. نگا: نجم(53)، 4 - 3؛ انعام(6)، 50. به عنوان نمونه امام هادى(ع) در مقام درود و تحيت بر پيامبر(ص) مى‏گويد: «اللهم اجعل افضل صلواتك على سيدنا محمد عبدك و رسولك... المعصوم من كل خطأ و زلل، المنزه من كل دنس و خطل»؛ «بارالها! برترين درودهايت را بر سرور ما محمد، بنده و فرستاده‏ات، نثار فرما... آن كه از هر خطا و لغزشى معصوم و از هر گونه آلودگى و ياوه‏گويى پيراسته بود». بحارالانوار، ج 99، ص 178

و براى اطلاع تفصيلى در اين باب مراجعه كنيد به:

حسن يوسفيان و احمد حسين شريفى، پژوهشى در عصمت معصومان، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى، تهران: چاپ اوّل، 1377 ش، صص 233 - 265.

پرسمان دانشجویی