شفاعت و تجري | کتابخانه مجازی الفبا

آيا اعتقاد به شفاعت، موجب جرأت افراد بر گناه و شانه خالى كردن از مسؤوليت نمى‏شود؟

شناخت حقيقت «شفاعت» و شرايط و ويژگى‏هاى آن، آشكار مى‏سازد كه اعتقاد به شفاعت، نه تنها موجب جرأت بر گناه و شانه خالى كردن از بار مسؤوليت نمى‏گردد؛ بلكه به عكس موجب ترغيب و تشويق به اجتناب از گناه و عمل به دستورات و وظايف دينى است. به همين جهت توجه به چند نكته بايسته است:
يكم. از آنجا كه شفاعت، منوط به تحقق شرايطى است، اعتقاد به شفاعت، انسان را بر مى‏انگيزد تا با به دست آوردن آنها، صلاحيت و قابليت «شفاعت شدن» را پيدا كند. از اين رو شفاعت تنها شامل حال كسانى مى‏شود كه از طريق ايمان و عمل و دورى از گناه، به درجه‏اى از هم‏سنخى با شفيعان برسند.
نقش عمل به دستورات و وظايف دينى، در شمول شفاعت به حدى است كه در مواردى - حتى سبك شمردن و اهميت ندادن به برخى از احكام الهى - موجب محروم شدن از شفاعت مى‏شود. ميزان الحكمه، ج 4، ص 1472، ح 9486؛ كافى، ج 3، ص 270
در حقيقت اعتقاد به شفاعت، نه تنها موجب جرأت بر گناه نمى‏شود؛ بلكه عاملى سازنده در جهت ترغيب و تشويق به انجام دادن وظايف و اجتناب از گناهان است.
دوّم. با توجه به شرايط شفاعت، به هيچ فرد يا گروهى به طور مشخص در اين باره تضمين داده نشده است. لذا ترديد در شفاعت، سبب مى‏شود كه اشخاص و گروه‏ها، همواره در حالت سازنده خوف و رجا بمانند.
«رجا» به باز بودن روزنه نجات و اينكه گناهان، سرنوشت قطعى و غير قابل تغيير براى او رقم نزده است و خوف از اينكه آيا شرايط شفاعت (مانند رضايت خداوند) را توانسته‏ام تحصيل كنم يا نه. اين حالت مانع مى‏شود كه شخص با آسودگى و بى‏تفاوتى مرتكب گناه گردد و او را به سوى وظايف و اجتناب از گناه سوق مى‏دهد.
سوّم. يكى از ويژگى‏هاى مسأله شفاعت، ابهام آن از نظر زمان وقوع شفاعت است. با توجه به مرحله‏ها و گذرگاه‏هاى گوناگون و طولانى پس از مرگ، شفاعت ممكن است پس از ديدن وحشت‏ها و سختى‏هاى برزخ و گذرگاه‏هاى قيامت، شامل حال بندگان شود و ممكن است حتى پس از تحمل مدت‏ها عذاب، قابليت شفاعت پيدا شود. ابهام در زمان وقوع شفاعت نيز، عاملى در جهت بازدارندگى از ارتكاب گناه است. شفاعت حكم دارو و درمان را دارد؛ همان طور كه امكان درمان، هيچ عاقلى را تشويق به مبتلا كردن خود به بيمارى نمى‏كند؛ شفاعت نيز ترغيب به گرفتار شدن در دشوارى‏هاى گناه را نمى‏كند؛ بلكه تنها به گرفتاران، اميد بخشيده و راه نجات را نشان مى‏دهد.

پرسمان دانشجویی