انسان و ايمان | کتابخانه مجازی الفبا

ايمان براي انسان نه انسان براي ايمان يه بابايي ازم پرسيد اين جمله رو تفسير کن تو که مسلموني، نتونستم خوب جوابشو بدم نمي دونم از کجا گيرش آورده؟

اين سوال ابتدا در جهان غرب رخ نمود و سپس از طريق برخي از به اصطلاح روشنفکر نمايان متمايل به غرب که گرايشات اومانيستي( انسان گرايي) دارند در جوامع اسلامي نيز مطرح شد.آنان عمدتا انسان را در حدّ يک حيوان پيشرفته فرو مي کاهند و جنبه هاي روحاني و الهي او را منکر شده يا ناديده مي گيرندو يا کمرنگ بي اهميت جلوه مي دهند. آنگاه در پرتو چنين نگرشي به اين مساله مي پردازند که:کارکردهاي دين چيست؟ انتظارات بشر از دين چيست و در چه حدّي است؟ آيا دين بايد براي انسان و در خدمت او باشد يا برعکس و سوالات ديگري از اين قبيل.
چون اومانيست هاي دوران مدرن انسان را زميني کرده و همين انسان زميني را هم اصل پنداشته و در برابر خدا محوري ، انسان محوري را مطرح مي کنند ، و همه چيز را در خدمت منافع انسان ،‌آن هم انسان طبيعي و مادي قرار مي دهند مي گويند دين اوّلاً از علم و سياست و جامعه جداست. ثانياً دين و ايمان ، تنها يک امر شخصي و دروني است. ثالثاً عمده کارکرد آن ،کارکرد رواني بوده موجب آرامش درون و بروز برخي صفات اخلاقي مفيد است. پس ما نبايد از دين انتظار انسان سازي داشته باشيم و نبايد چنين فکر کنيم که دين ، تمام نيازهاي انساني و حقيقي بشر را تأمين مي کند.بر اين اساس ، ايمان ديني تنها يک ابزار مفيد است در اختيار بشر که کارکردهايي براي او دارد ؛ مثل تمام ابزارهاي ديگر که بشر آنها را در خدمت مي گيرد. بر همين اساس ، اينها گفته اند : ايمان براي انسان است نه انسان براي ايمان. همانگونه که علم و صنعت برای انسان است نه بشر برای علم و صنعت.
بر این مبنا ، اموری چون شهادت در راه خدا ، تحمّل سختی برای اعتلای دین الهی ، هجرّت برای حفظ دین و ایمان ، ایثار در راه خدا ، امر به معروف و نهی از منکر برای خدا ، حکومت دینی در راستای حکومت انبیاء ، جامعه ی دینی در راستای جامعه ی نبوی و... معنایی نخواهد داشت. البته ممکن است برخی از این به اصطلاح روشنفکران بخواهند برای برخی از این امور تعاریفی مبتنی بر دین مورد نظرشان که دین انسان مدار است نه خدا مدار ، بتراشند ؛ کما اینکه چنین کاری را هم کرده اند ؛ امّا روشن است که بافته های آنها غیر از آنچه دین اسلام حقیقی گفته است خواهد بود. چرا که هیچگاه دین خدا محور با دین انسان محور به معناي ياد شده قابل جمع نیست ؛ چون انسان محوری در مقابل خدا محوری قرار داشته از مصادیق بارز شرک است. در دین الهی که تنها مصداق تحریف نشده ی آن اسلام است ، همه ی این امور و بلکه جمیع امور با محوریّت خدا تعریف می شوند و مبداء مشروعیّت و موجّه بودن امور یاد شده و امثال آنها خداست که بالذّات حقّ تشریع داشته امرش از روی حکمت است ؛ همچنین غایت امور یاد شده و بلکه کلّ دین و اوامر و نواهی دینی او رسیدن به قرب اوست ؛ امّا در دین با تعریف انسان محورانه ی آن خدا از مبداء تشریع بودن کنار گذاشته می شود و غایت دین از قرب به خدا به سمت سود و فایده ی مادي انسان تنزل مي يابد ، و فوايد روحاني و آخرتي دين و حتي نظام اجتماعي و قوانين ديني به نفع خواسته هاي گذران مادي انسان قرباني مي شود.
.
2. امّا از نگاه قرآني و برهاني و با منطق عقلی صحیح ، انسان محوري در برابر خدا مداري جايگاهي ندارد. انسان محوري و اصالت انسان بودن از ديدگاه قرآن کريم و عقل سليم ، در حقيقت نوعي نفس پرستي خاصّ و نوعي شرک است.خداوند متعال مي فرمايد:« أرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَفَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكيلا : آيا ديدى كسى را كه هواى نفسش را معبود خود برگزيده است؟! آيا تو مى‏توانى او را هدايت كنى . » (الفرقان:43)
طبق این آیه ی شریفه و دیگر آیاتی که حاوی اینگونه مضامین هستند ، خود محوري نوعي شرک است. و البته خود محوری اقسامي دارد ، گاه خود محوري فردي است مثل خود محوری بسیاری از انسانها که گوش به فرمان هوای نفس خویشند ؛ و نیز مثل فرد محوری لیبرالی ؛ گاه نیز اجتماعي یا جمعی است ؛ مثل خودمحوری قبیله ای ، ملّی ، نژادی ، زبانی و ... که بارزترین نمود سیستماتیک آن در قرون اخیر به صورت سوسیالیسم و فاشیسم و امپریالیسم ظاهر شد؛ گاه نيز خود محوری ، خود محوري نوعي ــ نه فردی و اجتماعی ــ است که البته این گونه خودمحوری یا انسان محوری اساس و پایه ی فلسفی دو قسم قبلی و توجیه گر آنهاست.امروزه برخی از فلسفه های غربی مثل پراگماتیسم (سودگرایی) ، مارکسیسم و اگزیستانسیالیم را می توان فلسفه های اومانیستی (انسان مدار) نامید که هر کدام از زاویه ی خاصّی انسان را محور عالم هستی معرّفی می کنند.
3. امّا در نگاه خدامحوران ، و بخصوص در نگاه اسلام اصیل شیعی ، بین دین و انسان نوعی تطابق و همپوشانی وجود دارد. به این معنا که دین نسخه ی کامل انسان سازی بوده تمام نیازهای حقیقی انسان را برآورده می کند. و انسان حقیقی و بالفعل که در زبان دین از او به ولی الله و خلیفةالله یاد می شود ، تجسّم عینی دین خداست. بر این اساس ، به یک معنا هم ایمان دینی که ظهور دین در وجود انسان است ، برای انسان است ، هم انسان برای دین و ایمان است. ایمان و دین برای انسان است به این معنا که خداوند متعال دین را برای انسان فرستاده و ایمان به دین حقّ را بر او واجب نموده تا او را در پرتو دین به تعالی برساند. و انسان برای دین و ایمان است به این معنا که دین غایت انسان است و انسان آفریده شده تا تجسّم کتاب الله و دین الهی شود. رابطه دین و انسان مثل رابطه ی نقشه ی ساختمان و خود ساختمان است ؛ که هر دو در حقیقت یک چیزند. نقشه برای ساختمان است تا طبق آن ساختمان ساخته شود ؛ و ساختمان نیز ساخته می شود به گونه اي که آن نقشه تحقّق عینی پیدا کند

پرسمان دانشجویی