تعدد واجب الوجود | کتابخانه مجازی الفبا

در رابطه با دلائل توحيد (مسأله اثبات يکتائي خدا، نه مسأله اثبات وجود خدا) براهيني ذکر شده است. آيا اين براهين عقلي را همه عقلا قبول دارند. يعني آيا گروهي در سطح جهان وجود دارند که قائل به وجود خدا باشند ولي دلائل عقلي ديگري براي رد مسأله وحدانيت خدا ذکر بکنند و قائل به وجود چند واجب الوجود باشند.

اعتقاد به خداوند در واقع به نيروي ماورائي براي آفرينش جهان در مقابل الحاد و ماده گرايي قرار دارد. ملحدين و ماده گرايان براي عالم، خالق پديد آورنده اي در نظر نمي گيرند و بر اين باورند که هر چه هست ماده و امور مادي است. و آغاز جهان را به ماده هاي نخستين نسبت مي دهند که منشا عالم اند و فراتر از اين عقيده نمي روند. در مقابل اين ها انسان هايي قرار دارند که به امور ماورائي عقيده دارند، و آن امور را در آفرينش و تدبير اين عالم موثري دانند. اما بحث حاضر اين است که آيا آنان همگي به يگانگي و توحيد خداوند باوردارند؟ آيا دلائل عقلي که بر يگانگي خداوند آورده شده است را قبول دارند؟ و اگر اين دلائل راقبول ندارند با وجود اعتقاد به خداوند بر رد يگانگي خداوند دليل يا دلائلي را اقامه کرده اند؟ در واقع منشا اين که ما درجهان با عقايدي روبرو مي شويم که در ظاهر به نظر مي رسد قائل به يگانگي و توحيد خداوند نيستند اين است که آنان در تبيين رابطه ميان امر نامشخص (يعني خداوند) و امر متناقض (يعني عالم) دچار مشکل شده اند. و از اين رو گروهي قائل به دو گانه پرستي و ثنويت شده اند و گروهي نيز قائل به همه خدا انگاري و پانتئيزم (PANTHEIS) گشته اند. به عنوان مثال گروهي از طرفي خداوند را نا متناهي و حکيم و داراي صفات کماليه بسياري مي دانند از طرفي مي بينند که دراين عالم شر وجود دارد و براي اين که دامن کبرياي خداوند از امور شر مبرا باشد اين امور را به خالق ديگري نسبت مي دهند (هر چند که آن خالق را نيز مخلوق خير مي دانند) و امور خير و خوبي ها را به خداوند يکتا منسوب مي کنند. از اين گروه مي توان زردتشتيان را نام برد. و گروه ديگر نيز با اين اعتقاد که خداوند نا متناهي است و اين که همه چيز در عالم روح دارد قائل به همه خدا انگاري شده اند که نمونه اي از اين طرزتفکر را هم مي توان در ميان اديان شرقي يافت و هم مي توان در ميان فيلسوفان غربي مانند اسپننوزا ديد. درمورد اين عقايد بايد در دو مرحله و دو فاز بحث کرد يکي بررسي علل گرايش اينان به چنين نظراتي و ديگري بررسي دلائل آنها، و در واقع چون دلائل آنان مبتني بر پيش فرض ها و داوري هايي است که دارند لذا اگر ما آن پيش فرض ها را بدانيم و مورد ارزيابي قرار دهيم، در بررسي دلائل آن ها کار ما بسيار آسان خواهد شد. اگر تبيين صحيحي از رابطه امر نا متناهي ارائه گردد مطمئنا چنين شکافي پيش ميان معتقدان به خداوند پيش نخواهد آمد، تبيين و راه حلي که فلسفه اسلامي و عرفان اسلامي به دنبال آن هستند تا روشن کنند که مي توان هم خداوند را امري نا متناهي دانست و هم قائل به امور متناهي دراين عالم شد.

پرسمان دانشجویی