هدف از خلقت جن | کتابخانه مجازی الفبا

چرا خداوند جن را آفريد؟

ابتدا مناسب است اطلاعاتي از جن مطرح گردد:

در عالم هستى برخى از موجودات غيرمحسوس‏اند و به حواس طبيعى و عادى قابل درك نيستند. يكى از اين موجودات جن است. جن كه در اصل معنا مفهوم «پوشيدگى» دارد، از چشم انسان پوشيده است. قرآن وجود اين موجود را تصديق كرده و سوره‏اى به نام «جن» نيز در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از اين موجود به «جان» نيز ياد مى‏شود (الرحمن، آيه 39 و حجر، آيه 27).

ماهيت و حقيقت اين موجودات چندان براى ما روشن نيست ولى از پاره‏اى آيات و روايات مى‏توان به برخى از مشخصات اين موجود دست يافت، از جمله:

1- از آتش آفريده شده و خلق آن پيش از خلق انسان است (حجر، آيه 27 - الرحمن، آيه 15).

2- جن نيز مانند انسان مكلف و مسؤول است (ذاريات، آيه 56).

3- دسته‏اى از آنها مؤمن و گروهى كافر، عده‏اى از آنها نيك‏كردار و برخى از آنها زشت‏كردارند (جن، آيات 11 و 14 و 15 - احقاف، آيه31).

4- بعضى از آنها مرد و مذكر و پاره‏اى ديگر زن و مؤنث هستند و توليد نسل نيز مى‏كنند (جن، آيه 6).

5- آنها زندگى مى‏كنند و مى‏ميرند (احقاف، آيه 18). (نگا: الميزان، علامه سيد محمد حسين طباطبايى، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، چاپ پنجم1371، ج 20، ص 41).

6- داراى شعور و اراده‏اند و مى‏توانند با سرعت حركت كنند. مانند قصه حضرت سليمان و تخت بلقيس - ملكه سبا - (نمل، آيه 39 -38).

7- مسخّر انسان مى‏گردند. البته در اين رابطه تنها در قرآن به قضيه حضرت سليمان اشاره شده است كه علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‏ها،جن‏ها نيز در اختيار و به فرمان حضرت سليمان بودند (نگا: نمل آيات 17 تا 39 - سبأ، آيه 14 - 12 - انبياء، آيه 82).

8- در روايات آمده است كه جن مؤمن براى پيامبران و امامان، مسخر مى‏شوند و خدمت مى‏كنند و كسانى كه به اذن الهى ولايتى دارند نيزمى‏توانند جنيان كافر را تحت فرمان خويش درآورند، (نگا: مصباح يزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، قم، چاپ دوم 1378 - ص 312 - 313).

9- از پاره‏اى آيات قرآنى و روايات معلوم مى‏شود كه جنيان به پيامبر خدا(ص) ايمان آورده‏اند (جن، آيه 1 - احقاف، آيه 32 - 29).

اما اين كه جن در كجاى زمين قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است هر چند برخى از روايات به اماكنى كه جنيان در آنجا حضور بيشترى دارند اشاره شده است. آنچه كه مسلم است جن نيز مانند انسان موجودى است جسمانى با اين تفاوت كه انسان از خاك و جن از آتش است. اين تعبير بيانگر قابليت هاي ويژه جن به دليل لطافت خاص جنس آنها مي باشد ولي انسان به دليل آگاهي و شعورش از جن برتر است. طبعا همان‏طور كه انسان داراى روح است جن نيز روح دارد و از آنجا كه ميان روح و بدن رابطه‏اى نزديك وجود دارد، مى‏توان تصور كرد كه - چنان كه برخى از انسان‏ها با رياضت واجد شرايط سير روحى در عوالم ديگر مى‏شوند - براى جن نيز در شرايط خاص روحى اين امكان هست كه روح آنها گاهى با عالم بالا تماس حاصل كند اما به هر روى مكان اصلى آنها همين زمين است و حتى تماس با عالم بالا نيز طبق برخى آيات قرآن پس از تولد حضرت رسول(ص) براى آنها ممنوع شده است (نگا: معارف قرآن، ص311 - 309).

البته برخى از روايات به اماكن خاصى اشاره كرده‏اند كه جن در آنجا حضور بيشترى دارد و گويا مانند موطن اصلى آنها تلقى مى‏شود، بيابان‏ها، مناطق خلوت، مكان‏هاى نجس، حمام، دستشويى، محل دفن مردگان و مانند آن... در اين باب اگر با زبان عربى آشنايى داشته باشيد كتاب‏هاى ذيل خواندنى است:

1- الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م ، ص 94 - 88 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.

2- الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992م ، ص 33 - 31 و بقيه مباحث هم خواندنى است.

3- الجن بين الاشارات القرآنية وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997م

4- جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران، نشر نبوغ، (منبع فارسى).

با توجه به توضيحات بالا جن موجودي مادي است که داراي اراده و اختيار بوده ولي در عين حال از جهت آگاهي و شعور از انسان پايين تر مي باشد. اگر حکمت خلقت خصوص جن براي ما پوشيده باشد مي توان به طور کلي گفت: خلقت عالم مادي (و غير مادي) جود و بخشش الهي است که خدايي خدا چنين اقتضايي دارد. خداي تعالي عالم مادي را با نظام خاصي خلق کرده و موجوداتي را که قابليت و شرايط تحقق آنها فراهم شده را وجود بخشيده است پس لزومي ندارد که هر چه خلق شده براي انسان فايده اي داشته باشد. خداي تعالي هم بي نياز از اين موجودات مي باشد حال جن هم موجودي است که امکان خلقش بوده و جود الهي به وجود آنها تعلق گرفته است.

اجمالا مي دانيم جن گاهي در زندگي انسان تأثير گذاشته و بعضي از انسان ها نيز در زندگي جنيان مؤثر مي باشند اما اين موضوع به دليل پنهان بودنش همراه با قصه سازي هاي زيادي شده است که به بسياري از داستان ها نمي توان اعتماد کرد.

جن مى‏توانند با بعضى از انسان‏ها ارتباط برقرار كنند. چنان كه بعضى از آنها با انسان ارتباط برقرار مى‏كردند در مورد انبياء و ائمه(ع) در روايت آمده است كه چنين ارتباطى داشتند و گاهى نيز ارتباط جن مشرك و كافر با بعضى از انسان موجب افزايش گمراهى و طغيان آنهامى‏شدند «و انه كان رجال من الانس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا؛ و اين كه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى‏بردندو آن‏ها سبب افزايش گمراهى و طغيان مى‏شوند»(جن، آيه 6).

بنابراين جن چه مؤمن و چه كافر از ايشان با انسان ارتباط برقرار مى‏كنند و اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات و حكايات نيز وارد شده است.

در مورد هدف آفرينش، تفاوتي ميان انسان و جن نيست. همه مظاهر خداوند هستند و به سوي او در حركت مي باشند. حركتي كه از آن به عبادت ياد مي شود و هدف آن قرب به الله است. قرآن كريم در سوره ذاريات، هدف آفرينش جن و انس را عبادت خداوند معرفي كرده است. و ما خلقت الجن والانس الا ليعبدون. (سوره ذاريات، آيه 56). جن و انس را نيافريدم مگر براي عبادت خدا.

براى آگاهى بيشتر ر.ك:

1- جن و شيطان، عليرضا رجالى تهرانى، ص 153 - 163

2- دانستنى‏هايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 41 - 189

لازم به ذکر است اگر چه ارتباط با جن واقعيت دارد اما تلاش براي اين منظور با خطرهاي بسياري روبرو مي باشد و نظام زندگي برخي را گرفتار اختلال مي کند.

بر اساس استفاده از آيه 128 سوره انعام كه مي فرمايد: «يا معشر الجن قد استكثرتم من الانس ; اي گروه جن , غلبه كرده ايد بر آدميان», مي توان گفت : تعدادي از جن انسان هايي را تابع خويش مي توانند بكنند, (نگا: معارف قرآن , محمدتقي مصباح يزدي , مؤسسه در راه حق , قم , چاپ اول , 1367 ش , ج 1 - 3, ص 269 و الميزان علامه سيد محمدحسين طباطبايي , مؤسسه الاعلمي للمطبوعات , چاپ مكرر, ج 7, ص 352).

در واقع مي توان گفت اين گروه از جن , شيطانهايي هستند كه با ايجاد وسواس در برخي از انسانها, برآنها مسلط گشته و با استيلا بر آنان موجب بروز و ظهور عقايد يا كردار خاصي در ايشان مي شوند, (نگا: الميزان , همان , ص 353).

پرسمان دانشجویی