دليل عصمت | کتابخانه مجازی الفبا

اصلا برایم قابل قبول نیست که عده ای (مانند 14 معصوم) کاملا از اشتباه مصون باشند. مگر می شود کسی کاملا از اشتباه مصون باشد و هیچ اشتباهی انجام ندهد؟ اینکه عده ای (14 معصوم) از هر اشتباهی مصون هستند، حداکثر این است که مردم آن زمان هیچ اشتباهی از آن ها ندیده اند. شاید آن ها در خلوت انسان های خوبی نبودند؟ اثبات معصوم بودن آن ها برای من که قرآن را قبول ندارم چگونه ممکن است؟

آنچه از اين سؤال بدست مي آيد اين است كه ما ديني به نام دين اسلام را قبول داريم و اين هم مورد قبول است كه اين دين، آخرين دين و دستوري است كه از طرف خداوند براي انسان فرستاده شده است و يكي از مهمترين آموزه ها و ادعاهايي اين دين نيز اين است كه پس از آن ديگر دين و ارسال پيامبري در كار نيست و ديني است جهاني و برنامه اي است كه قرار است براي هميشه راهنمايي و هدايت انسان را به عهده گيرد و داراي كتابي است به نام قرآن كه معتقدان به اين دين آن را معجزه پيامبرش مي دانند و مطلب ديگر هم اين است كه پس از پيامبر اين دين، افرادي به عنوان جانشين وهدايت گر مردم تعيين و مشخص شده اند.ظاهرا موارد بالا بايد مورد قبول و پذيرش باشند چرا كه اگر اينها مورد قبول نباشند نمي توان در مورد پيامبر و جانشينان او و در واقع در مورد يكي از ويژگي ها و صفات آنان كه عصمت است سؤال كرد. و آخرين مطلبي كه از سؤال برمي آيد اين است كه شما قرآن را قبول داريد اما فقط آموزه ها و مطالب موجود در آن براي شما اثبات نشده است و در مورد آنها به تعيين نرسيده اند اما اين قدر مي دانيد كه طبق گزارشهاي يقيني تاريخي چنين كتابي را پيامبر اين دين به عنوان كتاب آسماني و معجزه پيامبري خود به مردم معرفي كرده است.حال ما سعي مي كنيم به كمك دليل عقلي- و نه به استناد آيات قرآن- در مورد عصمت اينان بحث و گفتگو كنيم. در ابتدا بايد گفت كه نياز به بعثت پيامبر و ضرورت بعثت انبياء مسأله اي است كه عقل صراحتا بدان حكم مي كند و ترديدي در آن وجود ندارد. چرا كه از طرفي هدف از خلقت انسان اين است كه او با انجام افعالي اختياري به سعادت و كمال نهايي خود دست يابد و از سوي ديگر طي چنين راهي و انجام افعال اختياري بدون علم و آگاهي از نيازهاي خود و دانستن راهها، مسيرهاي دستيابي به خير و خوبي و ودوري از شر و بدي امكان ندارد و از سوي ديگر نيك مي دانيم كه قدرت و قواي شناخت و ادراكي بشر جوابگوي اين مسأله مهم نيست و نياز هست كه اين آگاهي ها از عالمي فراتر از دنياي انساني و توسط فردي آگاه و دانا به تمام مسائل و مشكلات موجود در مسير حركت انسان، به او گفته شود، كه بر اين اساس حكمت الهي اقتضاء مي كند راه ديگري را وراي حس و عقل براي شناختن مسير تكامل همه جانبه بشر در اختيار او قرار دهد كه اين راه، همان راه وحي و نبوت است.مقدمه ديگر اينكه،‌ از نظر عقل آنگاه مي توان به گفته هاي فردي به عنوان پيامبر اعتماد كرد و يقين آورد كه او فرمان هاي الهي را بي كم و كاست دريافت كن و در مرحله دريافت وحي اشتباه و خطايي بكند و نيز در حفظ و نگهداري و بيان آموزه هاي الهي نيز از خطا و اشتباه مصون باشد كه اين همان چيزي است كه به نام عصمت از آن ياد مي شود.بنابراين پيامبر الهي بايد از خطا و اشتباه باشد يعني داراي عصمت باشد. حال اگر چنين پيامبري ديني آورد و آموزه هايي را معرفي كرد عقل در پذيرش آنها ترديد نخواهد كرد و بر اساس اسناد تاريخي يكي از اين آموزه ها نيز معرفي افراد به عنوان جانشين و مفسر و شارح دين اوست و چون داشتن چنين مقامي خود نيازمند داشتن ويژگي هاي خاصي از جمله اينكه از خطا و اشتباه ايمن باشند عقل حكم مي كند كه انان نيز بايد داراي عصمت باشند.به بيان ديگر: اولا،‌ هدف از آفرينش انسان رسيدن او به كمال و سعادت است و طبق حكمت الهي اين شناساندن از مسير طريق ارسال پيامبراني معصوم صورت گرفته است، ثانيا؛ دين اسلام ديني است جهاني و جاودان و قرار است تا پايان جهان راهنما و نشان دهنده راه به انسانها باشد. ثالثا؛ در هر شرايطي بشر با نيازها و خواسته هايي روبرو مي شود كه بايد به نحوي آنها برآورده و جواب داده شود و اين پاسخ گويي بايد تا رسيدن به سر منزل مقصود و سعادت ابدي ادامه يابد.بنابراين جانشيناني بايد بعد از پيامبر عهده دار مسئوليت خطير هدايت امت او باشند و از طرفي بيان و شرح و تطبيق آموزه هاي ديني و اسلامي بر موارد خاص خودش نيازمند علم و آگاهي به نيازها و راه ها و موانع هاست كه اين خود ضرورت تحقق صحيح و يقيني چنين كاري را مي رساند كه بدون عصمت اين افراد محقق نمي شود.مطلب ديگر اينكه نمي توان گفت اصل در انسان اين است كه او خطاكار باشد و خطاكار نبودن او عقلا محال است بلكه آنچه هست اين است كه در انسان زمينه هاي خطاكاري و اشتباه و گناه فراوان است كه آنها نيز ناشي از جهل و ناتواني و صفات اخلاقي بد و ناشايست بشري است. حال اگر فردي از آگاهي اي كامل و قدرتي كافي برخوردار باشد و به سبب تسلط كامل نيروي عقل بر قواي ديگرش ويژگي هاي اخلاقي ناپسند در او محو شود. از نظر عقل غيرممكن نيست كه او گناه و اشتباه نكند و بلكه عقل حاكم مي كند كه او ديگر گناه و اشتباه و خطاش مرتكب نشود. از اين رو وقتي در فردي زمينه و عامل اشتباه و خطا از بين رفت و عقل به اين مطلب اذعان كرد ديگر شكمي باقي نمي ماند كه بپرسيم، آيا چنين فردي در خلوت خود انسان خوبي است يا نه؟! آيا او اشتباه و خطايي مرتكب مي شود يا نه؟! و اينكه چون ما نديديم و بسياري در خلوت هاي او حاضر نبودند بس ممكن است او گناهي مرتكب شده باشد؟!!

پرسمان دانشجویی